ایدز نوعی بیماری است که سیستم ایمنی فرد را مورد هدف قرار داده و تضعیف میکند. برآوردها نشان میدهند که ایدز برای نخستین بار در اوایل قرن بیستم در غرب آفریقا مشاهده شده است. از آن زمان تاکنون دانشمندان در تلاش هستند تا بتوانند واکسن یا دارویی برای درمان ایدز پیدا کنند. اگرچه هنوز هیچ نوع درمان قطعی برای ایدز کشف نشده است اما تاثیر برخی از داروها در بهبود این بیماری بسیار چشمگیر بوده است.
بیماری ایدز
انجام تست HIV تنها روش تشخیص بیماری ایدز است. ایدز در افرادی بروز مییابد که مبتلا به ویروس اچ آی وی باشند. این بیماری عفونی در 3 مرحله خود را نشان میدهد؛ مرحله اول عفونتی شبیه به آنفلوانزا است. در مرحله دوم بیماری پیشرفت میکند و دستگاه ایمنی ضعیف میشود به طوریکه بدن مستعد ابتلا به انواع عفونتها خواهد شد. در مرحله سوم بیماری به طور کامل خود را نشان میدهد و وضعیت سلامتی فرد روز به روز رو به وخامت خواهد رفت.
درمان ایدز
متاسفانه در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای بیماری ایدز وجود ندارد. با ابتلا به عفونتی که بر اثر ایدز رخ میدهد، خلاص شدن از شر آن کار سادهای نیست. با این حال بسیاری از داروها وجود دارند که میتوانند HIV را کنترل کرده و از بروز عوارض آن اجتناب نمایند. به این داروها درمان ضد ویروسی (ART) گفته میشود. هر فردی که ابتلا به HIV در وی تشخیص داده شود، بدون توجه به اینکه عفونت در بدن وی وجود دارد یا نه، باید از طریق ART درمان را آغاز نماید.
ART معمولا ترکیبی از 3 دارو یا بیشتر و از چندین گروه مختلف دارویی است و شانس کاهش مقدار HIV در خون را افزایش میدهد. در درمان با ART معمولا 3 داروی HIV را در یک قرص با یکدیگر ترکیب کرده و به بیمار تجویز میکنند تا روزی یکبار از آن استفاده نماید. هر دسته از داروها به روشهای مختلف مانع از پیشرفت بیماری میشوند. این روش درمانی سیستم ایمنی بدن را برای مقابله با عفونتها قوی نگه داشته و موجب میشود تا احتمال انتقال ویروس به سایرین نیز کمتر شود.
داروهای مورد استفاده برای درمان ایدز
طبقه بندی داروهای anti-HIV (ضد اچ آی وی) شامل موارد زیر است:
- مهار کنندگان غیر نوکلئوزیدی ترانس کریپتاز معکوس: این نوع داروها پروتئین مورد نیاز HIV را غیر فعال میکند تا از روی خودش نسخه دیگری نسازد. ریلپیویرین و دوراویرین از جمله این داروها هستند.
- مهار کنندگان نوکلئوزیدی ترانس کریپتاز معکوس: این داروها با اثر بر آنزیم ترانس کریپتاز معکوس بر روی ویروس HIV تاثیر گذاشته و اثرگذاری آن روی بدن را کاهش میدهند.
- بازدارندههای پروتئاز: این داروها پروتئاز HIV را غیر فعال میکنند؛ آتازاناویر و دارووناویر از جمله این داروها هستند.
- مهارکنندههای انتگراز: این داروها با غیر فعال کردن پروتئینی به نام اینتگراز به درمان HIV کمک میکند. امتریسیتابین و رالتگراویر از دسته این نوع داروها محسوب میشوند.
- بازدارندههای ورود یا همجوشی: این دسته از داروها ورود HIV به سلولهای CD4 T را مسدود میکنند. از جمله این داروها میتوان به آنفوویرتاید و ماراویروک اشاره کرد.
معمولا از ترکیبی از این داروهای نامبرده شده برای درمان ایدز استفاده میشود.
مزایای استفاده از داروهای درمان ایدز
هر فردی که تست HIV وی مثبت باشد، صرف نظر از علائمی که دارد و تعداد سلول CD4 T لازم است تا از درمان دارویی برخوردار شود. جهت موثر بودن ART داروها باید دقیقا مطابق با دستور پزشک مورد مصرف قرار بگیرند؛ به این معنا که هیچ دوزی از دارو نباید فراموش شده و یا قطع شود.
استفاده از روش درمانی آرت (ART) مزایای زیر را به همراه دارد:
- سیستم ایمنی را قوی نگه میدارد.
- شانس ابتلا به عفونت را کاهش میدهد.
- احتمال پیشرفت بیماری را کم میکند.
- احتمال انتقال بیماری به دیگران کاهش مییابد.
فرد مبتلا به ایدز لازم است تا به طور منظم با پزشک معالج خود قرار ملاقات داشته باشد و حتی در مورد عوارض جانبی احتمالی داروهای مورد استفاده خود نیز با پزشک مشورت نماید.
عوارض جانبی داروهای ایدز
با مصرف داروهای مورد استفاده در درمان ایدز ممکن است فرد با عوارض زیر مواجه شود:
- حالت تهوع، استفراغ یا اسهال
- بیماری قلبی
- آسیب کلیوی یا کبدی
- تضعیف استخوانها
- سطح کلسترول غیر طبیعی
- قند خون بالا
- اختلال در خلق و خو
- اختلال در خواب
با افزایش سن مشکلات سلامتی در افراد مبتلا به HIV کمی بیشتر میشود و اگر آنها لازم باشد تا از داروهای قلب یا مفاصل و استخوان استفاده کنند، ممکن است تداخل دارویی با داروهای ایدز برایشان پیش بیاید. در صورت استفاده از هر نوع دارو پزشک را در جریان قرار دهید تا از تداخل دارویی پیشگیری به عمل آید.
آخرین اخبار در مورد یافتن درمان برای ایدز
پژوهشگران و دانشمندان سالهای زیادی را صرف یافتن راهی برای درمان ایدز کردهاند و هر چند وقت یکبار اخبار خوشی از یافتن درمان قطعی برای این بیماری به گوش میرسد. با پیشرفت تکنولوژی و علم اصلا بعید نیست که به زودی درمان مطلوبی برای این بیماری صعب العلاج کشف شود. پژوهشگران انگلیسی، آلمانی، آمریکایی و بریتانیایی در سالهای اخیر بهترین روشها را برای درمان ایدز ارائه دادهاند. در کشور ما نیز تحقیقات بسیاری در زمینه ایدز صورت گرفته و بیش از ٢٠٠ مرکز مراقبت رفتاری برای بیماران مبتلا به ایدز در سطح کشور فعال هستند. اما هیچ یک از درمانهای ارائه شده توسط دانشمندان از کشورهای مختلف تاکنون نتوانسته به طور قطع در بهبود بیماری موثر باشد. با این وجود همچنان امیدهای بسیاری برای درمان همیشگی این بیماری مرموز وجود دارد.
تغییر در سبک زندگی مبتلایان به ایدز
برای درمان ایدز و هرچه موثرتر واقع شدن داروهای مورد استفاده، مبتلایان به این بیماری بهتر است تغییراتی اساسی در سبک زندگی خود ایجاد نمایند. راهکارهای زیر به افراد مبتلا به ایدز کمک میکنند تا سلامت خود را بهتر حفظ نمایند:
- خوردن غذاهای سالم: میوهها و سبزیجات تازه، غلات سبوسدار و پروتئین بدون چربی در حفظ قدرت و انرژی و تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار موثر هستند.
- عدم استفاده از گوشت یا تخم مرغ خام: بیماریهایی که از غذا منتقل میشوند برای مبتلایان به اچ آی وی میتوانند بسیار دردسرساز باشند. این افراد باید از خوردن لبنیات غیر پاستوریزه، تخم مرغ خام و غذاهای دریایی نپخته مثل سوشی بپرهیزند.
- انجام به موقع همه واکسیناسیونها: اشخاصی که به ایدز مبتلا هستند باید توجه جدیتری نسبت به واکسیناسیون خود داشته باشند و واکسن هپاتیت، HPV، آنفولانزا و … را به موقع دریافت کنند. ابتلا به هر نوع بیماری میتواند در بیماران اچ آی وی مثبت مراحل بهبود را سختتر کند.
- احتیاط در نگهداری از حیوانات خانگی: مبتلایان به ایدز باید پس از هر گونه تماس و دست زدن به حیوانات خانگی دست خود را بشویند و مراقب سلامتی خود باشند. حیواناتی مثل گربه میتوانند آلوده به انگل بوده و آن را به راحتی انتقال دهند.
واکسن ایدز
تلاش پژوهشگران جهت ساختن واکسن ایدز بارها و بارها با شکست مواجه شده است به طوریکه از بدو پیدایش این بیماری بارها شنیدهایم که واکسنی برای آن کشف شده اما نتوانسته است ایمنی صد در صد ایجاد نماید. در سالهای اخیر نیز عنوان شد که محققان واکسن جدیدی را برای ویروس HIV ساختهاند که حداقل برای دو نژاد از ویروسهای اچآیوی آنتی بادی تولید میکند. اما همه واکسنهایی که تاکنون ارائه شده، روی حیواناتی مثل خرگوش آزمایش شدهاند و روی انسان مورد بررسی قرار نگرفتهاند. با این حال تحقیقات تا به آنجا پیش رفته است که بعید نیست همین روزها واکسنی برای ایدز به تولید انبوه برسد و در دسترس عموم قرار بگیرد.
سخن پایانی
داروهای مورد استفاده برای درمان ایدز در واقع تنها به کنترل بیماری کمک میکنند و از پیشرفت آن جلوگیری مینمایند. لازم است تا هر فردی که آزمایش HIV وی مثبت شود، درمان را بلافاصله آغاز نماید. تشخیص بیماری در مراحل اولیه در پیشگیری از عدم پیشرفت بیماری میتواند بسیار موثر باشد. در پایان امیدواریم که تلاش محققان به زودی ثمربخش واقع شود و واکسن یا دارویی برای درمان قطعی این بیماری کشف شود.