آلودگی هوا عبارت است از آلودگی محیط داخلی یا خارجی توسط هر عامل شیمیایی، فیزیکی یا بیولوژیکی که ویژگی‌های طبیعی جو را تغییر می‌دهد. در روزهایی که شاخص آلودگی هوا در شرایط هشدار قرار می‌گیرد، مصرف بعضی از مواد غذایی مثل شیر و دیگر لبنیات توصیه می‌شود. شاید شنیده باشید که مصرف ویتامین‌های گروه ب می‌تواند تاثیر مخرب آلودگی هوا روی سلامت بدن را تا حدودی خنثی نماید. در این مقاله به بررسی رابطه آلودگی هوا و ویتامین B می‌پردازیم.
رابطه آلودگی هوا و ویتامین B
مطالعه جدیدی توسط محققان دانشگاه کلمبیا نشان داد که ویتامین‌های B ممکن است نقش مهمی در کاهش تاثیر آلودگی هوا روی اپی ژنوم داشته باشد و اثرات اپی ژنتیکی آلودگی هوا بر سلامت را بیشتر نشان دهد. بر این اساس ویتامین‌های گروه ب می‌توانند در برابر تاثیرات آلودگی هوا بر بدن نقش محافظتی داشته باشد. مصرف دوزهای بالا از ویتامین بی آسیب ناشی از ذرات معلق موجود در هوا را کاملا تعدیل می‌کند.
اثرات آلودگی هوا با مصرف قرص ویتامین ب کم می شود؟
یکی از آلاینده‌هایی که در آلودگی هوا نقش موثری داشته و بیشترین خطرات را ایجاد می‌کند، ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون هستند. این نوع آلاینده‌ها از سوزاندن چوب و یا از خودروهای دیزیلی ایجاد شده و در هوا منتشر می‌شوند. یک تیم تحقیقاتی رابطه مصرف مکمل‌های ویتامین B مثل قرص ب کمپلکس را با خطرات ناشی از قرار گرفتن در معرض ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون مورد بررسی قرار داد. نتیجه اعلام شده این بود: مصرف 4 هفته قرص ویتامین B اثرات مخرب ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون را حدود 28 تا 76 درصد روی بدن کاهش می‌دهد.
عوارض ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون
ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون بسیار ریز هستند و به همین واسطه این قابلیت را دارند که به سهولت وارد دستگاه تنفسی انسان شوند. این ذرات در دستگاه تنفس رسوب کرده، دیواره آلوئول ریه را تخریب نموده و اکسیژن رسانی به خون را مختل می‌کنند. به دلیل ریز بودن بیش از حد این ذرات اکثر افراد تحریک سیستم تنفسی خود توسط آنها را حس نمی‌کنند. اما اشخاصی که سیستم تنفسی حساسی دارند در مواجه شدن با ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون اغلب خس خس سینه و تنگی نفس را تجربه می‌کنند. در بسیاری از موارد ممکن است حتی فرد به این دلیل در بیمارستان بستری شود. تحقیقات نشان می‌دهد که آلاینده‌ها موجب غلظت خون شده و در این حالت احتمال تشکیل لخته خون افزایش می‌یابد. تصلب شرایین ریسک بروز سکته قلبی را بیشتر خواهد کرد.
سوزش چشم نیز از جمله مواردی است که در روزهای آلوده در میان مردم بسیار دیده می‌شود. حتی بعضی از افراد ممکن است با بثورات پوستی مواجه شوند در این صورت بهترین راهکار این است که به پزشک متخصص مراجعه شود و هیچ درمانی خودسرانه صورت نپذیرد.
بهترین منابع غذایی ویتامین B کدامند؟
گفتیم که آلودگی هوا و ویتامین B با یکدیگر در ارتباط هستند. ویتامین‌های گروه ب شامل 8 ویتامین می‌شوند: B1, B2, B3, B5, B6, B7, B9 و B12. کلیه این ویتامین‌ها محلول در آب بوده و معمولا مازاد آنها به راحتی از بدن دفع می‌شود. در اینجا بهترین منابع غذایی حاوی ویتامین‌های B را به شما معرفی می‌کنیم:
- ماهی سالمون
- سبزیجات سبز مثل اسفناج
- جگر و قلوه
- تخم مرغ
- شیر
- گوشت قرمز
- حبوبات
- گوشت مرغ و بوقلمون
- ماست
- تخم آفتابگردان
راه های مقابله با آلودگی هوا
جهت مقابله با آلودگی هوا در روزهایی که شاخص آلودگی هوا بالا است، اگر مجبور هستید زمان زیادی را در خارج از منزل باشید به نکات زیر دقت کنید:
- در صورت امکان پیاده یا با دوچرخه به مسیر خود ادامه دهید.
- به جای ماشین خود از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید.
- گزارش وسایل نقیله‌ای را که دود زیادی می‌کنند، به پلیس یا مراکز مربوطه بدهید.
- اگر امکان دورکاری برای شما وجود دارد، حتی المقدور از این مزیت استفاده کرده و از منزل خارج نشوید.
- از ماسک استفاده نمایید.
اما اگر در منزل هستید، راهکارهای زیر را برای مبارزه با آلودگی هوا در نظر بگیرید:
- از سیگار کشیدن در داخل منزل اجتناب کنید.
- اطمینان حاصل کنید که تهویه اجاق گاز و بخاری شما به خوبی صورت می‌گیرد.
- در و پنجره را ببنیدید و از زدن کولر آبی بپرهیزید تا آلاینده‌ها به داخل منزل راه پیدا نکنند.
- از دستگاه تهویه هوای مطبوع استفاده کنید.
- برای جلوگیری از جذب آفات زباله‌ها را در کیسه قرار داده و درب آن را خوب ببندید.
- شیر کم‌چرب بنوشید و مصرف میوه و سبزیجات و مایعات را افزایش دهید.
- از مصرف غذاهای چرب و شیرین بپرهیزید.
دیگر ویتامین های موثر در کاهش اثر آلودگی هوا
به جز آلودگی هوا و ویتامین B که در ارتباط تنگاتنگ با هم هستند، آیا ویتامین دیگری هم وجود دارد که اثرات سوء آلودگی هوا را کاهش دهد؟ آنتی اکسیدان‌هایی مانند ویتامین C ممکن است از بدن در برابر مولکول‌های مضر به نام رادیکال‌های آزاد محافظت کنند. رادیکال‌های آزاد مخرب سلول بوده و با ورود آلودگی هوا به ریه‌ها احتمال تشکیل آنها بیشتر می‌شود. رادیکال‌های آزاد می‌توانند عامل بروز بیماری‌های قلبی، سرطان و حتی بیماری‌های تنفسی باشند.
مرکبات و سبزیجات سبز تیره مانند بروکلی و اسفناج منابع ایده‌الی از ویتامین سی بوده که چنانچه اشاره کردیم حاوی ویتامین‌های گروه B نیز هستند. ویتامین سی به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی می‌تواند از بدن انسان در برابر اثرات مخرب آلودگی هوا محافظت نماید. البته در این زمینه نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد.
اثرات اجزای آلوده کننده هوا بر سلامتی
مهم‌ترین اجزای آلوده کننده هوا مواردی هستند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
- مونوکسید کربن موجود در هوای آلوده باعث سردرد، بیمای‌های قلبی، اختلال در رشد جنین و کاهش هوشیاری می‌شود.
- سرب، کم‌خونی، افزایش فشار خون، اختلالات عصبی، آسیب به کلیه و مغز را به دنبال دارد.
- دی‌اکسید سولفور یا گوگرد دی اکسید موجب سوزش چشم، آسیب به ریه و تنگی نفس می‌شود.
- نیتروژن دی اکسید ریه را تحریک کرده و منجر به سرفه و درد قفسه سینه می‌شود.
ذرات بسیار کوچک گرد و غبار نیز سبب سوزش چشم شده، احتمال بروز آسم و برونشیت را افزایش می‌دهند و در سلامت قلب و عروق اثر منفی بر جای می‌گذارند.
کلام آخر
چنانچه شرح دادیم آلودگی هوا و ویتامین B به یکدیگر مرتبط هستند. تحقیقات نشان داده است که ویتامین‌های گروه B می‌توانند نقش چشمگیری در کاهش تاثیر آلودگی هوا روی اپی ژنوم داشته و اثر مخرب آلودگی هوا را کاهش دهند. آلودگی هوا به ویژه در ماه‌های سرد سال در کلان‌شهرها افزایش یافته و تبدیل به یک معضل بزرگ می‌شود. در این مقاله بهترین مواد غذایی حاوی ویتامین ب را نیز به شما معرفی کردیم. به جز ویتامین B ویتامین‌های دیگری همچون C نیز می‌توانند با داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی موجب کاهش اثرات آلودگی هوا روی سلامت بدن شوند.
خستگی و ضعف، کم‌خونی، بثورات پوستی، ترک اطراف دهان، تحریک پذیری عصبی، بی حسی و گزگز دست و پا از مهم‌ترین علائم کمبود ویتامین‌های ب در بدن است. اگر این علائم را دارید ممکن است به کمبود ویتامین‌های ب مبتلا باشید. ابتدا در این زمینه با پزشک مشورت کنید و بعد در صورت لزوم از مکمل‌های حاوی ویتامین B استفاده کنید. برای خرید ویتامین‌های ب می‌توانید از داروخانه آنلاین مثبت سبز اقدام نمایید. نظرات و سوالات خود را در بخش کامنت‌ها درج کنید تا در کمترین زمان ممکن توسط خبره‌ترین پزشکان فعال در مجموعه مثبت سبز پاسخگوی شما باشیم.
