زخم معده چگونه ایجاد می شود و چه علائمی دارد؟

قطعا بسیار ناراحت کننده است که پس از صرف یک غذای لذیذ و خوشمزه در یک دورهمی دوستانه با سوزش معده مواجه شوید و خاطره آن روز به کامتان تلخ شود. زخم معده نوعی زخم گوارشی است که در سطح داخلی معده و بالای روده کوچک ایجاد می‌شود. زخم معده اغلب با سوزش معده همراه است و حالتی ناخوشایند را در فرد مبتلا ایجاد می‌نماید. اما این بیماری اگر به موقع درمان شود، آنقدرها هم وحشتناک نیست. در این مقاله با علت بروز زخم معده ، علائم زخم معده و چگونگی درمان زخم معده و راه‌های پیشگیری از آن آشنا خواهید شد.

علت بروز زخم معده

علت بروز زخم معده به یکی از دلایل زیر می‌تواند باشد:

• عفونت ایجاد شده با باکتری هلیکوباکتر
• استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند آسپرین و ایبوپروفن یا ناپروکسن

علائم بروز زخم معده

علائم زخم معده بستگی به شدت آن دارد. شایع‌ترین نشانه بروز زخم معده احساس سوزش یا درد در وسط شکم است. درصورتی که معده خالی باشد، این درد شدیدتر خواهد بود و می‌تواند چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.

شایع‌ترین علائم زخم معده شامل موارد زیر است:

• افزایش درد هنگام خوردن، آشامیدن یا مصرف آنتی اسیدها
• درد در ناحیه معده
• کاهش وزن
• عدم میل به خوردن به دلیل درد
• حالت تهوع و استفراغ
• نفخ معده
• احساس سیری
• رفلاکس معده
• سوزش سر دل
• رنگ پریدگی پوست
• مدفوع تیره رنگ
• استفراغ خونی یا قهوه‌ای رنگ

حتی اگر علائم زخم معده در شما خفیف است نیز به پزشک مراجعه کنید زیرا اگر تحت درمان قرار نگیرید زخم شما قطعا بدتر خواهد شد.

چگونگی تشخیص زخم معده

تشخیص و درمان زخم معده به طور دقیق بستگی به شدت علائم و علت بروز زخم معده دارد. ابتدا پزشک تاریخچه پزشکی شما را مورد بررسی قرار خواهد داد و از شما در مورد تمام داروهایی که در گذشته استفاده کرده‌اید و یا در حال حاضر استفاده می‌کنید، خواهد پرسید.

جهت تشخیص عفونت هلیکوباکتر پیلوری از آزمایش خون، مدفوع یا آزمایش تنفسی اوره استفاده می‌شود. در آزمایش تنفسی اوره از فرد درخواست می‌شود تا یک مایع شفاف (حاوی اوره) را نوشیده و درون کیسه‌ای نفس بکشد. اگر هلیکوباکتر وجود داشته باشد، نمونه تنفس حاوی میزان دی اکسید کربن بالاتری از حد طبیعی است. آزمایش‌ها و روش‌های دیگری که برای تشخیص زخم معده انجام می‌شود، شامل موارد زیر است:

بلع باریوم: در این روش نیز به بیمار یک مایع سفید (باریوم) داده می‌شود که پس از خوردن آن پزشک می‌تواند معده و روده کوچک را با استفاده از پرتوهای ایکس مشاهده کند.

آندوسکوپی: در این روش یک لوله نازک و روشن از طریق دهان وارد معده و قسمت اول روده کوچک می‌شود. این آزمایش زخم، خونریزی و هر بافت غیر طبیعی را در معده تشخیص می‌دهد.

بیوپسی معده: در این روش یک تکه کوچک از بافت معده برداشته می‌شود و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

درمان زخم معده چگونه انجام می گیرد ؟

درمان این بیماری بسته به علت بروز زخم معده کمی متفاوت است. در اغلب اوقات زخم معده با تجویز دارو توسط پزشک قابل درمان است اما در برخی موارد نادر نیاز به عمل جراحی وجود دارد.

این نکته بسیار حائز اهمیت است که اقدامات درمانی زخم معده به محض تشخیص آغاز شود. اگر از ناحیه زخم شده خونریزی داشته باشید، باید برای درمان بستری شوید تا پزشک راهکارهای لازم را به کار بگیرد و در صورت لزوم به شما خون تزریق کند.

درمان زخم معده به روش غیر جراحی

اگر علت بروز زخم معده شما هلیکوباکتر باشد، پزشک از آنتی بیوتیک‌ها و داروهای مهار کننده پمپ پروتون جهت درمان استفاده خواهد کرد. همچنین پزشک ممکن است:

• از داروهای مسدود کننده گیرنده H2 که تولید اسید معده را متوقف می‌کنند، استفاده کند.
• استفاده از کلیه داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) را قطع نماید.
• آندوسکوپی انجام دهد.
• مصرف پروبیوتیک‌ها را تجویز نماید.
• از داروی بیسموت ساب سیترات استفاده نماید.

علائم زخم معده ممکن است با شروع درمان به سرعت فروکش کند. دقت داشته باشید که حتی اگر از شدت علائم کاسته نیز نشود، باید به مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک همچنان ادامه دهید.

عوارض جانبی داروهای زخم معده

داروهای مورد استفاده در درمان زخم معده ممکن است با عوارض زیر همراه باشد:

• حالت تهوع
• سرگیجه
• سردرد
• اسهال
• درد شکم

عوارض فوق اغلب موقتی هستند اما اگر شدت آنها زیاد باشد باید با پزشک مشورت کرد.

درمان زخم معده به روش جراحی

در موارد بسیار نادر زخم معده به جراحی نیاز دارد که موارد زیر از جمله آنها هستند:

• زخم معده پس از درمان دوباره به وجود آید
• زخم معده با روش‌های غیر جراحی بهبود پیدا نکند
• خونریزی از معده وجود داشته باشد
• معده سوراخ شود
• زخم معده مانع ورود غذا از معده به سمت روده کوچک شود

جراحی ممکن است شامل از بین بردن کل زخم شود یا از طرق دیگری صورت گیرد.

رژیم غذایی سالم

در گذشته چنین تصور می‌شد که زخم معده بر اثر مصرف برخی مواد غذایی در رژیم غذایی حاصل می‌شود اما اکنون می‌د‌انیم که این باور صحیح نیست. با این وجود با رعایت یک رژیم غذایی سالم می‌توان به سلامت معده و روده کمک کرد. به طور کلی مصرف میوه، سبزیجات و فیبر برای سلامت دستگاه گوارش بسیار مفید هستند. مواد غذایی زیر ممکن است به بهبود هلیکو باکتر نیز کمک کنند:

• کلم بروکلی، گل کلم، کلم و تربچه
• سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج
• غذاهای حاوی پروبیوتیک‌ها
• انواع سیب
• زغال اخته، تمشک و توت فرنگی
• روغن زیتون

درمان خانگی زخم معده

مصرف برخی مواد غذایی از جمله موارد زیر به کاهش اثر هلیکوباکتر که علت بروز زخم معده است، کمک می‌کند:

• پروبیوتیک‌ها
• عسل
• مواد غذایی حاوی گلوتامین (مرغ، ماهی، تخم مرغ، اسفناج و کلم)

استفاده از درمان‌های خانگی به معنای کنار گذاشتن داروهایی که پزشک به منظور درمان زخم معده برای شما تجویز کرده است، نیست. مواد غذایی فوق می‌توانند در بهبود زخم معده موثر واقع شوند اما در کنار استفاده از آنها باید از داروهای خود نیز استفاده نمایید.

چگونه از بروز زخم معده پیشگیری کنیم ؟

همان طور که گفته شد، علت بروز زخم معده بیشتر به دلیل وجود هلیکو باکتر و مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی است. برای جلوگیری از شیوع باکتری‌هایی که ممکن است سبب ایجاد زخم معده شوند، دست‌های خود را به طور مرتب با صابون و آب بشویید و مواد غذایی را نیز به طور کامل ضدعفونی نمایید. برای پیشگیری از زخم معده‌ای که بر اثر استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی به وجود می‌آید، در صورت امکان استفاده از آنها را متوقف یا محدود نمایید. اگر نیاز است که حتما از این نوع داروها استفاده کنید، مقداری را که پزشک تعیین کرده است، رعایت نمایید.

سخن پایانی

درمان زخم معده با توجه به علت بروز زخم معده به طرق مختلفی صورت می‌گیرد. مهم این است که از همان ابتدا که متوجه ایجاد این بیماری می‌شوید، پیگیر بهبود آن باشید تا وضعیت آن وخیم‌تر نشود. معمولا اگر در مراحل اولیه بروز زخم معده برای درمان آن اقدام کنید، با درمان دارویی و راهکارهایی که پزشک ارائه می‌دهد، پاسخ خوبی را دریافت می‌نمایید.