هورمونها چه هستند و چرا افراد باید به تعادل هورمونی توجه کنند؟ اغلب ما هورمونها را با PMS و گرگرفتگی در زنان مرتبط میدانیم، اما آیا این تنها دلیلی است که باید هورمونها را بشناسیم؟ آیا مردان فقط باید درباره هورمون تستوسترون و هورمون رشد بدانند؟ آیا مشکلات تیروئید فقط زنان را تحت تاثیر قرار میدهد؟
همه اینها غلط است! مردان و زنان هورمونهای بسیار مشابهی با یکدیگر دارند. مردان دارای استروژن و پروژسترون هستند و زنان دارای تستوسترون هستند.
چرا مردان و زنان باید به تعادل هورمونی توجه کنند؟
عدم تعادل هورمونی میتواند ریشه مشکلات متعددی باشد که افراد بسیاری مواردی مانند آکنه، نوسانات خلقی، خستگی و عدم انرژی، افزایش وزن و تجمع چربی، ریزش مو و طاسی الگوی مردانه، کاهش میل جنسی و اختلال عملکرد نعوظ را تجربه کردند.
هورمونها قویترین پیام رسان شیمیایی بدن هستند. آنها در اندامهایی به نام غدد درون ریز تولید میشوند و روی سلولهای شما در سطح DNA تاثیر میگذارند. هورمونها نه تنها مهم بلکه ضروری هم هستند. آنها عملکرد، انطباق و رشد را حفاظت میکنند. عدم تعادل هورمونی یا نوسان در آنها میتواند عوارض جانبی بسیار ناخوشایند و نامطلوب را ایجاد کند.
۱. هورمون ها وزن شما را متعادل نگه می دارند
افزایش وزن اغلب با مشکلات تیروئید در زنان ارتباط دارد. درست است که زنان بیشتر احتمال دارد که در معرض مشکلات تیروئید باشند، اما مردان نیز میتوانند تحت تاثیر قرار بگیرند. بیش از ۱۲ درصد از مردم در طول زندگی خود تحت تاثیر مشکلات تیروئید هستند. این عدد ممکن است کوچک به نظر برسد، اما در مورد کل جمعیت صحبت میکنیم و این نسبت شامل افراد بسیاری میشود.
زنان پنج تا هشت برابر احتمال بیشتری دارد که مشکلات تیروئید را تجربه کنند، همین امر موجب بروز بسیاری از بیماریهای ناشناخته تیروئید یا تشخیص اشتباه در مردان میشود. از سوی دیگر مردان کمتر برای افسردگی و افزایش وزن به دکتر رجوع میکنند. بنابراین اگر شما همیشه خسته هستید و در انجام حرکات ورزشی کم توان هستید، ممکن است تیروئید شما دچار مشکل شده باشد.
همچنین احساس خستگی و خمودگی بیشتر نشانه مشکل در غدد آدرنال است. کورتیزول هورمون استرس است که در پاسخ به هر نوع استرس، چه فیزیکی (مثل ورزش)، عاطفی (مثل رابطه)، یا ذهنی (مثل کار)، از طریق غده آدرنال ترشح میشود. شما برای واکنش درست به موقعیتهای استرسزا به کورتیزول نیاز دارید. اما زمانی که استرس مزمن و مداوم میشود نیاز به تولید کورتیزول نیز هست. سطح بالای کورتیزول سطح گلوکز و انسولین را افزایش میدهد که موجب میشود بدن چربی را نگه دارد. تحت تمام این شرایط استرسزا، ممکن است روزی به این انرژی نیاز داشته باشید. بنابراین برای کاهش چربی، نیاز به کاهش کورتیزول است که بدین معنی است که استرس کم خواهد شد.
۲. هورمون ها مانع از خواب آلودگی و خستگی می شود
عدم تعادل هورمونی اغلب مسئول اختلالات خواب است. کورتیزول میتواند موثر باشد، و استرس سطح کورتیزول را در شب بالا میبرد که میتواند موجب بیخوابی شود. حالت ایده آل این است که سطح کورتیزول در صبح زود قبل از بیدار شدن به بالاترین حد خود برسد تا بدن را برای یک روز طولانی آماده کند. سطح آن هنگام غروب به حداقلترین مقدار خود میرسد و همان زمان هورمون دیگری به نام ملاتونین افزایش مییابد تا شما را آرام و خواب آلود کند. ورزش در شب یا کار دیرهنگام با چراغ روشن باعث میشود بدن به اشتباه کورتیزول تولید کند یا سطح ملاتونین کاهش یابد یا تولید آنها با تاخیر انجام شود زیرا بدن شما فکر میکند هنوز روز است.
برای حل این مشکل هورمونی، بهتر است تمرینات ورزشی صبحها یا بعدازظهر پیش از غروب باشد. پس از غروب چراغهای بالای سرتان را کم کنید تا ملاتونین بتواند در مغز تجمع یابد. برای کاهش کورتیزول و جلوگیری از اثرات مخرب آن روی تولید ملاتونین، بعد از ظهر یا عصر، تکنیکهای کاهش استرس (مانند یوگا یا مراقبه) را امتحان کنید.
نکته حائز اهمیت؛ راه سادهتر برای خواب آسوده در شب استفاده از دارو است که در بلند مدت مضر است. هربار که شما هورمونی از خارج بدن مصرف میکنید، توانایی تولید این هورمون در بدن را کم میکنید. این موضوع باعث میشود به طور بالقوه توانایی بدن و تعادل هورمونی به هم بریزد و شما را به مصرف قرصها وابسته کرده و موجب اختلالات خواب میشود.
۳. هورمون ها روی خلق و خو اثر می گذارند
تعادل هورمونی با خلق و خو رابطه مستقیم دارد. در واقع، بعضی از هورمونها به عنوان انتقالدهندههای عصبی در مغز عمل میکنند که به طور مستقیم بر اندیشه و احساسات شما تأثیر میگذارد. پروژسترون، به عنوان مثال، دارای اثر آرام بخش در مغز است. تستوسترون بیش از حد میتواند منجر به کج خلقی شود، در حالی که سطح پایین آن میتواند شما را کسل و خسته کند. سطوح پایین تیروئید (کم کاری تیروئید) میتواند منجر به افسردگی شود در حالی که سطح بالای آن (پر کاری تیروئید) میتواند موجب اضطراب شود.
از آنجا که علل متعددی برای اختلالات خلقی، خستگی، کسلی و کاهش انرژی وجود دارد، ضروری است که تحت نظر یک دکتر باشید تا با در جریان قرار گرفتن وضعیت شما، علت مشکلات شما را بیابد. همچنین آزمایشهای هورمونی برای بررسی سطح آنها انجام دهید.
۴. هورمون ها روی رابطه جنسی تاثیر می گذارد
هورمونها نه تنها میل جنسی شما بلکه عملکرد جنسی شما را نیز تحت تاثیر قرار میدهند. برای مثال یک سطح مناسب تستوسترون برای علاقه سالم به فعالیت جنسی ضروری است. عدم تعادل هورمونی ممکن است دلیل کاهش علاقه شما یا همسرتان در رابطه جنسی باشد. سطح تستوسترون با عملکرد نعوظ و اختلال در عملکرد آن همراه است. سطح تستوسترون به طور معمول از سن ۳۵ سالگی کاهش مییابد و اغلب ممکن است در مواجهه با عوامل شدید استرسزا زودتر رخ دهد.
البته، عوامل دیگری برای مشکلات رابطه جنسی وجود دارد و باید با دکتر مشورت نمود. هورمونها و سایر عوامل پیش از اینکه برای آنها دارویی تجویز شود باید با آزمایشات ارزیابی شود.