علائم کمبود ویتامین B1 در بدن و خطرات ناشی از آن

یکی از هشت ویتامین گروه B ویتامین B1 یا همان تیامین است که وظایف مهمی را در بدن انسان ایفا می‌کند. ویتامین B1 در تبدیل غذا به انرژی نقش داشته و تقریبا در همه سلول‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. بدن انسان قادر به تولید تیامین نیست بنابراین به ناچار باید از طریق خوردن منابع غنی از این ویتامین، آن را به بدن خود برسانیم. در این مقاله با علائم کمبود ویتامین B1 آشنا شده و در صورت مشاهده آنها در بدن خود، برای رفع این مشکل اقدام کنید.

علل کمبود ویتامین B1

کمبود ویتامین B1 بیماری چندان رایجی به خصوص در کشورهای پیشرفته نیست اما برخی فاکتورها ریسک ابتلا به کمبود تیامین را در بدن افزایش می‌دهند:

• مصرف بیش از حد الکل
• سن بالا
• ابتلا به بیماری ایدز
• دیابت
• جراحی‌های چاقی
• دیالیز
• استفاده از داروهای مدر در دوز بالا

بسیاری از افراد اصلا متوجه کمبود تیامین در بدن خود نمی‌شوند زیرا علائم کمبود ویتامین B1 اغلب خفیف بوده و نادیده گرفته می‌شوند.

خرید قرص ویتامین B1

علائم کمبود ویتامین B1

در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر ممکن است به کمبود ویتامین ب 1 مبتلا باشید و در این صورت توصیه می‌شود تا با پزشک مشورت کنید:

بی اشتهایی

یکی از شایع‌ترین علائم کمبود ویتامین B1 از دست دادن اشتها است. تیامین در تنظیم سیری در بدن نقش مهمی داشته و به کنترل “مرکز سیری” در هیپوتالاموس مغز کمک می‌کند. هنگامی که بدن با کمبود ویتامین ب 1 مواجه می‌شود، عملکرد طبیعی مرکز سیری دچار اختلال شده و فرد بدون اینکه واقعا سیر باشد، احساس سیر بودن می‌کند و همین مساله اشتها را کاهش می‌دهد.

تحریک پذیری اعصاب

هنگامی که اعصاب شما تحریک‌پذیر شود، اغلب به سرعت ناراحت می‌شوید و ناامیدی به سراغتان می‌آید. تحریک پذیر شدن اعصاب افراد می‌تواند علل مختلفی داشته باشد و به شرایط جسمی و روانی مرتبط است اما شاید یکی از علائم کمبود ویتامین B1 نیز باشد. تحریک پذیری بیش از همه در نوزادان مبتلا به بری بری گزارش شده است زیرا این بیماری بر اثر کمبود تیامین حاصل می‌شود.

خستگی

احساس خستگی دلایل متعددی می‌تواند داشته باشد اما با این حال با توجه به نقش حیاتی تیامین در تبدیل غذا به انرژی بعید نیست که خستگی مربوط به کمبود ویتامین ب 1 در بدن نیز باشد. اما به هر حال خستگی را نمی‌توان یکی از مهم‌ترین نشانه‌های کمبود تیامین در بدن دانست زیرا چنانچه گفتیم خستگی به عوامل مختلفی مرتبط است.

سوزن سوزن شدن دست و پا

احساس سوزن سوزن شدن در دست و پا را به اصطلاح پارستزی یا خواب رفتگی می‌نامند. عملکرد اعصاب محیطی که به دست و پا می‌رسند تا حدود زیادی تحت تاثیر ویتامین B1 است. مطالعات حاکی از آن هستند که خواب رفتگی دست و پا در همان مراحل اولیه کمبود تیامین در افراد دیده می‌شود.

اختلال در رفلاکس های بدن

کمبود تیامین می‌تواند روی اعصاب حرکتی نیز تاثیر بگذارد و در صورتی که درمان‌های لازم صورت نگیرد، در رفلاکس‌ها و واکنش‌های غیر ارادی بدن اختلالاتی ایجاد می‌شود. اختلال ناشی از کمبود تیامین بیشتر در زانو، مچ پا و عضله‌های سه‌سر به وجود آمده و در صورت عدم درمان ممکن است عدم هماهنگی در راه رفتن افراد ایجاد شود.

ضعف عضلانی

ضعف عضلانی مداوم و طولانی مدت می‌تواند یکی از علائم کمبود ویتامین B1 باشد اما اگر ضعف عضلانی کوتاه مدت و موقتی باشد، مربوط به کمبود این ویتامین نیست. مدتی پس از شروع درمان با مکمل تیامین می‌توان ضعف عضلانی را برطرف نمود.

تهوع و استفراغ

هنوز به طور دقیق مشخص نیست که چرا کمبود ویتامین B1 می‌تواند موجب تهوع و استفراغ شود اما این علائم در افراد مبتلا به کمبود تیامین مشاهده شده است. گزارشات نشان می‌دهد که این نوع علائم گوارشی درست پس از شروع مصرف قرص ویتامین ب 1 برطرف شده است.

تاری دید علائم کمبود ویتامین B1

یکی از دلایل اختلال در بینایی و تاری دید ممکن است به کمبود ویتامین ب 1 مربوط باشد. کمبود شدید تیامین می‌تواند سبب تورم عصب بینایی شده و نوروپاتی عصب بینایی را ایجاد کند. بینایی افراد مبتلا به کمبود تیامین پس از مصرف مکمل این ویتامین به خوبی بهبود می‌یابد.

کاهش ضربان قلب

کمبود تیامین در بدن منجر به کند شدن ضربان قلب خواهد شد و در این حالت عوارضی همچون افزایش خستگی، سرگیجه و احتمال غش کردن بیشتر می‌شود.

مشکلات حافظه

هذیان، گیجی و ناتوانی در تفکر نیز می‌تواند از علائم کمبود ویتامین B1 در بدن باشد. در موارد شدید کمبود تیامین موجب بروز سندرم ورنیکه کورساکوف می‌شود که نوعی آسیب مغزی است. این سندرم با کمبود تیامین ناشی از مصرف الکل مربوط می‌شود.

تنگی نفس

کمبود ویتامین B1 بر عملکرد صحیح قلب تاثیر گذاشته و به همین دلیل ممکن است به خصوص به هنگام ورزش موجب تنگی نفس شود. البته تنگی نفس دلایل متعددی دارد و نمی‌توان آن را مستقیما به کمبود تیامین در بدن مرتبط دانست.

پیشگیری و درمان کمبود ویتامین B1

با مصرف منابع غذایی غنی از تیامین می‌توان مانع از کمبود این ویتامین در بدن شد. به مواد غذایی زیر توجه کرده و ببنید که در هر 100 گرم از این مواد چند درصد از نیاز روزانه بدن (RDA) به ویتامین ب 1 را می‌توان تامین کرد:

• جگر گاو: 13%
• لوبیای سیاه پخته شده: 16%
• عدس پخته شده: 15%
• ماکادمیا: 80%
• ادامامه پخته شده: 13%
• مارچوبه: 10%
• غلات صبحانه غنی شده: 100%

مصرف روزانه توصیه شده برای ویتامین B1 در زنان 1.1 میلی گرم و در مردان 1.2 میلی گرم است.

سخن پایانی

علائم کمبود ویتامین B1 دقیقا مختص این بیماری نیست و همین مساله تشخیص را کمی دشوار می‌کند؛ یعنی مثلا بی اشتهایی یا خستگی که از نشانه‌های کمبود تیامین هستند، ممکن است دلایل بسیار دیگری نیز داشته باشند بنابراین تشخیص را باید حتما به یک پزشک متبحر واگذار کنید. خوشبختانه کمبود ویتامین ب 1 را با مصرف مکمل‌های غذایی به راحتی می‌توان درمان کرد.