بوی بد دهان می‌تواند نشان از بر هم خوردن سیستم داخلی بدن و اختلالات سلامتی داشته باشد. بوی بد دهان عبارت است از بوی ناخوشایندی که هنگام تنفس یا صحبت کردن شخص به مشام می‌رسد. این بو ممکن است به صورت گذرا یا مزمن وجود داشته باشد. بوی بد دهان در مواردی که شدید باشد می‌تواند منجر به افسردگی، کاهش اعتماد به نفس و منزوی شدن شخص شود. در این مقاله علت بوی بد دهان و همچنین راه‌های مقابله و درمان آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
بوی بد دهان چیست؟
بوی بد دهان یک مشکل رایج است که از هر 4 نفر 1 نفر را در جهان درگیر می‌کند. بعد از پوسیدگی دندان و بیماری لثه سومین دلیل شایعی که افراد را به سمت مراقبت از دندان سوق می‌دهد، مشکل بوی بد دهان است. خوشبختانه درمان‌های خانگی ساده‌ای برای درمان بوی بد دهان وجود دارد. اما بهتر است ابتدا علت را پیدا کنید. آیا تاکنون برای خرید خوشبو کننده دهان اقدام کرده‌اید؟
علل بوی بد دهان
علل بوی بد دهان را می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:
- علل داخلی دهانی
- علل خارجی دهانی
علل داخلی بوی بد دهان شامل این موارد است: پوسیدگی‌های وسیع دندان، عفونت دندان‌ها یا لثه، نامنظم بودن دندان‌ها و گیر کردن مواد غذایی لای آنها، خشکی دهان و کاهش بزاق.
اما علل خارجی بوی بد دهان عبارتند از: بیماری‌های دستگاه تنفسی مثل سینوزیت، ترشحات پشت بینی، برونشیت، لوزه سوم، بیماری‌های دستگاه گوارش مثل التهاب و ورم معده و مصرف غذاهای بودار مثل سیر و پیاز.
اکنون برخی از این علل را بررسی می‌کنیم:
کشیدن سیگار و استعمال تنباکو
تنباکو می‌تواند عامل ایجاد بوی بد دهان باشد. احتمال ابتلا به بیماری‌های لثه نیز با مصرف تنباکو افزایش می‌یابد.
مواد غذایی و گیر کردن آنها لای دندان‌ها
گیر کردن غذا لای دندان‌ها ممکن است منجر به ایجاد بوی بد دهان شود. همچنین بعضی از مواد غذایی مانند سیر و پیاز می‌توانند باعث بوی بد دهان شوند زیرا بعد از هضم شدن، از طریق خون به ریه‌ها منتقل شده و روی تنفس تاثیر می‌گذارند.
خشکی دهان
بزاق به طور طبیعی دهان را تمیز می‌کند. اگر دهان به طور طبیعی به دلیل بیماری خاصی مانند خشکی دهان، خشک شود ممکن است بوی بد ایجاد شود.
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
کشیدن نخ دندان و استفاده از مسواک باعث حذف ذرات کوچک غذا از مابین دندان‌ها می‌شود. اگر مسواک زدن منظم نباشد، لایه‌ای از باکتری و جرم به نام پلاک روی دندان‌ها به‌وجود می‌آید. پلاک می‌تواند لثه‌ها را تحریک کرده و باعث التهاب بین دندان‌ها و لثه‌ها شده و پریودنتیت را ایجاد می‌کند. وجود باکتری‌ها باعث بوی بد دهان می‌شود.
رژیم‌های غذایی نامناسب
علت بوی بد دهان می‌تواند به رژیم‌های غذایی نامطلوب هم مرتبط باشد. اگر به مدت طولانی در طی روز چیزی نخورید یا به طور مداوم از رژیم‌های غذایی کم‌کربوهیدرات استفاده کنید، ممکن است باعث بوی بد دهان شود. تجزیه چربی‌های تولید کننده مواد شیمیایی به نام کتون باعث بوی بد در ناحیه دهان می‌شود.
داروها، علت بوی بد دهان
برخی از داروها می‌توانند بزاق را کاهش داده و باعث افزایش بوی بد دهان شوند. بعضی از داروها نیز با تجزیه شدن و انتشار مواد شیمیایی در تنفس، بوی بدی ایجاد می‌کنند. به عنوان مثال می‌توان به نیترات‌های مورد استفاده برای درمان آنژین، برخی از مواد شیمیایی شیمی درمانی و برخی آرام بخش‌ها مانند فنوتیازین‌ها اشاره کرد. افرادی که مکمل‌های ویتامین را در دوزهای زیاد مصرف می‌کنند نیز مستعد بوی بد دهان هستند.
بیماری‌های دهان، بینی و گلو
عفونت یا التهاب در بینی، گلو یا سینوس‌ها می‌تواند باعث هالیتوز یا بوی بد دهان شود. در این صورت با رفع عفونت، بوی نامطبوع دهان نیز از بین خواهد رفت.
جسم خارجی در حفره بینی
این اتفاق بیشتر برای کودکان می‌افتد. در صورت وجود جسم خارجی در حفره بینی ممکن است بوی نامطبوعی از دهان به مشام برسد.
بیماری‌ها
نارسایی کبد، برخی از سرطان‌ها و سایر بیماری‌های متابولیک به دلیل تولید مواد شیمیایی می‌توانند باعث بوی نامطبوع دهان شوند. رفلاکس معده نیز از بیماری‌های شایعی است که به دلیل برگرداندن اسید معده باعث بوی ناخوشایند می‌شود.
دلایل بوی بد دهان که کمتر شایع هستند
موارد زیر نیز به ندرت می‌توانند علت بوی بد دهان باشند:
کتواسیدوز: وقتی سطح انسولین یک فرد مبتلا به دیابت بسیار پایین است، بدن دیگر نمی‌تواند از قند استفاده کند و به جای آن شروع به استفاده از ذخایر چربی می‌کند. هنگامی که چربی تجزیه می‌شود، کتون‌ها تولید و ساخته می‌شوند. تعداد کتون‌ها وقتی زیاد می‌شود، بوی نامطبوعی ایجاد کرده و حتی می‌تواند سمی باشد. کتواسیدوز یک بیماری تهدید کننده زندگی است.
- انسداد روده: انسداد روده باعث می‌شود بوی بد دهان بسیار ناخوشایند و غیر قابل تحمل شود.
- برونشکتازی: در این عارضه مجاری هوا از حد طبیعی بزرگ‌تر شده و باعث تجمع مخاطی می‌شود که بوی بد دهان را به دنبال دارند.
- پنومونی آسپیراسیون: تورم یا عفونت در ریه‌ها یا مجاری هوایی به دلیل استفراغ، بزاق، تجمع غذا یا مایعات استنشاقی باعث این عارضه می‌شود و در نتیجه بوی دهان حالت غیر معمول و نامطبوع پیدا می‌کند.
علائم بوی بد دهان
نخستین علامت بوی بد دهان این است که هنگام نفس کشیدن از دهان خود، بوی نامطبوعی را حس کنید. این بو به سهولت برطرف نمی‌شود و حتی ممکن است توسط اطرافیان قابل استشمام باشد. همچنین ممکن است فرد احساس طعم ناخوشایندی در دهان خود داشته باشد که با مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان از بین نرود. برای تشخیص بوی بد دهان بهتر است از فردی دیگر کمک بگیرید و از او بخواهید دهان شما را بو کند. اما راه دیگری هم وجود دارد.
تشخیص بوی بد دهان
با این راهکار می‌توانید خودتان به شخصه متوجه بوی بد دهان خود (در صورت وجود) شوید:
- زبان خود را روی مچ دست بکشید
- صبر کنید تا آب دهان روی مچ دست شما کاملا خشک شود.
- مچ دست خود را بو کنید.
- در صورت استشمام بوی ناخوشایند شما به بوی بد دهان مبتلا هستید که به آن هالیتوزیس هم می‌گویند.
درمان بوی بد دهان
علت بوی بد دهان را بررسی کردیم. هنگام خرید خمیر دندان ، مسواک و دیگر وسایل مربوط به بهداشت دهان و دندان همواره بهترین‌ها را انتخاب کنید تا به حفظ سلامت دهان و دندان کمک شود. با راهکارهای زیر می‌توانید به درمان بوی بد دهان کمک کنید:
صحیح مسواک زدن
حتما حداقل روزانه 2 بار بعد از وعده‌های غذایی مسواک بزنید. مسواک زدن حداقل باید 2 دقیقه طول بکشد و همه سطوح دندان تمیز شود.
نخ دندان
نخ دندان باعث کاهش تجمع ذرات غذا و پلاک بین دندان‌ها می‌شود. مسواک زدن فقط حدود 60 درصد از سطح دندان را تمیز می‌کند و حتما باید از نخ دندان نیز استفاده شود. قیمت نخ دندان در همه مارک‌ها بسیار مناسب است و همه افراد می‌توانند از آن استفاده نمایند.
تمیز کردن پروتزها و دندان‌های مصنوعی
هر چیزی که وارد دهان شما می‌شود، اعم از پروتز یا دندان مصنوعی باید روزانه تمیز شود. تمیز کردن این وسایل از تجمع باکتری‌ها و انتقال مجدد آنها به دهان جلوگیری کرده و از بوی بد دهان پیشگیری می‌کند. همچنین فراموش نکنید که هر 2 تا 3 ماه یکبار مسواک خود را تعویض نمایید.
مسواک زدن زبان
باکتری‌ها، غذا و سلول‌های مرده می‌توانند روی زبان جمع شوند. به ویژه در افرادی که سیگاری هستند یا دهانشان خشک است این اتفاق می‌افتد. در این موارد برای رفع بوی بد حاصله می‌توان از مسواک زدن زبان استفاده کرد. باید هنگام خرید مسواک، محصولی را انتخاب کنید که زبان شوی داشته باشد.
جلوگیری از خشک شدن دهان
آب زیاد بنوشید و از مصرف الکل و استعمال دخانیات بپرهیزید. زیرا باعث کم‌آب شدن بدن می‌شوند. جویدن آدامس بدون قند می‌تواند به تحریک تولید بزاق در دهان کمک کند. اگر دهان به طور مزمن خشک باشد، باید به پزشک مراجعه کنید تا داروهای مخصوصی را برای شما تجویز نماید.
رژیم غذایی
از خوردن پیاز، سیر و غذاهای تند بپرهیزید. غذاهای شیرین نیز با بوی بد دهان مرتبط هستند. همچنین باید مصرف قهوه و الکل را کاهش دهید تا علت بوی بدن دهان شما نباشند.
پیشگیری از بوی بد دهان
به منظور پیشگیری از بوی بد دهان به نکات زیر توجه کنید:
- بعد از هر وعده غذایی (حداقل دو بار در روز) مسواک بزنید.
- از آنجایی که خمیر دندان با خاصیت ضد باکتریایی می‌تواند بوی بد دهان را کاهش دهید، بهتر است از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید.
- حداقل 1 بار در روز از نخ دندان استفاده کنید.
- زبان خود را مسواک بزنید زیرا روی زبان ممکن است باکتری‌های مضر وجود داشته باشند.
- اگر دندان مصنوعی یا ارتودنسی متحرک دارید، حداقل روزانه یکبار آنها را تمیز کرده و بشویید.
- به مقدار کافی در طول روز آب بنوشید تا از خشکی دهان پیشگیری به عمل آید.
- از خوردن پیاز و سیر و دیگر خوراکی‌ها با بوی تند بپرهیزید.
- هر 3 تا 6 ماه یکبار مسواک خود را تعویض نمایید.
- سالیانه 2 بار نزد دندانپزشک بروید تا دندان‌ها و لثه شما را از لحاظ سلامت بررسی نماید.
اسم قرص برای رفع بوی بد دهان
اگر با درمان‌های خانگی برای رفع بوی بد دهان نتوانید به نتیجه برسید، به ناچار باید با مراجعه به پزشک از بعضی از داروها کمک بگیرید. بعضی از این داروها عبارتند از:
- قرص مترونیدازول
- اشتوتزن
- لاکتوگام
- کلرهگزیدین
- رانیتیدین
- دی اکسید کلر
- سایمتیدین
داروهای نامبرده شده باید با در نظر گرفتن علت بوی بد دهان استفاده شوند. یعنی اگر مثلا علت بوی نامطبوع به دلیل رفلاکس معده باشد می‌توان از رانیتیدین استفاده کرد. بنابراین خودسرانه نباید از این داروها استفاده کنید چون ابتدا علت باید توسط پزشک تعیین شود.
رفع بوی بد دهان در صبح
در هنگام خواب ترشح بزاق تا حد زیادی کاهش می‌یابد و در نتیجه دهان خشک می‌شود. با کاهش ترشح بزاق و خشک شدن فضای دهان، باکتری‌ها مجال بیشتری برای تکثیر شدن پیدا می‌کنند. رژیم غذایی نامناسب و اختلالات دستگاه گوارش نیز علت بوی بد دهان در صبح می‌تواند باشد. برای از بین بردن این بوی نامطبوع بهتر است بعد از بیدار شدن بلافاصله مسواک بزنید. نخ دندان بکشید و از دهان شویه استفاده نمایید.
کلام آخر در مورد بوی بد دهان
علت بوی بد دهان را در این مقاله برایتان شرح دادیم. همچنین به راه‌های درمان اشاره کردیم. در صورتی که راهکارهای خانگی به رفع بوی بد دهان شما کمک نکنند باید به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید تا همه بررسی‌های لازم را به عمل آورده و با توجه به علت، برای رفع بوی بد دهان تجویزات لازم را برای شما انجام دهد.
