یکی از بزرگ‌ترین معضلات عصر حاضر را چاقی می‌توان دانست. مصرف غذاهای ناسالم و بی‌تحرکی مهم‌ترین عواملی هستند که موجب اضافه وزن شما می‌شوند. چاقی نه تنها روی زیبایی اندام شما تاثیر می‌گذارد بلکه زمینه‌ساز ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها همچون دیابت است و در نتیجه سلامت عمومی بدن را به خطر می‌اندازد. اگر شما نیز از جمله افرادی هستید که مرتب جلوی آینه می‌ایستید و از خودتان می‌پرسید که آیا من اضافه وزن دارم یا نه، به شما پیشنهاد می‌کنیم که این مطلب را حتما مطالعه فرمایید تا در مورد چاق بودن یا نبودن خود بتوانید بهتر مطمئن شوید. تشخیص اضافه وزن موضوعی است که در این مقاله به تفسیر آن می‌پردازیم.
مفهوم چاقی
تجمع بیش از حد چربی در بدن را چاقی می‌نامند. به عبارت دیگر فردی چاق در نظر گرفته می‌شود که ازدیاد چربی در بدن او آنقدر زیاد باشد که بر سلامتی وی تاثیر منفی بگذارد. چاقی تنها از لحاظ ظاهر ناخوشایند نیست بلکه یک مشکل پزشکی است که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، فشار خون، دیابت و برخی از انواع سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. معمولا ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی دست به دست هم می‌دهند تا موجب چاقی و اضافه وزن در افراد شوند. خوشبختانه با کاهش وزن در حد متوسط نیز می‌توان تا حدود قابل توجهی مشکلات سلامتی مرتبط با چاقی را بهبود بخشید.
کم کردن کالری مصرفی، ورزش کردن و در برخی موارد استفاده از مکمل یا قرص لاغری بهترین گزینه‌ها برای کاهش وزن هستند.
شاخص توده بدنی یا BMI چیست ؟
به منظور تشخیص اضافه وزن و مقدار آن باید با مفهوم BMI نیز آشنا شوید. سادهترین روش برای تعیین اینکه آیا اضافه وزن دارید یا نه، محاسبه BMI است. برای اندازه‌گیری BMI وزن بر حسب کیلوگرم و قد بر حسب متر باید اندازه‌گیری شود سپس مقدار وزن تقسیم بر قد شده و به توان 2 برسد. بر اساس گفته موسسه ملی بهداشت (NIH) :
- BMI کمتر از 18.5 یعنی فرد با کاهش وزن مواجه است.
- BMI بین ۱۸٫۵ و ۲۴٫۹ یعنی وزن ایده‌آل است.
- BMI بین 25 تا 29.9 یعنی فرد دارای اضافه وزن است.
- BMI بیش از 30 یعنی فرد مشکل چاقی دارد.
چنانچه BMI فردی بالای 35 باشد یعنی با مشکل چاقی مفرط مواجه است و در مرحله خطرناکی از لحاظ سلامتی قرار دارد و باید به دنبال راه حلی برای مشکل خود باشد.
BMI برای اکثر افراد راه حلی مناسب برای تشخیص اضافه وزن و چاقی است اما نمی‌توان آن را کامل و بی‌نقص دانست زیرا بین ماهیچه و چربی تفاوتی قائل نمی‌شود. به عنوان مثال ورزشکاران ممکن است BMI بالایی داشته باشند چون توده عضلانی بیشتری دارند، اما این بدان معنا نیست که آنها دچار اضافه وزن هستند.
دیگر روش ها برای تشخیص اضافه وزن
برای تعیین و تشخیص اضافه وزن روش‌های دیگری نیز وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
نسبت دور کمر به باسن (WHR)
تحقیقات نشان داده است افرادی که بیشتر چربی بدن آنها در اطراف کمر و باسنشان است، بیشتر احتمال دارد که بیماری قلبی عروقی (CVD) و دیابت را تجربه کنند. در روش WHR ابتدا با یک متر دور کمر و دور باسن خود را اندازه بگیرید. سپس دور کمر را بر دور باسن تقسیم کنید؛ اگر نسبت دور کمر به دور باسن در آقایان بیشتر از ۹/۰ و در خانم‌ها بیشتر از ۸/۰ باشد به معنای چاقی بالا تنه است.
نسبت دور کمر به قد
نسبت دور کمر به قد (WtHR) ابزار دیگری است که به محاسبه وزن ایده‌آل کمک می‌کند. WtHR به عنوان یک مقیاس اندازه گیری توزیع چربی در بدن است که از تقسیم اندازه دور کمر بر قد به دست می‌آید. یک زن با قد 163 سانتی‌متر باید دور کمری کمتر از 81 سانتی‌متر و مردی با 183 سانتی‌متر کمری کمتر از 91 سانتی‌متر داشته باشد.
تشخیص اضافه وزن
در یک روش ساده دیگر می‌توانید وزن خود را اندازه گرفته و یادداشت نمایید. یک خانم با استخوان‌بندی معمولی و قد 154 سانتی‌متر باید وزنی حدود 45 کیلوگرم داشته باشد. با این فرمول هر یک سانتی‌متر که به قد اضافه می‌شود، یک کیلو اضافه کنید و اگر قد کمتر از 154 سانتی‌متر باشد باید یک کیلو کم کنید تا در این حالت وزن ایده‌آل خود را متوجه شوید.
مشکل BMI در محاسبه وزن ایده آل چیست ؟
BMI همیشه معیار خوبی برای فهمیدن این موضوع که نیاز به کاهش وزن دارید یا خیر نیست. اگر عضلات شما کمتر یا بیشتر از حد معمولی است، BMI شاخص مناسبی برای تشخیص میزان چربی بدن شما نیست. به طور مثال:
- بدنسازان به دلیل اینکه عضلات بیشتری نسبت به چربی در بدنشان دارند، BMI بالاتری دارند.
- افراد سالخورده بهتر است شاخص توده بدنی بین ۲۵ و ۲۷ داشته باشند. اگر سن شما بیشتر از ۶۵ سال است، داشتن BMI کمی بالاتر می‌تواند به شما در عدم ابتلا به پوکی استخوان تا حدودی کمک کند.
- کودکان ممکن است چاق باشند. اما با این حال از این محاسبه‌گر شاخص توده بدنی برای کودکتان استفاده نکنید؛ در عوض با پزشک متخصص درباره وزن مناسب کودک در هر سن سوال بپرسید.
BMI به تنهایی نمی‌تواند میزان سلامتی شما را تشخیص دهد ولی بیشتر متخصصان بر این باورند که شاخص توده بدنی بیشتر از ۳۰ نشانه عدم سلامت است. مهم نیست که BMI شما چه عددی است؛ ورزش کردن احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و دیابت را کاهش می‌دهد. حتما قبل از شروع هرگونه ورزش با پزشک خود مشورت کنید.
کلام آخر
تشخیص اضافه وزن کار دشواری نیست که خودتان به تنهایی قادر به انجام آن نباشید. با روش‌هایی که در این مقاله ذکر شد می‌توانید متوجه شوید که آیا با مشکل اضافه وزن و چاقی روبرو هستید یا خیر. اما به هر حال بهتر است در صورتی‌که نسبت به اضافه وزن خود شک دارید، به پزشک متخصص تغذیه مراجعه کنید تا با راهکارهایی که در اختیار شما قرار می‌دهد بهتر بتوانید به کاهش وزن خود کمک کنید. فراموش نکنید که چاقی در پی خود بیماری‌هایی را به وجود خواهد آورد که برای سلامتی به شدت خطرناک و نگران‌کننده هستند بنابراین هرگز نسبت به اضافه وزن خود بی‌تفاوت نباشید.
