بزرگ‌ترین و سنگین‌ترین عضو بدن انسان را می‌شناسید؟ شاید تعجب کنید اما پاسخ، پوست است. شاخص‌ترین عملکرد پوست در بدن محافظت از اندام‌های داخلی در برابر عوامل خارجی به حساب می‌آید. اما وظیفه پوست به همینجا خاتمه پیدا نمی‌کند. پوست در کنار نقش اصلی خود به عنوان یک سد محافظتی کمک می‌کند تا دمای داخل بدن خوب حفظ شود و اندام‌های داخلی، دنیا را از طریق عصب‌های خود بتوانند حس کنند. در این مقاله با ساختار پوست بیشتر آشنا خواهید شد. اما به طور کلی باید بدانید که پوست یک اندام پیچیده است؛ به طوری که در 2.5 سانتی متر مربع از آن 650 غده عرق، 20 رگ خونی و بیش از 1000 پایانه عصبی وجود دارد. با اینکه ضخامت پوست فقط چند میلی‌متر است اما حدود یک هفتم از وزن بدن را تشکیل می‌دهد. برای اطلاعات بیشتر با ما همراه باشید.
لایه‌های پوست در ساختار پوست
پوست دارای 3 لایه اصلی به نام‌های اپیدرم، درم و هیپودرم است:
اپیدرم
بیرونی‌ترین لایه پوست را با نام اپیدرم می‌شناسیم. اپیدرم یک سد ضد آب است که به پوست رنگ می‌بخشد. اصلی‌ترین نقش‌های اپیدرم عبارتند از:
- ساخت سلول‌های جدید برای پوست
- رنگ بخشیدن به پوست
- محافظت از بدن در برابر عوامل مخرب خارجی
روزانه 500 میلیون از سلول‌های پوستی می‌ریزند. بیرونی‌ترین قسمت‌های اپیدرم معمولا از 20 تا 30 لایه سلول‌های مرده تشکیل شده‌اند. اپیدرم به طور مداوم در لایه‌های زیرین خود سلول‌های جدیدی می‌سازد. طی حدود 4 هفته این سلول‌ها به سطح پوست رسیده و جایگزین سلول‌های مرده می‌شوند.
شایع‌ترین نوع سلول‌ها در اپیدرم کراتینوسیت‌ها هستند که در برابر باکتری‌ها، انگل‌ها، قارچ‌ها، ویروس‌ها، گرما، اشعه ماوراء بنفش و از دست دادن آب همچون یک سد عمل می‌کنند. اپیدرم رگ خونی ندارد. رنگ پوست از رنگدانه‌ای به نام ملانین به دست می‌آید که توسط ملانوسیت‌ها تولید می‌شوند. اپیدرم 5 لایه دارد:
- شاخی
- شفاف
- گرانولوزوم (دانه‌دار)
- خاردار
- بازال (جوانه‌زنی)
اپیدرم و درم توسط ورقه نازکی به نام غشای پایه از یکدیگر جدا می‌شوند.
لایه درم
در ساختار پوست با لایه درم مواجه می‌شویم که از اپیدرم ضخیم‌تر است و شامل تمام غدد عرق و روغن، فولیکول‌های مو، بافت‌های همبند، انتهای عصبی و عروق لنفاوی می‌شود. اپیدرم لایه قابل مشاهده پوست است اما درم لایه‌ای از پوست به حساب می‌آید که محافظت در برابر پاتوژن‌ها را امکان‌پذیر می‌کند. از آنجایی که لایه درم حاوی کلاژن و الاستین است، در حمایت از ساختار پوست نقش چشمگیری دارد. برخی از شرایطی که در لایه درم پوست رخ می‌دهند و آثار آنها ممکن است در ایپدرم نیز مشاهده شود، شامل این موارد است:
- درماتوفیبروم (برجستگی‌های پوستی خوش خیم روی پاها)
- کیست‌های چربی (کیست‌های حاوی سبوم)
- کیست‌های درموئید (کیست‌های حاوی مو یا دندان)
- سلولیت (عفونت باکتریایی پوست)
- ریتید (چین و چروک)
لایه هیپودرم یا زیرپوست
به لایه زیری پوست لایه هیپودرم می‌گویند. این لایه همچون یک عایق عمل کرده و شما را گرم نگه می‌دارد. لایه هیپودرم مانند یک ضربه‌گیر در اطراف اندام‌های حیاتی شما کار می‌کند. در هیپودرم رگ‌های خونی زیادی وجود دارند. هیپودرم پوست شما را به ماهیچه‌ها و بافت‌های زیر آن می‌چسباند. این لایه در بعضی از قسمت‌های بدن می‌تواند ضخیم‌تر باشد و عوامل ژنتیکی در ضخامت آن دخیل هستند. پانیکولیت یکی از شرایطی است که در لایه هیپودرم ایجاد شده و با التهاب در لایه بافت چربی زیر درم مشخص می‌شود. این وضعیت در نوزادان تازه متولد شده نکروز چربی زیر جلدی نوزاد نام دارد.
سارکوئیدوز نیز شرایطی است که می‌تواند لایه هیپودرم پوست را تحت تاثیر قرار داده و باعث ایجاد توده در بافت پوست شود. اگر بدن شما در تنظیم دمای داخلی مشکل دارد می‌تواند نشانه سندرم رینود و مربوط به بافت چربی زیر پوست باشد. در این بیماری فرد با کاهش شدید جریان خون در دست‌ها و پاهای خود مواجه می‌شود.
شایع‌ترین بیماری‌های پوستی
ساختار پوست را شرح دادیم. مانند هر عضو دیگری از بدن، پوست مستعد ابتلا به بیماری های خاصی است که شایع‌ترین آنها شامل موارد زیر هستند:
درماتیت آتوپیک
این عارضه پوستی را با نام اگزما نیز می‌شناسیم. اگزما یک بیماری التهابی پوست است که با لکه‌های پوستی خشک، قرمز و خارش‌دار شناخته می‌شود.
آکنه
شایع‌ترین اختلال پوستی بوده و زمانی ایجاد می‌شود که فولیکول‌های مو با سلول‌های مرده و چربی پوست مسدود شوند.
ملانوما
نوعی سرطان پوست است که بر اثر قرار گرفتن در معرض نور بیش از حد خورشید ایجاد به وجود می‌آید.
روزاسه
روزاسه بیشتر در افراد میان‌سال دیده می‌شود. در این عارضه صورت حالت برافروختگی دارد و برجستگی‌های قرمز کوچکی در آن به چشم می‌آید.
پسوریازیس
پسوریازیس نوعی بیماری پوستی خودالتهابی است و باعث ایجاد لکه‌های قرمز و پوسته پوسته شدن پوست می‌شود.
گال
این بیماری ناشی از کنه گال انسانی بوده و با خارش پوستی همراه است.
زونا
زونا عامل ویروسی دارد و شامل بثورات پوستی دردناک و تاول‌زا می‌شود.
لیکن پلان
بثورات غیر عفونی خارش‌داری هستند که قسمت فوقانی آنها براق به نظر می‌رسد.
عملکرد پوست در بدن انسان
حدود 15 درصد از وزن بدن را پوست تشکیل می‌دهد. مهم‌ترین وظایف پوست عبارتند از:
- در برابر عوامل بیماری‌زا مصونیت ایجاد می‌کند.
- محافظت از قسمت‌های داخلی بدن و عملکرد آنها
- تولید عرق
- سنتز ویتامین دی
- تولید ملانین
- اجاد امکان احساس درد و لذت، تشخیص گرما و سرما و…
چگونه از پوست خود محافظت کنیم؟
حالا که با ساختار پوست آشنا شدید باید بدانید که چگونه از این عضو مهم محافظت کنیم. با راهکاهای زیر می‌توانید پوستی سالم و شاداب داشته باشید:
- ذخایر آنتی اکسیدانی بدن خود را افزایش دهید. میوه و سبزیجات، چربی‌های غیر اشباع و پروبیوتیک‌ها را به رژیم غذایی خود اضافه کنید و از مصرف قند و چربی‌های اشباع بپرهیزید.
- از محصولات مراقبت از پوست استفاده کنید. شما در روتین پوستی حتما به یک شوینده مناسب، یک مرطوب کننده و یک کرم ضد آفتاب نیاز دارید. همچنین بهتر است از کرم دور چشم نیز استفاده نمایید زیرا پوست اطراف چشم به دلیل نازکی زودتر از دیگر قسمت‌های پوست دچار چروک می‌شود.
- حتما هر شب حداقل 8 ساعت خواب باکیفیت داشته باشید.
- ورزش جریان خون را در همه اندام‌ها از جمله پوست می‌رساند و سلامت پوست را بهبود می‌بخشد.
- استرس را از خود دور کنید تا پوستتان سالم بماند.
اگر نمی‌دانید کدام محصول پوستی را باید مصرف کنید، بهتر است در این زمینه با متخصص پوست مشورت کنید تا با توجه به نوع پوست و مشکلات پوستی شما محصول خاصی را به شما پیشنهاد دهد.
تغییرات پوست با افزایش سن
با بالا رفتن سن، پوست دچار تغییرات زیادی می‌شود. یکی از این تغییرات آن است که نازک‌تر می‌شود و در نتیجه راحت‌تر در معرض آسیب قرار می‌گیرد. با افزایش سن جایگزین شدن سلول‌های مرده پوست با سلول‌های جدید کندتر صورت گرفته و روند بهبود پوست بر اثر آسیب کاهش می‌یابد. خاصیت ارتجاعی پوست هم کمتر خواهد شد. هرچه سن بالاتر می‌رود پوست خشک‌تر می‌شود و تحریک آن زودتر رخ می‌دهد. خشکی زیاد ممکن است خارش و قرمزی را به دنبال داشته باشد. با افزایش سن کلاژن‌سازی در پوست کمتر می‌شود و در نتیجه حالت کشسانی پوست کمتر خواهد شد. بنابراین سر و کله چین و چروک‌های پوستی کم‌کم پیدا می‌شود. مراقبت صحیح از پوست برای افراد میان‌سال و مسن از ضروریات است.
کلام آخر
ساختار پوست از 3 لایه اصلی تشکیل شده است که در این مقاله شما را با آنها آشنا کردیم. با افزایش سن نیاز به مراقبت از پوست بیشتر می‌شود زیرا کلاژن‌سازی در پوست کاهش یافته و پوست نازک‌تر هم می‌شود. برای خرید محصولات مراقبت از پوست می‌توانید به داروخانه آنلاین مثبت سبز مراجعه کرده و خرید اینترنتی لذت‌بخشی را تجربه کنید.
