چرا و چگونه جوش می زنیم ؟

جوش و آکنه بیشتر مشکلی است که در میان نوجوانان دیده می‌شود اما گاهی برخی از افراد بزرگسال نیز درگیر آکنه می‌شوند. جوش علاوه بر اینکه ممکن است چرکی شده و عفونت کند، از لحاظ ظاهر نیز روی زیبایی پوست تاثیر گذاشته و حتی می‌تواند موجب کاهش اعتماد‌به‌نفس در افراد شود. آکنه را می‌توان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های پوستی در جهان دانست. آیا علت ایجاد جوش را می‎‌دانید؟ بهترین راه درمان آکنه کدام است؟

جوش چیست ؟

جوش (آکنه) نوعی بیماری پوستی است که هنگامی رخ می‌دهد که فولیکول‌های مو که زیر پوست قرار دارند، با چربی و سلول‌های مرده پوست مسدود می‌شوند. این مسئله موجب می‌شود تا انواع مختلف جوش مثل جوش سرسیاه یا عفونی به وجود آید. آکنه در تمام قسمت‌های بدن می‌تواند به وجود آید اما بیش از هر جا در صورت، کمر، گردن و شانه‌ها دیده می‌شود.

انواع مختلف آکنه

پیش از آنکه به طور مفصل‌تر به علت ایجاد جوش بپردازیم، با انواع مختلف آکنه آشنا شوید. آکنه می‌تواند سرسفید یا سرسیاه باشد. جوش‌های سرسفید یا سرسیاه بیشتر به عنوان کومدون شناخته می‌شوند. جوش‌های سرسیاه در سطح پوست باز شده و با جذب اکسیژن موجود در هوا به رنگ سیاه درمی‌آیند؛ در حالی‌که جوش‌های سرسفید در زیر پوست بسته می‌شوند و ظاهری سفید ایجاد می‌کنند. انواع دیگری از جوش نیز وجود دارند که گاهی حتی باعث زخم‌های پوستی نیز می‌شوند:

• پاپول‌ها: برجستگی‌های کوچک و قرمز رنگی هستند که بر اثر ملتهب شدن فولیکول‌های مو یا آلوده شدن آنها به وجود می‌آیند.
• پوسچول (چرکدانه): جوش‌های قرمز رنگ کوچکی هستند که نوک آنها چرکی و عفونی شده است.
• ندول: برجستگی‌های دردناکی در زیر پوست هستند.
• کیست: توده بزرگی که زیر پوست بوده و اغلب چرکی و دردناک است.

علت ایجاد جوش و آکنه

همان‌طور که پیشتر هم اشاره کردیم علت جوش زدن به این مسئله مرتبط می‌شود که منافذ پوست با چربی، باکتری یا سلول‌های مرده پوست مسدود می‌شوند. هر یک از منافذ پوست به سمت یک فولیکول باز می‌شوند. فولیکول از یک مو و یک غده چربی تشکیل شده است. غده چربی باعث آزاد شدن سبومی می‌شود که به سمت موها رفته، از منافذ خارج شده و روی پوست قرار می‌گیرد. سبوم در واقع موجب رطوبت‌رسانی و نرم ماندن پوست می‌شوند. در این میان بروز چند اختلال می‌تواند باعث ایجاد جوش شود:

• چربی زیادی توسط فولیکول‌ها تولید شود
• سلول‌های مرده پوست در منافذ تجمع یابند
• باکتری‌ها در منافذ پوستی جمع شوند

هنگامی‌که باکتری‌ها یا سلول‌های مرده منافذ را مسدود می‌کنند، چربی قادر به خروج نیست و در نتیجه جوش ظاهر می‌شود. با توجه به آنچه گفته شد، تولید چربی زیاد توسط فولیکول و مسدود شدن منافذ به وسیله سلول‌های مرده و باکتری‌ها را می‌تواند علت ایجاد جوش دانست.

عوامل موثر در جوش زدن

عموم در مورد علت ایجاد جوش نظرات متفاوتی دارند؛ مثلا می‌گویند که بر اثر خوردن مواد غذایی با طبع گرم و همچنین شکلات و سیب زمینی سرخ‌کرده جوش به وجود می‌آید. اما باید بدانید که هیچ پشتوانه علمی که این مطالب را تائید کند، وجود ندارد. اما برخی عوامل هستند که احتمال بروز آکنه را افزایش می‌دهند:

• تغییرات هورمونی در دوران بلوغ یا دوران بارداری
• رژیم غذایی سرشار از کربوهیدرات‌ها یا قندهای تصفیه شده
• مصرف برخی داروها مثل داروهای ضد بارداری یا کورتیکواستروئیدها
• داشتن والدینی که سابقه آکنه دارند

در دوران بلوغ بیش از هر دوره دیگری از زندگی، افراد ممکن است درگیر جوش شوند زیرا تغییرات هورمونی سبب می‌شوند تا تولید چربی در پوست تحریک شده و احتمال بروز آکنه افزایش یابد. آکنه‌های هورمونی با اتمام دوران بلوغ معمولا فروکش می‌کنند اما برخی از اشخاص حتی در دوران بزرگسالی نیز همچنان درگیر جوش‌های خود خواهند بود.

درمان جوش یا آکنه

به منظور درمان جوش از راهکارهای خانگی و دارویی می‌توان استفاده کرد:

راهکارهای خانگی برای درمان جوش

با استفاده از برخی راهکارهای ساده در منزل می‌توان به بهبود جوش کمک کرد:

• هر روز با استفاده از یک شوینده مناسب چربی‌های اضافی را از پوست خود پاک کنید
• مرتب موهای خود را با شامپو شسته و آنها را از جلوی صورت خود کنار بزنید
• از لوازم آرایشی استفاده کنید که بر پایه آب درست شده و غیر کومدون‌زا باشد
• خودداری از فشار دادن جوش زیرا موجب پخش شدن چربی‌ها و باکتری‌ها روی پوست می‌شود
• صورت خود را لمس نکنید و از دست زدن به آن بپرهیزید

درمان دارویی آکنه

اگر با درمان‌های خانگی و مراقبت صحیح از پوست مشکل جوش‌ها بهبود نیابد و یا حتی بدتر شود، باید به پزشک مراجعه نموده و از درمان دارویی بهره گرفت. در این صورت ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی یا موضعی را به شما پیشنهاد دهد تا به از بین بردن باکتری‌های مولد جوش کمک شود. همچنین ممکن است کرم‌های موضعی ضد جوش تجویز شوند که حاوی رتینوئیک اسید یا بنزوئیل پراکسید باشند. این کرم‌ها به کاهش چربی پوست کمک کرده و به عنوان یک عامل ضد باکتری عمل می‌کنند. این داروها ضد التهاب بوده و در نتیجه جوش را از بین می‌برند.

اگر علت ایجاد جوش به مشکلات هورمونی مربوط باشد، با استفاده از قرص‌های ضد بارداری می‌توان به بهبود آنها کمک کرد. همچنین پزشک ممکن است از فتودینامیک تراپی، درم ابریژن، لایه‌بردار شیمیایی یا تزریق کورتیزون برای درمان جوش استفاده کند. درمان آکنه معمولا موفقیت‌آمیز بوده و حداکثر بعد از ۶ تا ۸ هفته به طور کامل بهبود حاصل می‌شود.

آیا آکنه قابل پیشگیری است ؟

پیشگیری از بروز جوش کار ساده‌ای نیست اما راهکارهایی جهت پیشگیری از آکنه وجود دارد که احتمال بروز آن را کاهش می‌دهد:

• روزانه ۲ بار صورت خود را با شوینده بدون چربی (oil-free) بشویید.
• از کرم‌ها و لوسیون‌های ضد آکنه استفاده کنید تا چربی اضافی روی پوست از بین برود.
• لوازم آرایشی را که حاوی چربی هستند، استفاده نکنید.
• هر شب قبل از خواب آرایش خود را شسته و پوست خود را کاملا پاکیزه نمایید.
• بعد از ورزش کردن، حتما حمام کنید.
• از پوشیدن لباس‌های تنگ بپرهیزید.
• مصرف قند را در رژیم غذایی خود به حداقل برسانید.
• استرس خود را کاهش دهید.

آیا استرس علت ایجاد آکنه می تواند باشد ؟

مطالعات نشان می‌دهند که ۸۵ درصد از انسان‌ها در طول زندگی خود با مشکل آکنه روبرو می‌شوند. حال ممکن است این مشکلی جزئی بوده و سریعا رفع شود و یا اینکه چندین سال طول بکشد. استرس اگرچه نمی‌تواند مستقیما باعث بروز آکنه شود اما در به وجود آمدن آن نقش دارد. مطالعات نشان داده است که اگر مبتلا به آکنه هستید، افزایش استرس قطعا می‌تواند مشکل جوش‌های شما را بیشتر کند.

محققان دریافته‌اند که وقتی فرد تحت استرس قرار می‌گیرد، روند بهبود زخم‌های پوستی تا حد قابل توجهی کند می‌شود. بنابراین بدیهی است که جوش‌ها نیز مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا خوب شوند. از این رو با به وجود آمدن دوباره جوش‌های جدید در حالی‌که جوش‌های قبلی هنوز بهبود نیافته‌اند، ظاهر پوست بیش از همیشه پر از آکنه به نظر خواهد رسید.

سخن پایانی

علت ایجاد جوش ، راه‌های پیشگیری و راه‌های درمان جوش را در این مطلب مورد بررسی قرار دادیم. شاید آکنه به طور قطع قابل پیشگیری نباشد اما حداقل با برخی راهکارهایی که در این مقاله ارائه شد می‌توان مانع از افزایش بروز آن شد. بیشتر جوش‌ها عموما مشکلی را ایجاد نمی‌کنند و خود به خود از بین می‌روند ولی گاهی نیز نیاز است تا با مراجعه به پزشک پیگیر راه‌های درمان شد.