دیابت نوعی اختلال متابولیکی است که موجب افزایش قند، در خون می‌شود. 11% افراد بالای 25 سال در ایران به دیابت مبتلا هستند. دیابت چند نوع دارد؟ آیا انواع مختلف دیابت قابل پیشگیری است؟ آیا این بیماری می‌تواند کشنده باشد؟ مبتلایان به دیابت چقدر عمر می‌کنند؟ همراه ما باشید تا در این مطلب به مقایسه انواع دیابت پرداخته و پاسخ سوالات مطرح شده را بدهیم؟
انواع دیابت و نحوه تاثیر این بیماری روی بدن
در بیماری دیابت، بدن فرد مبتلا یا انسولین کافی تولید نمی‌کند و یا اینکه نمی‌تواند به طور موثر از انسولین ساخته شده توسط بدن استفاده نماید. آمارها نشان می‌دهد که 460 میلیون نفر در دنیا به بیماری دیابت مبتلا هستند. دیابت چند نوع دارد که دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 مهمترین آنها به شمار می‌آیند. هر 2 نوع دیابت بیماری‌های مزمنی هستند که بر نحوه تنظیم قند خون یا گلوکز در بدن تاثیر می‌گذارند. گلوکز همانند سوختی است که سلول‌های بدن شما از آن تغذیه می‌کنند. اما گلوکز برای کسب اجازه ورود به داخل سلول‌ها به انسولین نیاز دارد.
انواع دیابت شامل موارد زیر است:
دیابت نوع 1
در دیابت نوع 1 بدن قادر به تولید انسولین نیست. در این بیماری سلول‌های لوزالمعده که انسولین تولید می‌کنند، از بین می‌روند. بدون هورمون انسولین سلول‌های بدن قادر نیستند تا از گلوکز برای انرژی استفاده کنند. در دیابت نوع یک گلوکز خون نمی‌تواند وارد سلول‌ها شود و همین مسئله موجب می‌شود تا مقدار زیادی گلوکز در خون جریان داشته باشد.
دیابت نوع 2
در دیابت نوع 2 بدن انسولین تولید می‌کند اما قادر به استفاده موثر از آن نیست تا بتواند گلوکز را به سلول‌ها برساند. علائم این بیماری در ابتدا بسیار کند پیش می‌رود و به طور معمول از هر 3 فرد مبتلا به دیابت نوع 2 یکی از آنها از این موضوع بی‌خبر است. در این نوع دیابت نیز قند خون بالا می‌رود و احتمال بروز بیماری‌های قلبی، از دست دادن بینایی و… افزایش می‌یابد. مبتلایان به این بیماری می‌توانند در کنار تغییر در رژیم غذایی خود از مکمل‌های کنترل کننده دیابت یا قرص دیابت نیز استفاده نمایند.
پیش دیابت
یکی دیگر از انواع دیابت، پیش دیابت است و زمانی اتفاق می‌افتد که قند خون بالاتر از حد نرمال باشد اما به اندازه‌ای نباشد که بتوان تشخیص دیابت نوع 2 را داد.
دیابت بارداری
هنگامی‌که در دوران بارداری قند خون بالا می‌رود، فرد به دیابت بارداری مبتلا می‌شود. دیابت بارداری اغلب بین هفته 24 تا 28 حاملگی در برخی افراد اتفاق می‌افتد. علت بروز دیابت بارداری به طور واضح مشخص نیست اما ممکن است به اختلالات هورمونی در دوران بارداری مرتبط باشد که روی جفت تاثیر می‌گذارند. افزایش بعضی هورمون‌ها در حاملگی ممکن است بدن را نسبت به انسولین مقاوم کند و سطح گلوکز خون به صورت غیر طبیعی افزایش یابد. دیابت بارداری ممکن است بتواند احتمال بروز دیابت نوع 2 را در آینده برای فرد بالا ببرد. اکثر زنان مبتلا به دیابت بارداری هیچ نوع علائمی ندارند و تنها با دادن آزمایش خون متوجه شرایط خود می‌شوند.
علائم دیابت نوع 1
نشانه‌های دیابت بر اثر افزایش قند خون خود را نشان می‌دهند. علائم کلی دیابت نوع 1 شامل موارد زیر می‌شود:
- افزایش اشتها و احساس گرسنگی مداوم
- احساس تشنگی مداوم
- تکرر ادرار
- تاری دید
- کاهش وزن
- خستگی مفرط
- دیر ترمیم پیدا کردن زخم‌ها
کاهش میل جنسی، اختلال در نعوظ و ضعف قدرت عضلانی از علائم دیابت در مردان و عفونت ادراری، عفونت مخمری واژینال و خشکی و خارش پوست از علائم دیابت در زنان است.
علائم دیابت نوع 2
احساس نیاز به ادرار به طور مداوم، احساس تشنگی شدید، احساس گرسنگی زیاد، احساس خستگی زیاد، تاری دید و دیر ترمیم یافتن زخم‌ها از جمله علائم دیابت نوع 2 نیز هستند. همان‌طور که می‌بینید، علائم دیابت نوع 1 و 2 تاحدود زیادی مشابه یکدیگر هستند اما با این حال تفاوت‌هایی نیز وجود دارد.
بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 ممکن است تا سال‌ها هیچ نوع علائمی نداشته باشند و بنابراین از بیماری خود کاملا بی‌خبر باشند. در حالی‌که علائم دیابت نوع 1 به سرعت و تنها طی چند هفته خود را نشان می‌دهد. دیابت نوع 1 بیشتر در سنین نوجوانی یا کودکی بروز می‌یابد در حالی‌که دیابت نوع 2 اغلب با افزایش سن حاصل می‌شود.
در هر دو نوع دیابت علائمی نظیر بی‌حسی دست و پا، سوزن سوزن شدن دست و پا، کاهش وزن و تغییر در خلق و خو نیز ممکن است دیده شود.
کدام نوع دیابت قابل پیشگیری است ؟
در میان انواع دیابت ، دیابت نوع 2 با بکارگیری از چند راهکار ساده قابل پیشگیری است. از جمله این راهکارها می‌توان به کنترل وزن، داشتن رژیم غذایی سالم، داشتن فعالیت بدنی به مقدار کافی و نکشیدن سیگار اشاره کرد. اما متاسفانه دیابت نوع 1 قابل پیشگیری کردن نیست. تاکنون مشخص نشده که علت اصلی بروز دیابت نوع 1 چیست اما دانشمندان تصور می‌کنند که به عوامل ژنتیکی مرتبط باشد. در دیابت نوع 1 به دلیلی نامشخص سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول‌های بتا تولید کننده انسولین در پانکراس را مورد حمله قرار داده و از بین می‌برند. به نظر می‌رسد که نقش ژن‌ها در این زمینه بسیار پررنگ باشد. دیابت بارداری نیز با داشتن رژیم غذایی سالم، اجتناب از پرخوری و داشتن فعالیت بدنی معمولا قابل پیشگیری است.
کدام نوع دیابت خطرناک تر است ؟
پاسخ قطعی به این پرسش خیلی ساده نیست. به موارد زیر دقت کنید:
- اگر نگاهی به آمار مرگ و میر بیماری دیابت در جهان داشته باشید متوجه می‌شوید که دیابت نوع 2 سالیانه بیش از 3 میلیون نفر را به کام مرگ می‌کشد در حالی‌که این آمار در دیابت نوع یک به 340 هزار نفر در سال ختم می‌شود.
- افراد مبتلا به دیابت نوع 1 قادر به ساخت انسولین در بدن خود نیستند در حالی‌که مبتلایان به دیابت نوع 2 انسولین در بدن خود دارند اما قادر به استفاده از آن نیستند. بنابراین تمام اشخاص مبتلا به دیابت نوع 1 نیاز به تزریق انسولین دارند در حالی‌که در دیابت نوع 2 حتما لازم نیست فرد انسولین تزریق کند و در بسیاری موارد با تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی می‌توان این بیماری را کنترل کرد.
- مقدار انسولینی که فرد روزانه به آن نیاز دارد، بر اساس غذای مصرفی و مقدار فعالیت بدنی فرد باید توسط پزشک به طور دقیق مشخص شود و اگر خطایی رخ دهد، ممکن است افت قند خون یا افزایش بیش از حد قند خون رخ دهد. مبتلایان به دیابت نوع 1 بیشتر از مبتلایان به دیابت نوع 2 با این مشکل مواجه هستند.
- اگر میزان تزریق انسولین در مبتلایان به دیابت نوع یک به درستی تنظیم شود، این افراد محدودیت کمتری در خوردن مواد غذایی خواهند داشت اما مبتلایان به دیابت نوع 2 باید همواره مواد غذایی مورد مصرف خود را از لحاظ قند بررسی نمایند.
با توجه به مطالب بالا می‌توان گفت که انواع دیابت یعنی دیابت نوع 1، نوع 2 و یا حتی دیابت بارداری خطرناک هستند و باید کنترلی دقیق در مورد آنها اعمال شود. دیابت بارداری نیز در صورت عدم درمان می‌تواند خطر بروز انواع ناهنجاری‌ها را در جنین تا 10% افزایش دهد.
خطر بروز دیابت نوع 2 در کدام افراد بیشتر است؟
ترکیبی از عوامل ژنتیکی و سبک زندگی دیابت نوع 2 را به وجود می‌آورند. در موارد زیر احتمال ابتلا به این بیماری افزایش می‌یابد:
- ابتلا به پیش دیابت و افزایش تدریجی قند خون
- چاق بودن و داشتن اضافه وزن
- داشتن چربی دور شکم
- عدم فعالیت بدنی در حد کافی
- داشتن سن بیش از 45 سال
- مبتلا بودن به دیابت بارداری در گذشته
- زایمان با نوزادی با بیش از 4 کیلو وزن
- سیاه‌پوست، سرخ پوست یا اسپانیایی تبار بودن
- ابتلای دیگر اعضای خانواده به دیابت نوع 2
- داشتن سندرم تخمدان پلی کیستیک
آیا دیابت یک بیماری کشنده است ؟
دیابت یک بیماری مزمن است که باید آن را کاملا جدی گرفته و مدام کنترل کرد. دیابت زمینه‌ساز بیماری‌های قلبی-عروقی بوده و از هر 3 نفر که به دیابت مبتلا هستند، 2 نفر از آنها بر اثر حمله یا سکته قلبی از بین می‌روند. اما استفاده از دارو و تغییر در سبک زندگی تا حدود چشمگیری می‌تواند در کنترل دیابت موثر باشد. بنابراین اگر توصیه‌های پزشک را جدی بگیرید، لازم نیست بیش از اندازه از بیماری دیابت واهمه داشته باشید.
مبتلایان به دیابت چقدر عمر می کنند ؟
برای پاسخ به این سوال باید بدانید که شرایط در انواع دیابت کمی متفاوت است. به طور معمول مردان مبتلا به دیابت نوع یک 11 سال و زنان مبتلا به دیابت نوع یک 13 سال کمتر از سایرین عمر می‌کنند. بیشترین عامل تاثیرگذار در کاهش طول عمر این افراد به اختلال در سیستم قلبی-عروقی مربوط می‌شود. همچنین بر اساس برخی مطالعات می‌توان گفت که فردی که در 55 سالگی به دیابت نوع 2 مبتلا می‌شود، به طور متوسط اگر زن باشد، 6 سال و اگر مرد باشد 5 سال کاهش طول عمر خواهد داشت. البته این اعداد تقریبی است و کاملا بستگی به سبک زندگی و شرایط سلامتی دارد.
رابطه انسولین و دیابت
انسولین یکی از هورمون‌های طبیعی بدن است که توسط لوزالمعده تولید شده و میزان قند خون در بدن را کنترل می‌کند. تا زمانی‌که انسولین اجازه ورود گلوکز به سلول‌های بدن را ندهد، این اتفاق نمی‌افتد. بدون انسولین ادامه زندگی ممکن نیست. گفتیم که در دیابت نوع 1 بدن قادر به تولید انسولین نیست اما در دیابت نوع 2 سلول‌های بدن نمی‌توانند از انسولین تولید شده توسط لوزالمعده استفاده مناسبی داشته باشند. انسولین به جز اینکه به حفظ تعادل گلوکز موجود در خون کمک می‌کند، در تولید و توزیع انرژی نیز نقش داشته و به سلول‌های بدن کمک می‌کند تا به منظور تولید انرژی از گلوکز استفاده کنند.
جمع بندی
در این مطلب انواع دیابت را مورد بررسی قرار دادیم. دیابت نوع 1، دیابت نوع 2 و دیابت بارداری هر یک به نوبه خود می‌توانند در صورت عدم کنترل خطراتی را برای سلامتی افراد به وجود آورند. در صورت ابتلا به دیابت، حتما تحت نظارت پزشک باشید و مرتب با دادن تست خون، سطح قند خون خود را کنترل کنید تا سلامتی شما به خطر نیفتد.
