شاید شما هم جزو آن دسته از افرادی باشید که درباره خواص گیاه سویا زیاد شنیده باشید، اما متخصصان به تازگی دریافته‌اند که مصرف زیاد آن مضر است. قصد داریم در این مطلب از داروخانه آنلاین مثبت سبز به فواید و مضرات سویا پرداخته و پیرامون نحوه مصرف صحیح آن اطلاعاتی را در اختیارتان خواهیم گذاشت.
جایگاه گیاه سویا در تغذیه جهان
سویا قرن‌هاست که غذای مردم آسیا مخصوصا چین بوده است و چینی‌ها آن را همراه با برنج به‌عنوان غذای اصلی خود مصرف می‌کنند. ایالات متحده آمریکا بزرگترین تولید کننده آن است و تقریبا دو سوم محصول کل دنیا را تولید می‌کند.
تاریخچه گیاه سویا
سویا گیاهی است یک ساله، دارای ساقه پر شاخه، برگ‌های آن بیضی، نوک تیز و سبز رنگ هستند. میوه آن شبیه لوبیا است که در هر غلاف آن سه تا پنج دانه جدا از یکدیگر وجود دارد.
رنگ دانه آن بر حسب انواع مختلف متفاوت است و به رنگ‌های زرد، سفید، سیاه، خاکستری و خالدار مشاهده میشود. مواد غذایی حاصل از سویا شامل شیر سویا، توفو، سس سویا و روغن سویا است.
شیر سویا که از خیساندن دانه‌های سویا تشکیل میشود، بیشتر برای افرادیکه به خوردن شیر آلرژی دارند، تجویز میشود.
توفو محصول دیگری از شیر سویا است که از دلمه بستن آن تشکیل میشود. که یک منبع رایج پروتئین گیاهی برای افراد گیاه‌خوار است و در واقع همان پنیر سویا است.
غذاهای فرآوری شده مبتنی بر پایه سویا، به نوعی جایگزین گوشت، شیر و پنیر افراد گیاه‌خواران هستند.
پروتئین سویا یکی دیگر از محصولات مشتق شده از سویا است. که پس از اینکه بخش عمده از کربوهیدرات و چربی آن جدا سازی شد. پروتئین سویا می‌تواند باعث افزایش سطوح هورمون رشد و نیتریک اسید شود، و ریکاوری عضلانی و چربی‌سوزی را تقویت کند.
امروزه گیاه سویا نه تنها بر پایه پروتئین گیاهی است بلکه به‌عنوان یکی از ترکیبات مهم در غذاهای فرآوری شده، کاربرد فراوانی دارد.
در خصوص مزایای سویا بحث‌های چالش برانگیزی وجود دارد که در ادامه بیشتر به آنها خواهیم پرداخت.
خواص سویا
هر ۱۰۰ گرم لوبیای سویا ۱۶ گرم پروتئین دارد که به طور متوسط دو برابر پروتئین موجود در حبوبات دیگر است. این پروتئین‌ها به کنترل دیابت و کلسترول خون کمک می کنند و در کاهش خطر ابتلا به سرطان کولورکتال و بیماری‌های قلبی عروقی موثر هستند.
سویا دارای پروتئین زیاد، اسیدهای آمینه ضروری برای بدن، کلسیم، آهن، فسفر، منیزیم، روی، ویتامین‌های گروه B و فیبر است. دانه این گیاه محتوی ویتامین E است که روی سلامت پوست و مو اثر دارد و از کم خونی جلوگیری می‌کند.
مضرات
محققان دانشگاه هاروارد در خصوص مضرات احتمالی سویا بررسی هایی انجام داده و به این نتیجه رسیدند که زیاده روی در مصرف آن به میزان اسپرم مردان آسیب زده و کمیت و همچنین کیفیت آن ها را به طور چشمگیری کاهش می دهد. علاوه بر این مصرف زیاد سویا مکانیسم ترشح شیر مادران را نیز دچار اختلال کرده و میزان شیر ترشح شده را کاهش می دهد.
همچنین گفتنی است زیاده‌‌روی در مصرف این گیاه اجازه نمی‌دهد که بدن، برخی از پروتئین‌ها را جذب کند. این مسئله نیز باعث میشود بدن در مقابل آلرژی‌ها به خصوص در برابر گرده‌های گل و گیاهان معلق در هوا کارایی لازم را نداشته باشد.
آیا سویا ارتباطی با استروژن دارد؟
با توجه به تحقیقات جدید همان‌طور که گفته شد ممکن است نگرانی‌هایی در رابطه با مصرف سویا به شکل شیر سویا، پنیر یا گوشت داشته باشید.
این نگرانی‌ها سوء تفاهماتی را در زنان بویژه آنهایی که دچار سرطان سینه هستند یا در دوران یائسگی به سر می‌برند ایجاد کرده است.
سویا یک فیتواستروژن یا استروژن گیاهی است. که شامل دو ایزوفلاون به نام‌های ژنیستین و دایدزین است که در بدن مانند استروژن (هورمون جنسی زنانه) عمل می‌کنند.
از آنجایی که استروژن در همه موارد از جمله سرطان پستان تا تولید مثل جنسی نقش دارد، این است که اختلالاتی در رابطه با سویا بوجود آمده است.
ارتباط سویا با سرطان
اغلب مطالعات صورت گرفته بر روی جانوران، گواهی بر ارتباط مصرف گیاه سویا با افزایش سرطان است اما انجمن سرطان آمریکا اذعان دارد متابولیزه سویا در انسان متفاوت از جانوران است و اینکه این نتایج بر روی انسان صحت نداشته باشد نیز وجود دارد.
از سوی دیگر مطالعاتی که به بررسی اثرات سویا بر روی انسان می‌پردازد، قادر به نشان دادن توان بالقوه آسیب نیست.
اما همچنان نیاز به تحقیقات بیشتری است، آنچه که تا به امرزو مشخص شده است این است که سویا در کاهش ابتلا به سرطان پروستات در مردان و سرطان سینه در زنان مفید است.
هشدارهایی در رابطه با مصرف سویا
تحقیقات در رابطه با تاثیر سویا بر روی بیماری تیروئید در حال انجام است و نه تنها سویا سبب بروی بیماری تیروئید نمی‌شود بلکه برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید نیز مفید است.
اما ممکن است دارو با عملکرد داروها اختلال داشته باشد، بنابراین متخصصین توصیه می‌کنند حداقل ۴ ساعت پس از مصرف دارو سویا میل کنید.
مزایای قابل توجه سویا برای بدن
یائسگی زمانی اتفاق می‌افتد که تولید استروژن در بدن قطع شود، از طرف دیگر سویا در بدن مشابه استروژن عمل می‌کند و موجب کاهش علائم یائسگی میشود.
سویا اگر جایگزین مواد غذایی بر پایه پروتئین حیوانی شود، در کاهش بیماری‌های قلبی و کلسترول بد خون بسیار موثر است.
این ماده غذایی به مانند محصولات لبنی در زنان یائسه که در معرض پوکی استخوان هستند، بسیار کارآمد عمل می‌کند و با ایجاد تراکم استخوان مانع از بروز پوکی استخوان میشود.
مطلب پایانی
با توجه به تحقیقات صورت گرفته به نظر میآید مزایای سویا از مضرات آن بسیار بیشتر است، اما محققین همچنان در حال انجام مطالعات بیشتر هستند.
