عفونت‌ها به عنوان یکی از چالش‌های اساسی حوزه پزشکی، همواره نیازمند راهکارهای کارآمد و اثربخش برای درمان و کنترل آن‌ها بوده‌اند. یکی از داروهایی که به عنوان یک ابزار موثر در مقابله با عفونت‌ها به شمار می‌آید، داروی سفتازیدیم است. این دارو به عنوان یک آنتیبیوتیک گروه کینولون با خصوصیات بازدارنده رشد و کشنده میکروارگانیسم‌ها شناخته میشود. درمان عفونت‌ها امری اساسی است زیرا عدم مدیریت و درمان موثر ممکن است به پیشرفت بیشتر و ایجاد مشکلات جدی در سلامت فرد منجر شود. در این مقاله، به بررسی موارد مصرف، عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف داروی سفتازیدیم (ceftazidime) در درمان عفونت‌ها خواهیم پرداخت.
اشکال دارویی سفتازیدیم
- محلول تزریقی: 20 میلی گرم در میلی لیتر و 40 میلی گرم در میلی لیتر
- پودر برای تزریق: 500 میلی گرم، 1 گرم، 2 گرم و 6 گرم
موارد مصرف داروی سفتازیدیم
تزریق سفتازیدیم برای درمان برخی عفونتهای ناشی از باکتریها از جمله پنومونی و سایر عفونتهای دستگاه تنفسی تحتانی (ریه) استفاده میشود. همچنین این دارو برای مننژیت (عفونت غشاهایی که مغز و نخاع را احاطه کرده است) و سایر عفونتهای مغزی و نخاعی، عفونتهای شکمی (ناحیه معده)، پوست، خون، استخوان، مفاصل، دستگاه تناسلی زنان و عفونتهای مجاری ادراری با دستور پزشک قابل استفاده است. سفتازیدیم در دستهای از داروها به نام آنتی‌بیوتیک‌های سفالوسپورین قرار دارد که با از بین بردن باکتریها عمل می‌کند. آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند سفتازیدیم برای سرماخوردگی، آنفولانزا یا سایر عفونتهای ویروسی موثر نیستند.
موارد مصرف سفتازیدیم در بزرگسالان
- عفونتهای استخوان و مفاصل
- عفونت زنانه و داخل شکمی
- عفونت ریوی
- مننژیت
- ذات‌الریه
- عفونتهای خفیف پوست/ساختار پوست
- عفونتهای تهدید کننده زندگی
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی ceftazidime
سفالوسپورین نسل سوم با فعالیت گرم منفی طیف گسترده از جمله سودوموناس میباشد. این دارو در برابر ارگانیسم‌های گرم مثبت اثر کمتری دارد و در برابر ارگانیسم‌های مقاوم اثربخشی بالاتری دارد و رشد باکتریها را با اتصال به 1 یا چند پروتئین متصل شونده به پنی‌سیلین متوقف می‌کند. در نتیجه، به نوبه خود مرحله ترانس پپتیداسیون نهایی سنتز پپتیدوگلیکان را در سنتز دیواره سلولی باکتری مهار کرده و بیوسنتز دیواره سلولی را مهار می‌کند. این دارو به طور گسترده در بافت‌ها و مایعات بدن، از جمله زلالیه، مایعات آسیت و پروستات و استخوان توزیع میشود. حذف در نیمه عمر 1-2 ساعت و دفع از طریق درار (80-90٪ به عنوان داروی بدون تغییر) صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف داروی ceftazidime
تزریق سفتازیدیم به صورت پودری است که با مایع مخلوط شده و به صورت داخل وریدی (در ورید) یا عضلانی (در عضله) تجویز میشود. تزریق سفتازیدیم نیز به عنوان یک داروی از پیش مخلوط شده برای تزریق داخل وریدی موجود است که معمولاً هر 8 یا 12 ساعت تا 2 روز پس از ناپدید شدن همه علائم و نشانه‌های عفونت تجویز میشود. در چند روز اول درمان با تزریق سفتازیدیم باید احساس بهتری داشته باشید. اگر علائم شما بهبود نیافت یا بدتر شد، با پزشک خود تماس بگیرید. بیماران تزریق سفتازیدیم را تا پایان نسخه مصرف کنید، حتی اگر احساس بهبودی دارید. اگر تزریق دارو را خیلی زود قطع کنید یا از دوزها صرف نظر کنید، عفونت شما ممکن است به طور کامل درمان نشود و باکتریها به آنتیبیوتیک مقاوم شوند.
زمان مصرف ویال سفتازیدیم
- داروی سفتازیدیم در جهت درمان عفونتهای استخوان و مفاصل 2 گرم به صورت تزریق داخل وریدی در 12 ساعت تجویز میشود.
- برای عفونتهای زنانه و داخل شکمی 2 گرم در 8 ساعت به صورت تزریق داخل وریدی به مدت 4-7 روز مصرف میشود که نیاز به بررسی دقیق پزشک دارد.
- این دارو برای عفونتهای ناشی از سودوموناس spp (عفونتهای ریوی) در بیماران مبتلا به فیبروز کیستیک که عملکرد کلیوی سالم دارند، استفاده میشود. دوز پیشنهادی 30-50 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت تزریق داخل وریدی در 8 ساعت میباشد که مقدار کلی نباید از 6 گرم روزانه تجاوز کند.
- دوز مصرفی برای ذات‌الریه بدون عارضه 5-1 گرم در 8 ساعت به صورت تزریق داخل وریدی و برای ذات‌الریه پیچیده 2 گرم در 8 ساعت مصرف میشود.
- عفونتهای دستگاه ادراری پیچیده، 500 میلی گرم به صورت تزریق داخل وریدی در 8-12 ساعت و عفونت دستگاه ادراری بدون عارضه 250 میلی گرم به صورت تزریق داخل وریدی یا عضلانی در 12 ساعت استفاده میشود.
- در آخر دوز مورد استفاده برای عفونتهای خفیف پوست/ساختار پوست، 5-1 گرم به صورت تزریق داخل وریدی و عضلانی در 8 ساعت میباشد.
موارد احتیاط
قبل از مصرف داروی سفتازیدیم، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا سایر مشکلات شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله مشکلات ریوی یا کلیوی، عفونتهای شدید دستگاه ادراری، تغییرات اخیر رژیم غذایی (از رژیم غذایی پر پروتئین به رژیم گیاه‌خواری)، حساسیت یا آلرژی، مشکلات کبدی، اختلال کلیوی، مشکلات گوارشی (مانند زخم معده یا زخم مری) و… با احتیاط و مشورت پزشک این دارو را استفاده کنید. در ادامه به بررسی موارد هشدار و احتیاط داروی سفتازیدیم خواهیم پرداخت؛
- غلظت‌های زیاد و طولانی‌مدت سرم سفتازیدیم می‌تواند از دوزهای معمول در بیماران با کاهش گذرا یا مداوم برون ده ادرار به دلیل نارسایی کلیوی رخ دهد. افزایش سطح دارو در این بیماران منجر به تشنج، صرع غیر تشنجی (NCSE)، انسفالوپاتی، کما، آستریکسیس، تحریک پذیری عصبی عضلانی و میوکلونوس گزارش شده در بیماران تحت درمان با سفتازیدیم میشود. تنظیم دوز بر اساس کلیرانس کراتینین در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی در نظر داشته باشید.
- افزایش نسبت عادی بین المللی (INR) در بیماران مبتلا به کمبود تغذیه، درمان طولانی مدت، بیماری کلیوی یا کبدی گزارش شده است.
- این دارو باید در بیماران با سابقه اختلال تشنج با احتیاط مصرف شود (به ویژه در نارسایی کلیوی، جایی که سطح دارو ممکن است به طور قابل توجهی افزایش یابد).
- در نارسایی کلیوی دوز را تغییر دهید، همچنین در بیماران با سابقه حساسیت به پنی‌سیلین با احتیاط مصرف شود.
- تجویز دارو در صورت عدم وجود عفونت باکتریایی اثبات شده یا مشکوک قوی یا اندیکاسیون پیشگیری‌کننده بعید است برای بیمار مفید باشد و خطر ایجاد باکتریهای مقاوم به دارو را افزایش می‌دهد.
اسهال مرتبط با کلستریدیویدیس دیفیسیل (CDAD)
- اسهال مرتبط با کلستریدیویدیس دیفیسیل (CDAD) با استفاده از تقریباً تمام عوامل ضد باکتریایی، از جمله داروهای سفتازیدیم، گزارش شده است و ممکن است شدت آن از اسهال خفیف تا کولیت کشنده متغیر باشد. درمان با عوامل ضد باکتریایی فلور طبیعی روده بزرگ را تغییر می‌دهد که منجر به رشد بیش از حد difficile میشود.
- difficileسموم Aو Bرا تولید می‌کند که به توسعه CDADکمک خواهد کرد. سویه‌های مولد هیپرتوکسین C. difficileباعث افزایش عوارض و مرگ و میر میشود، زیرا این عفونت‌ها می‌توانند نسبت به درمان ضد میکروبی مقاوم باشند و نیاز به کولکتومی داشته باشند.
- CDADباید در تمام بیمارانی که به دنبال مصرف آنتی باکتریال با اسهال مراجعه می‌کنند در نظر گرفته شود. تاریخچه پزشکی دقیق ضروری است زیرا CDADبیش از دو ماه پس از تجویز داروهای ضد باکتریایی گزارش شده است.
- اگر CDAD مشکوک یا تایید شود، استفاده مداوم از آنتی باکتریال که علیه difficile هدایت نشده است، ممکن است نیاز به قطع داشته باشد. مدیریت مناسب مایعات و الکترولیت‌ها، مکمل‌های پروتئینی، درمان ضد باکتریایی C. difficile و ارزیابی جراحی باید طبق اندیکاسیون بالینی انجام شود.
موارد منع مصرف سفتازیدیم
- حساسیت مفرط مستند به دارو یا مواد جانبی و به کلاس سفالوسپورین از داروهای ضد باکتری، پنی‌سیلین‌ها یا سایر داروهای ضد باکتری بتالاکتام
عوارض آمپول سفتازیدیم (ceftazidime)
اسهال، واکنش حساسیت ایمنی، درد یا سوزش در محل تزریق، ترومبوسیتوز، راش، سرگیجه، درد شکم، تب و توهمات برخی از عوارض داروی سفتازیدیم میباشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عارضه جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، درد قفسه سینه و… به پزشک مراجعه کنید. برخی از عوارض شایع داروی سفتازیدیم شامل موارد زیر میباشد؛
- درد شکم
- سرگیجه
- تب
- افزایش گذرا در ترانس آمینازها
- اسهال
- واکنش حساسیت ایمنی
- فلبیت
- راش (ماکولوپاپولار یا اریتماتوز)
- ترومبوسیتوز
- درد محل تزریق
- حالت تهوع یا استفراغ
- تحریک‌پذیری عصبی عضلانی
تداخل دارویی سفتازیدیم
- تداخلات رده X (پرهیز): ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، واکسن وبا
- کاهش اثرات داروها توسط سفتازیدیم: آمینوگلیکوزیدها، ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، واکسن ب.ث.ژ (ایمنی‌زا)، واکسن وبا، لاکتوباسیلوس و استریول، سدیم پیکوسولفات، واکسن حصبه
- افزایش اثرات داروها توسط سفتازیدیم: آمینوگلیکوزیدها، آنتاگونیست های ویتامین کا
- کاهش اثرات سفتازیدیم توسط داروها: کلرامفنیکل (سیستمیک)
مصرف داروی سفتازیدیم (ceftazidime) در دوران بارداری و شیردهی
مصرف سفتازیدیم در دوران بارداری تنها در صورت لزوم و با تجویز پزشک مجاز است. مطالعات حیوانی نشان دادهاند که سفتازیدیم می‌تواند اثرات منفی بر جنین داشته باشد، اما مطالعات کافی در مورد اثرات این دارو بر زنان باردار انجام نشده است. اگر در دوران بارداری سفتازیدیم مصرف می‌کنید، باید به پزشک خود اطلاع دهید تا در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی، اقدامات لازم را انجام دهد.
شرایط نگهداری داروی ceftazidime
داروی سفتازیدیم را دمای کمتر از 30 درجه سانتی‌گراد و دور از نور نگهداری نمائید. توجه داشته باشید که تمام داروهای شیمیایی و گیاهی باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر داروی سفتازیدیم
در این مقاله با عنوان داروی ceftazidime از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز خواندیم که این آنتیبیوتیک با خصوصیات بازدارنده، نقش بسیار مهمی در درمان عفونت‌ها ایفا می‌کند. توانایی سفتازیدیم در مهار فعالیت میکروارگانیسم‌ها از جمله باکتریها، انگل‌ها و حتی برخی ویروس‌ها، این دارو را به یک ابزار تاثیرگذار و گسترده در مواجهه با عفونتهای متنوع تبدیل کرده است. تحقیقات موجود نشان می‌دهد که سفتازیدیم به دلیل طیف گسترده اثراتش و توانایی در مقابله با باکتریهای مقاوم به دیگر آنتی‌بیوتیک‌ها، به عنوان یک گزینه موثر در درمان عفونت‌ها شناخته میشود.
منبع سایت: Medscape
