هرچند بارداری یکی از عملکردهای طبیعی بدن محسوب میشود، اما با اینحال این وضعیت ممکن است، زنان را مستعد ابتلا به برخی از عفونتها کند. این موضوع به دلیل تغییرات زیادی است که در بدن خانمهای باردار اتفاق میافتد. عمده این تغییرات نیز مربوط به هورمونها و تغییرات سیستم ایمنی بدن خواهد بود. در دوران بارداری قدرت سیستم ایمنی برای حفظ جنین بهصورت خودکار ضعیف و دوباره قوی میشود. هرچند که تمام این اتفاقها برای حفظ جنین در بدن صورت میگیرد اما میتواند مادر را با بسیاری از عفونتهای ویروسی یا باکتریایی روبرو کند. پس اگر در حال گذراندن دوران بارداری هستید و یا قصد بارداری دارید، این مقاله شما را با تمام موارد مربوط به سیستم ایمنی در دوران بارداری آشنا خواهد کرد. تا پایان با ما همراه باشید.
چه عفونت هایی مادر و جنین را تهدید می کند؟
در زمانهای گذشته اعتقاد بر این بود که سیستم ایمنی بدن در دوران بارداری برای جلوگیری از حمله به جنین بهطورکلی ضعیف میشود. اما تحقیقات نشان داده که قدرت یا ضعف سیستم ایمنی بدن دقیقا زمانبندیشده است تا بهترین نتایج را هم برای مادر و هم برای کودک ایجاد کند.
شاید تاکنون زیاد دیدهاید که خانمهای باردار بیشتر از باقی افراد با عفونتها روبرو میشوند. بعضی از عفونتهایی که در دوران بارداری رخ میدهند در درجه اول، برای مادر خطر دارند. سایر عفونتها میتوانند از طریق جفت یا هنگام تولد به کودک منتقل شوند. وقتی این اتفاق بیفتد، جنین در معرض خطر قرار میگیرد. همچنین برخی دیگر از عفونتهایی که در دوران بارداری ایجاد میشوند، میتوانند منجر به سقطجنین، زایمان زودرس یا نقص هنگام تولد شوند. اما ببینیم که سیستم ایمنی در دوران بارداری چگونه عمل خواهد کرد.
چگونگی عملکرد سیستم ایمنی در بارداری
میدانید که سیستم ایمنی بدن، از ما در برابر مهاجمان مضری، همچون باکتریها، ویروسها، سلولهای سرطانی و غیره دفاع میکند. در واقع سیستم ایمنی در بدن یک مجموعه پیچیده است که اعضای آن برای شناسایی و از بین بردن متجاوزان خارجی با یکدیگر در تعامل هستند. اما بهتر است بدانید که در دوران بارداری در سیستم ایمنی تغییرات محسوسی ایجاد میشود.
به عبارتی باید بگوییم که بدن بسیار هوشمندانه عمل میکند. در این دوران سیستم ایمنی بدن بهگونهای تغییر میکند که میتواند مادر و جنین را تا حد ممکن حمایت کند. ازآنجاییکه بدن جنین را مانند پیوند عضو، بخشی از «خود» و بخشی «بیگانه» تلقی میکند، در مدت مشخصی سیستم ایمنی مادر ضعیف خواهد شد. این موضوع مانع از حمله سیستم ایمنی بدن به جنین میشود. اما از طرف دیگر باوجوداین مکانیسمهای محافظ، مادر بیشتر در معرض عفونتهایی قرار میگیرد که بهطور عادی باعث بیماری نمیشوند. به همین دلیل بدن خانمهای باردار به علت ضعف سیستم ایمنی در دوران بارداری ضعیفتر است.
چگونه سیستم ایمنی در بارداری تغییر میکند ؟
تا اینجا فهمیدیم که در بعضی مواقع سیستم ایمنی بدن مادر باید تضعیف شود تا جنین در بدن مادر تثبیت شود. اما شاید برایتان سوال باشد که این تغییرات در کدام هفتههای بارداری بیشتر است. زمانی که عمل لقاح انجام میشود و اولین تقسیمهای سلولی جنین شکل میگیرد، برای اینکه جنین با موفقیت در رحم تثبیت شود، سلولهای ایمنی بدن به داخل آستر رحم میریزند و باعث التهاب میشوند.
حالت قدرتمند سیستم ایمنی در دوران بارداری در 12 هفته اول دوام میآورد تا جنین کاملا تثبیت شود. اما در مقابل طی 15 هفته بعد، سیستم ایمنی مادر سرکوب میشود تا سلولهای جنین رشد کنند. برخی از این سلولهای جنینی آنتیژنهای پدر را دارند که اگر سیستم ایمنی بدن با سرعت کامل کار کند، جنین در معرض حمله قرار میگیرد. این حالت دقیقا به این دلیل است که سیستم ایمنی بدن آنتیژنهای پدری جنین را دشمن تلقی میکند و اگر ضعیف نشود، مانند عضو پیوند دادهشده، ممکن است آن را پس بزند.
اما حتما از قدرت آفرینش شگفتزدهتر خواهید شد زمانی که بدانید در زمان زایمان سیستم ایمنی دوباره به قوت خود برمیگردد و به خروج نوزاد از رحم مادر کمک میکند.
آیا با ضعف سیستم ایمنی در بارداری بیمار می شویم ؟
اکنونکه میدانید تقریبا بیشتر زمان بارداری را با ضعف سیستم ایمنی روبرو هستید، پس خیلی دور از فکر نیست که یک مادر باردار نسبت به دیگران بیشتر بیمار شود. ازآنجاییکه سیستم ایمنی ضعیف میشود، مادر باردار بیشتر در معرض بیماریهای خاصی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا، مسمومیتهای غذایی و عفونتهای ادراری قرار میگیرد. البته بهتر است بدانید که در بیشتر مواقع با ایجاد عفونتها، این مادر است که بیشترین آسیب را میبیند.
یکی از نگرانیها به این دلیل است که یک مادر در دوران بارداری نمیتواند داروهای خاصی را مصرف کند. هرچند که امروزه مصرف مکملهای غذایی و با افزایش بهداشت عمومی این مشکل تا حد زیادی برای مادران باردار حل کرده است و جای نگرانی زیادی برای مادران باردار در رابطه با ضعف سیستم ایمنی در دوران بارداری نخواهد بود و آنها میتوانند با مراقبت به سلامت و ایمن این دوران مهم را از سر بگذراند.
خرید مکمل های بارداری و شیردهی
برای تقویت سیستم ایمنی در بارداری چه کار کنیم ؟
ازآنجاییکه یک خانم باردار نمیتواند بسیاری از داروها را مصرف کند، بنابراین بهتر است تا قبل از ایجاد بیماری، پیشگیری از آن به عمل آید. البته حقیقت این است که در حین بارداری نمیتوانید از همه منابع بیماری دوریکنید، اما میتوانید اقدامات خاصی را انجام دهید تا احتمال ابتلا به بیماری کمتر شود و خطر بروز مشکلات جدی برای شما یا کودک شما کاهش پیدا کند. برخی از مهمترین اقدامات حمایتی عبارتاند از:
مطمئن شوید که واکسیناسیون خود را بهطور کامل انجام دادهاید
اگر قبل از بارداری برای مشورت به دکتر مراجعه کنید، حتما پزشک اولین توصیهای که دارد کامل کردن تمام واکسیناسیون است. برای برخی از افراد، یکی از مهمترین واکسنهایی که هرساله انجام میشود، واکسن آنفولانزا بوده که برای یک مادر باردار از اهمیت بالایی برخوردار است. البته در مورد انجام واکسن آنفولانزا در دوره بارداری حتما با پزشک خود مشورت کنید.
رژیم غذایی متعادل داشته باشید
خوشبختانه امروزه با افزایش سطح سواد مردم، در دوران بارداری، یک مادر باردار از ویتامینهای حمایتی استفاده میکند و اکثر آنها نیز باعث افزایش توانایی سیستم ایمنی در دوران بارداری میشوند. موضوع مهم دیگر داشتن یک رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی و دوری از مصرف شیرینیجات و فست فودها است.
اقدامات احتیاطی مناسب را انجام دهید
به یاد داشته باشید، اقدامات احتیاطی اساسی مانند شستن دستها، عدم به اشتراک گذاشتن لیوان یا ظروف و دوری از افراد بیمار باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری میشود.
تحرک داشته باشید
شاید ورزش سنگین برای یک مادر باردار توصیه نشود، اما انجام یک ورزش روزانه سبک باعث تقویت سیستم ایمنی بدن مادر، حفظ وزن و جلوگیری از چاقی بارداری خواهد شد. علاوه بر این یک مادر با انجام ورزش میتواند دوران بارداری راحتتری را از سر بگذراند و با عوارض اضافه وزن در دوران باردرای مواجه نشود.
استراحت کافی داشته باشید
به همان اندازه که بیتحرکی میتواند باعث تضعیف سیستم ایمنی در دوران بارداری شود، استراحت نداشتن نیز همان کار را با بدن مادر باردار میکند. اگر شاغل هستید، یادتان باشد که باید بیشتر از قبل به بدن خود استراحت دهید.
هرگز خوددرمانی نکنید
اگر در دوران بارداری بیمار شدید، برای اطمینان از سلامتی خود و جنین، به پزشک مراجعه کنید و هرگز خوددرمانی نداشته باشید. چراکه ممکن است شرایط جسمی خود را وخیم کنید. بنابراین مراجعه به پزشک بهترین راهکار است. هرچند در مواقعی برخی از داروها را میتوانید مصرف کنید اما این ریسک را به جان نخرید و تشخیص را بر عهده پزشک خود بگذارید.
از سیگار کشیدن بپرهیزید
یکی از بدترین کارهایی که یک مادر در دوران بارداری خود میتواند انجام دهد، سیگار کشیدن محسوب میشود. سیگار کشیدن نهتنها باعث مشکلات جسمی مادر میشود، بلکه کاهش رشد جنین را نیز به دنبال خواهد داشت. همچنین دود سیگار باعث کاهش اکسیژنرسانی به جنین میشود و ضعف سیستم ایمنی در دوران بارداری را در پی دارد و سیستم ایمنی بدن جنین را هم ضعیف میکند.
از استرس دوریکنید
استرس همیشه یکی از مهمترین عوامل تضعیف سیستم ایمنی بدن محسوب میشود. بنابراین سیستم ایمنی در دوران بارداری نیز از این مورد استثنا نیست و باید سعی کنید از هر چیزی که در شما باعث ایجاد استرس میشود، دوری داشته باشید. همچنین برای کاهش استرس حرکات یوگا و مدیتیشن بسیار کمک کننده خواهد بود.
سخن پایانی
دوران بارداری با تمام زیباییهایی که دارد ممکن است مادر را از نظر جسمی یا روحی با مشکلات و چالشهایی رو به رو کند. بدن یک مادر باردار در دوران بارداری از خیلی از جهات تغییرات زیادی میکند. یکی از این تغییرات مربوط به سیستم ایمنی بدن میشود.
بیشک تغییرات سیستم ایمنی در دوران بارداری یکی از زیباییهای خلقت است. مکانیزم بدن بهطور هوشمندانهای طی هفتههای مختلف بارداری قدرت سیستم ایمنی را تغییر میدهد و بعد از هفته 12 ام ضعیفتر خواهد شد، تا جنین برای بدن بیگانه قلمداد نشود و شاهد سقط نباشیم. پس ازآنجاییکه سیستم ایمنی بدن مادر در بیشتر زمان بارداری ضعیفتر از قبل میشود، مادر باردار برای اینکه با بیماریهای عفونی روبرو نشود، باید اقدامات بهداشتی را چند برابر قبل در پیش بگیرد. البته این به معنای نگرانی بیش ازاندازه نیست و رعایت نکات بیان شده در این مطلب کفایت میکند. حالا شما از تجربه مراقبتهای دوران بارداری خود برای ما بگویید و اشاره کنید که چه نوع مراقبتهای دیگری را نیز انجام میدادید یا اگر باردار هستید، انجام میدهید؟