افسردگی یکی از اختلالات روانی شایع و تأثیرگذار در جوامع است که بر زندگی روزمره فرد تأثیر مخرب می‌گذارد. در سال‌های اخیر، تلاش‌های فراوانی برای توسعه و بهبود داروهای درمانی افسردگی صورت گرفته است. یکی از داروهای مؤثر در این زمینه، ماپروتیلین نام دارد. این دارو به‌عنوان یک آنتی‌دپرسان از گروه تری‌سیکلیک‌ها، با کاربردهای گسترده در درمان افسردگی، اختلالات اضطرابی و سایر مشکلات روانی شناخته شده است. ماپروتیلین به عنوان یک داروی مؤثر با مکانیسم عملکرد منحصر به فرد، قابلیت تأثیرگذاری بر فعالیت عصبی و تعادل نوروترانسمی را داراست. در ادامه به بررسی موارد مصرف، مقدار و زمان مصرف، موارد احتیاط و منع مصرف داروی maprotiline خواهیم پرداخت.
اشکال دارویی ماپروتیلین
- قرص: 25 میلی گرم، 50 میلی گرم و 75 میلی گرم
موارد مصرف قرص ماپروتیلین
ماپروتیلین برای درمان افسردگی، اختلال دوقطبی (اختلال افسردگی شیدایی؛ بیماری که باعث دورههای افسردگی، دورههای شیدایی و سایر خلقوخوی غیرطبیعی میشود) و اضطراب استفاده میشود. ماپروتیلین در دسته‌ای از داروها به نام داروهای ضد افسردگی تتراسایکلیک قرار دارد. این دارو با افزایش مقادیر خاصی از مواد طبیعی در مغز که برای حفظ تعادل روانی مورد نیاز است، عمل می‌کند.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی maprotiline
تتراسایکلیک در برخی موارد غلظت سیناپسی نوراپی نفرین را در سیستم عصبی مرکزی با مسدود کردن بازجذب NE توسط غشای عصبی پیش سیناپسی افزایش می‌دهد. همچنین ممکن است گیرنده‌های سروتونین و گیرنده‌های بتا آدرنرژیک را تنظیم و آدنیل سیکلاز را حساسیت‌زدایی کند. حذف دارو در نیمه عمر 27-58 ساعت و زمان اوج پلاسما در عرض 12 ساعت (8-24 ساعت) میباشد. متابولیسم از کبد و دفع از طریق ادرار (70%) و مدفوع (30%) صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف داروی maprotiline
قبل از مصرف قرص ماپروتیلین، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی دارو شامل مقدار و زمان مصرف را بررسی کنید. قرص ماپروتیلین معمولاً یک تا سه بار در روز همراه یا بدون غذا مصرف میشود. توجه داشته باشید که ممکن است چند هفته یا بیشتر طول بکشد تا شما فواید کامل ماپروتیلین را احساس کنید. حتی اگر احساس خوبی دارید به مصرف دارو ادامه دهید. بدون مشورت و هماهنگی با پزشک دوز مصرفی خود را افزایش، کاهش یا قطع نکنید. قطع زودهنگام دارو تاثیری بر روی بهبودی شما نداشته و تنها سبب عوارض جانبی خواهد شد.
زمان مصرف قرص ماپروتیلین
- مقدار دارویی که مصرف می‌کنید به قدرت دارو بستگی دارد. همچنین، تعداد دوزهای روزانه، زمان مجاز بین دوزها و مدت زمانی که دارو را مصرف می‌کنید به نوع بیماری و مشکل شما بستگی دارد.
- برای درمان افسردگی سرپایی (افسردگی خفیف تا متوسط)، 75 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی در مدت 2 هفته استفاده کنید. همچنین پس از کنترل علائم، دوز را به 75-150 میلی گرم به صورت خوراکی در روز کاهش دهید.
- مقدار مصرفی برای سالمندان 50-75 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی و برای موارد بستری (افسردگی شدید) 100-150 میلی گرم به صورت خوراکی در روز به مدت 2 هفته میباشد. در موارد بستری دوز موثر را با احتیاط افزایش دهید. همچنین در سالمندان (بستری) 50-75 میلی گرم به صورت خوراکی در روز تجویز کنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف داروی ماپروتیلین (maprotiline)، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی مانند اختلالات خونی (مانند کم خونی، هموفیلی)، مشکلات خونریزی (مانند خونریزی معده یا روده، خونریزی در مغز)، اختلالات عروق خونی (مانند آنوریسم)، آسیب یا جراحی عمده اخیر، بیماری کلیوی، بیماری کبد، مصرف الکل، اختلالات روانی یا خلقی (از جمله مشکلات حافظه)، زمین خوردن یا آسیب مکرر و… با پزشک در رابطه خطرات آن مشورت کنید. برخی از موارد هشدار استفاده از قرص ماپروتیلین شامل موارد زیر میباشد؛
- بدتر شدن بالینی و افکار خودکشی ممکن است علیرغم مصرف دارو در نوجوانان و جوانان (24-18 سال) رخ دهد.
- مصرف دارو در برخی بیماران باعث آرامبخشی میشود (شاید توانایی‌های جسمی و ذهنی را مختل کند)، همچنین در برخی موارد افت فشار خون ارتواستاتیک و اثرات آنتی کولینرژیک را به وجود می‌آورد.
- در مطالعات کوتاه مدت، داروهای ضد افسردگی خطر تفکر و رفتار خودکشی را در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان جوان (کمتر از 24 سال) که داروهای ضد افسردگی برای اختلالات افسردگی اساسی و سایر بیماری‌های روانپزشکی مصرف می‌کنند، افزایش می‌دهد.
- این افزایش در بیماران بالای 24 سال مشاهده نشد. کاهش جزئی در تفکر خودکشی در بزرگسالان بالای 65 سال دیده شد. در کودکان و بزرگسالان جوان، خطرات باید با فواید مصرف داروهای ضد افسردگی سنجیده شود. بیماران باید از نظر تغییرات در رفتار، بدتر شدن بالینی و تمایل به خودکشی به دقت تحت نظر باشند. این فرایند باید در طول 1-2 ماه اولیه درمان و تنظیم دوز انجام شود.
- خانواده بیمار باید هرگونه تغییر ناگهانی در رفتار را به ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی اطلاع دهند. بدتر شدن رفتار و تمایل به خودکشی که بخشی از علائم ارائه نشده است، نیاز به قطع درمان دارد. این دارو برای استفاده در بیماران اطفال تایید نشده است.
موارد منع مصرف داروی ماپروتیلین
- حساسیت مفرط
- اختلالات قلبی عروقی شدید
- گلوکوم با زاویه باریک
- در عرض 14 روز مهارکننده‌های MAO ممکن است باعث سندرم سروتونین شوند
- هر دارو یا شرایطی که فاصله QT را طولانی‌تر کند
- بهبودی حاد پس از MI (سکته قلبی)
هشدار افکار خودکشی با مصرف ماپروتیلین
باید بدانید که با مصرف ماپروتیلین (maprotiline) یا سایر داروهای ضدافسردگی، حتی اگر یک فرد بالغ بالای 24 سال هستید، سلامت روان شما به شکل غیرمنتظره‌ای تغییر می‌کند. این دارو در برخی بیماران سبب افکار خودکشی شده است. این افکار بیشتر در موادری که دوز مصرفی کاهش یا افزایش پیدا کرده رخ داده است. در صورت بروز علائمی مانند افسردگی جدید، فکر کردن به آسیب رساندن یا کشتن خود، برنامه‌ریزی یا تلاش برای انجام خودکشی، نگرانی شدید، تحریک، موارد وحشت زدگی، مشکل در به خواب رفتن یا ماندن در خواب، رفتار خشونت آمیز، تحریک‌پذیری، بی‌قراری شدید و… به پزشک مراجعه کنید.
عوارض قرص ماپروتیلین (maprotiline)
ضعف و خستگی، ضعف و بیحالی، تحریک و هیجان، حالت تهوع و استفراغ، سردرد و سرگیجه، تعریق یا تب برخی از عوارض جانبی داروی ماپروتیلین میباشد. بسیاری از افرادی که داروی ماپروتیلین را مصرف می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. برخی عوارض جانبی جدی این دارو شامل ادرار صورتی یا تیره، استفراغ خونی یا شبیه تفاله قهوه، سردرد شدید، سرگیجه یا غش کردن، خستگی یا ضعف غیرمعمول، افکارخودکشی، درگیری ذهنی شدید، وحشت‌زدگی، بی‌قراری شدید و… میباشد. برخی از عوارض شایع ماپروتیلین شامل موارد زیر میباشد؛
- خستگی
- آرام بخش یا بیحالی
- ضعف
- یبوست
- دهان خشک
- تاری دید
- تحریک
- اضطراب
- سردرد
- بی‌خوابی
- حالت تهوع و استفراغ
- تعریق
تداخل دارویی ماپروتیلین
- تداخلات رده X (پرهیز): آکلیدینیوم، آزلاستین (نازال)، برومپریدول، سیمتروپیوم، الوکسادولین، گلیکوپیرولات (استنشاق دهانی)، گلیکوپیرونیوم (موضعی)، فراورده‌های رادیو دارویی آیوبنگوان، ایپراتروپیوم (استنشاق دهانی)، لووسولپرید، مهارکننده‌های مونو آمین اکسیداز (ضدافسردگی)، اورفنادرین، اوکساتومید، اوکسوممازین، پارالدهید، پتاسیم کلرید، پتاسیم سیترات، روفناسین، تالیدومید، تیوتروپیوم، اومکلیدینیوم
- کاهش اثرات داروها توسط ماپروتیلین: مهارکننده‌های استیل کولین استراز، داروهای معدی – روده‌ای (پروکینتیک)، فراورده‌های رادیو دارویی آیوبنگوان، ایتوپرید، لووسولپرید، نیتروگلیسیرین، سکرتین
- افزایش اثرات داروها توسط ماپروتیلین: الکل (اتیل)، داروهای آنتی کولینرژیک، آزلاستین (نازال)، بلونانسرین، برکسانولون، بوپرنورفین، سیمتروپیوم، کلوزاپین، تضعیف‌کننده‌های CNS، الوکسادولین، فلونیترازپام، گلوکاگون، گلیکوپیرولات (استنشاق دهانی)، متوتری‌مپرازین، متی‌روسین، میرابگرون، مهارکننده‌های مونو آمین اکسیداز، آگونیست های اوپیوئیدی، اورفنادرین، اکسی کدون، پارالدهید، پیریبدیل، پتاسیم کلرید، پتاسیم سیترات، پرامی‌پکسول، راموسترون، روفناسین، روپینیرول، روتیگوتین، سولفونیل اوره‌ها، سوورکسانت، تالیدومید، تیازید و دیورتیک های شبه تیازیدی، تیوتروپیوم، توپیرامات، زولپیدم
- افزایش اثرات ماپروتیلین وسط داروها: دروپریدول، اسکتامین، گلیکوپیرونیوم (موضعی)، هیدروکسی زین، ایپراتروپیوم (استنشاق دهانی)، گیاه کاوا، لمبورکسانت، لیسورید، لوفکسیدین، منیزیم سولفات، متوتری‌مپرازین، متوکلوپرامید، میانسرین، مینوسیکلین (سیستمیک)، نابیلون، اوکساتومید، اوکسوممازین، پرامپانل، پراملینتید، روفینامید، سدیم اکسیبات، تتراهیدروکانابینول، تتراهیدروکانابینول و کانابیدیول، تری‌مپرازین، اومکلیدینیوم
مصرف قرص ماپروتیلین (maprotiline) در دوران بارداری و شیردهی
مصرف قرص ماپروتیلین (maprotiline) در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمیشود. مطالعات کافی در مورد اثرات این دارو در دوران بارداری وجود ندارد. با این حال، مصرف این دارو در دوران بارداری ممکن است خطر نقص مادرزادی را افزایش دهد. در دوران بارداری و شیردهی، داروهای جایگزین برای ماپروتیلین وجود دارد که ممکن است برای شما مناسب‌تر باشند.
شرایط نگهداری داروی maprotiline
داروی ماپروتیلین باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر داروی ماپروتیلین
در این مقاله با عنوان داروی maprotiline از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز خواندیم که با توجه به پیشرفت‌های به‌دست‌آمده در زمینه درمان افسردگی، ماپروتیلین به‌عنوان یک داروی آنتی‌دپرسان مؤثر در مقابله با این اختلال ذهنی معرفی شده است. ماپروتیلین با مکانیسم عملکرد منحصر به فرد خود، توانایی تأثیرگذاری بر فعالیت نوروترانسمی و بهبود تعادل شیمیایی مغز را داراست. استفاده از این دارو در درمان افسردگی به دلیل مزایای برجسته‌اش از جمله تحمل خوب، اثربخشی در کنترل علائم افسردگی و قابلیت استفاده در مواردی که داروهای دیگر به نتیجه مطلوب نرسیده‌اند، توصیه میشود.
منبع سایت: Medscape
