سادهترین تعریفی که از رژیم گیاهخواری میتوان ارائه داد این است که در این رژیم، فرد از خوردن هر نوع گوشت خودداری میکند اما برای آشنایی و احیانا انتخاب این رژیم تنها دانستن این نکته کافی نیست. از آنجایی که روز به روز به تعداد افراد گیاهخوار در سراسر جهان افزوده میشود، بر آن شدیم تا در این مقاله ابتدا فرق بین گیاه خواران و وگان ها را مورد بررسی قرار داده و سپس رژیم مورد استفاده آنها و معایب و مزایای آن را برای شما همراهان همیشگی مجله مثبت سبز شرح دهیم.
گیاه خواران و وگان ها چه فرقی با هم دارند ؟
گیاه خوار فردی است که در رژیم غذایی خود از هیچ نوع گوشت و فرآورده حیوانی استفاده نمیکند. رژیمهای غذایی گیاهی حاوی مقادیر بالایی میوه، سبزیجات، غلات، مغزها و دانهها هستند. برای دانستن فرق بین گیاه خواران و وگان ها ابتدا باید بدانید که گیاه خواری انواع مختلفی دارد:
- رژیم گیاه خواری لاکتو-اوو: در این رژیم، فرد از مصرف گوشت اجتناب کرده اما لبنیات و تخم مرغ استفاده میکند.
- رژیم گیاه خواری لاکتو: در این نوع از گیاه خواری از گوشت و تخم مرغ پرهیز شده اما لبنیات مورد استفاده قرار میگیرد.
- رژیم گیاه خواری اوو: در آن از تمامی محصولات حیوانی به جز تخم مرغ پرهیز میشود.
- وگانها: به جز انواع گوشت، از تمام محصولات و فرآوردههای حیوانی نیز اجتناب میکنند.
برخی از افراد نیز وجود دارند که در رژیم غذایی خود گوشت و مرغ استفاده نمیکنند اما ماهی میخورند. این گروه از افراد به دلیل استفاده از گوشت حیوان با در نظر گرفتن تعریفی که عنوان کردیم، جزء گیاهخواران محسوب نمیشوند.
چرا عده ای گیاه خوار می شوند ؟
برخی از افراد که اتفاقا بسیاری از افراد مشهور دنیا نیز در زمره آنها هستند، گیاه خوار بوده و گیاه خواری را نیز تبلیغ میکنند. تعداد گیاه خواران و وگان ها روز به روز در جهان افزایش مییابد. اما چرا؟ گیاه خواران داشتن یک رژیم غذایی بدون گوشت را بسیار سالمتر میدانند و همچنین اعتقادشان بر این است که از بین نبردن حیوانات به منظور تهیه خوراک، روشی بسیار اخلاقیتر برای زندگی به شمار میآید. همه ساله همه دولتها هزینههای بسیاری را صرف پرورش و نگهداری حیوانات به منظور تهیه غذا برای انسان میکنند و گیاهخواران این مسئله را مورد انتقاد قرار داده و میگویند بدون از بین بردن حیوانات هم میتوان زندگی کرد و محیط زیست سالمتری داشت.
نقش رژیم گیاه خواری در حفظ سلامتی بدن
اکثر پزشکان و متخصصان تغذیه بر این باورند که یک رژیم غذایی کم چربی که پر از میوه، سبزیجات و آجیل (مغزها) باشد میتواند به سلامتی انسان بهتر کمک کند. تحقیقات نشان داده است که کاهش مصرف گوشت قرمز و یا قطع مصرف آن میتواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را کم کند.همچنین رژیم گیاه خواران و وگان ها ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را نیز کاهش دهد. مطالعات نشان میدهند که افراد گیاهخوار سطح پایینتری از تری گلیسیرید ، قند و فشار خون در بدن خود دارند و شاخص توده بدنی آنها نیز کمتر است.
آیا گیاه خواری خطر ابتلا به سرطان را کاهش می دهد ؟
دشوار است که با اطمینان بگوییم که گیاهخوار بودن خطر ابتلا به سرطان را کاهش میدهد. به طور کلی میتوان گفت رژیم غذایی که در آن از مواد غذایی پرفیبر، ویتامینها، مواد معدنی، ایزوفلاونها و کاروتنوئیدها استفاده میشود، احتمال بروز سرطان را کاهش خواهد داد. نتایج یک مطالعه 11 ساله در آلمان روی ارتباط سرطان و رژیم گیاهخواری نشان داد که مرگ بر اثر سرطان معده، روده بزرگ و ریه در افرادی که حداقل 20 سال تجربه گیاهخواری داشتهاند، نسبت به دیگر افراد کمتر رخ داده است. با این حال عوامل دیگری از قبیل وزن بدن و ورزش کردن نیز در ابتلا به سرطان نقش دارند و تحقیقات بیشتری باید در این زمینه صورت گیرد تا به قطعیت بتوان سخن گفت.
کمبود ویتامین در گیاه خواران و وگان ها
رژیم غذایی بدون گوشت در صورتی میتواند سالم باشد که در آن فرد گیاه خوار یا وگان به مقدار کافی ویتامین B12، کلسیم، آهن و روی دریافت کنند. خطر کمبود ویتامین B12 در گیاه خواران و وگان ها بسیار زیاد است زیرا این ویتامین فقط در محصولات حیوانی یافت میشود. کمبود ویتامین B12 میتواند منجر به کم خونی و اختلال در بینایی شود و ضعف عضلات را در پی داشته باشد. به همین دلیل گیاهخواران باید حتما از مکمل این ویتامین در رژیم غذایی خود بهره بگیرند تا با علائم کمبود ویتامین B12 مواجه نشوند.
گیاهخوارانی که تخم مرغ میخورند اما لبنیات مصرف نمیکنند، بهتر است سبزیجات برگ تیره، سویا و نوشیدنیهای غیر لبنی غنی شده با کلسیم را در برنامه غذایی خود بگنجانند تا دچار کمبود کلسیم نشوند و یا اینکه به طور مستقیم از مکمل های کلسیم استفاده کنند. رژیم غذایی حاوی کلسیم برای جلوگیری از ابتلا به پوکی استخوان بسیار مهم و ضروری است.
آیا گیاه خواری برای کودکان مناسب است ؟
ممکن است بسیاری از کودکان در خانوادههایی متولد شوند که در آن همه اعضای خانواده گیاه خوار باشند، در این صورت آیا گیاه خوار شدن کودک نگران کننده است؟ کارشناسان تغذیه میگویند گیاهخواری برای کودکان بلا مانع است به شرط اینکه مطمئن شوید همه پروتئینها، ویتامینها، مواد مغذی و مواد معدنی از طریق رژیم غذایی به بدن وی میرسد. اکثر غذاهای گیاهی، کمکالری و کمچرب هستند اما باید به این نکته دقت کرد که کودکان به کالری بیشتری نسبت به بزرگسالان نیاز دارند. اگر کودک شما گیاهخوار است با پزشک و کارشناس تغذیه حتما مشورت کنید تا دچار کمبود ویتامین و دیگر مشکلات نشود.
آیا گیاه خواری در دوران بارداری بی خطر است ؟
خانمهای گیاه خوار و وگان در طی دوران بارداری باید توجه ویژهای به رژیم غذایی خود داشته باشند. اگر مادر گیاهخوار با کمبود ویتامین B12 در بدن خود مواجه باشد، ممکن است در رشد دستگاه عصبی جنین یا نوزدای که به مادر به وی شیر میدهد، اختلال ایجاد شود. زنان باردار و شیرده که از رژیم گیاه خواری تبعیت میکنند باید کمبود ویتامین D و کلسیم را جدی گرفته و از بروز آن پیشگیری نمایند. اسید چرب امگا 3 نیز که بیشتر در انواع ماهیها یافت میشود، در رشد مغزی جنین و کودک (به خصوص در 2 سال اول زندگی) بسیار نقش مهمی دارد. بنابراین توصیه میشود که در دوران و بارداری و شیردهی حتما تحت نظارت پزشک از یک رژیم غذایی متنوع و متعادل استفاده نمود.
راهنمایی های غذایی در رابطه با رژیم گیاه خواری
همان طور که گفتیم گیاه خواران برای حفظ سلامتی خود باید توجه ویژهای به خوراک مصرفی خود داشته باشند:
- برای تامین پروتئین: از حبوبات جایگزین گوشت ، تخم مرغ، غلات سبوس دار، مغزها، کرههای گیاهی مثل کره بادام زمینی و غذاهایی همچون همبرگر سبزیجات میتوان استفاده کرد.
- برای تامین آهن: از تخم مرغ، غلات غنی شده، سویا، آلو و زردآلو خشک، مغزها، حبوبات و نان گندم غنی شده میتوان بهره گرفت.
- برای تامین کلسیم: از انواع لبنیات میتوان استفاده کرد و در صورت عدم مصرف لبنیات حیوانی میتوان از سویا، شیر بادام، اسفناج، کنجد و سبزیجات حاوی کلسیم کمک گرفت.
- برای تامین روی (زینک): میتوان از سویا، شیر سویا، تخم مرغ، پنیر، غلات غنی شده، قارچ، عدس، نخود فرنگی و جوانه گندم استفاده کرد.
- برای تامین ریبوفلاوین (ویتامین B2): بادام، غلات غنی شده، شیر گاو، ماست، قارچ و شیر سویا بسیار مفید هستند.
- برای تامین امگا 3: از روغن کلزا، دانه و روغن دانه کتان، گردو، روغن گردو و سویا میتوان استفاده نمود.
خط آخر
اگر رژیم غذایی گیاه خواران و وگان ها درست برنامه ریزی شود میتواند یک رژیم غذایی کامل و سالم باشد و هیچ مشکلی را برای فرد ایجاد نکند. اما اگر این رژیم به نحوی باشد که در آن زیاده روی شود و یا بسیاری از ویتامینها و مواد مغذی مورد مصرف قرار نگیرد، خطر ابتلا به کم خونی، پوکی استخوان و بسیاری مشکلات و بیماریهای دیگر افزایش خواهد یافت. اگر گیاه خوار هستید و یا قصد گیاه خوار شدن دارید از یک مشاور تغذیه کمک بگیرید تا راهنماییهای لازم را با توجه به شرایط جسمی شما ارائه دهد.
بسیاری از گیاه خواران میگن که پس از گیاه خوار شدن حس بهتری نسبت به خودشون دارن. من قصد دارم گیاه خوار بشم. مقاله تون اطلاعات خوبی بهم داد. ممنون