بهداشت دهان و دندان، بررسی اهمیت و نکات مهمی که باید بدانیم

نخستین اقدام برای داشتن دندان‌های سالم و زیبا آموزش صحیح مسواک زدن و استفاده از نخ دندان و دهان‌شویه بوده و بهتر است این آموزش از همان سنین کودکی آغاز شود تا از بروز بیماری‌های دندان و لثه پیشگیری به عمل آید. در این مقاله به آموزش حفظ سلامت و بهداشت دهان و دندان از کودکی تا بزرگسالی می‌پردازیم.

اهمیت بهداشت دهان و دندان

مهم‎‌ترین علت اهمیت به بهداشت دهان و دندان این است که از ایجاد پلاک روی دندان ممانعت به عمل آمده و در نتیجه دندان‌ها خراب و پوسیده نشوند. اما دلایل دیگری هم وجود دارد:

• از عفونت لثه جلوگیری می‌شود.
• با مراجعه منظم به دندانپزشک (سالی دو بار) به تشخیص به موقع مشکلات دهان و دندان کمک شده و احتمال از دست دندان یک دندان سالم به حداقل می‌رسد.
• از تجمع پلاک و نیاز به جرمگیری پیشگیری می‌شود.
• با مراجعه منظم به دندانپزشک از نامنظم رشد کردن دندان‌ها می‌توان جلوگیری به عمل آورد.
• با دندان‌های سالم، مرتب و زیبا لبخندی دلنشین‌تر می‌توان داشت.
• از بوی بد و نامطبوع دهان می‌توان جلوگیری کرد.

از چه زمانی کودکان باید مسواک زدن را شروع کنند؟

با وجود پیشرفت علم و افزایش آگاهی مردم هنوز عده‌ای فکر می‌کنند که حفظ سلامت دندان‌های شیری خیلی مهم نیست زیرا به هر حال آنها در 7 سالگی می‌افتند و دندان جدید جایگزینشان خواهد شد؛ اما این باور صحیح نیست. شاید برایتان جالب به نظر برسد که بشنوید حفظ سلامت و بهداشت دهان و دندان کودکان پیش از ظاهر شدن اولین دندان در دهان وی باید آغاز شود. اینکه شما هنوز نمی‌توانید دندان‌های شیری کودک خود را مشاهده کنید، به این معنا نیست که هیچ دندانی در دهان او وجود ندارد. در واقع شکل گرفتن دندان‌ها در سه ماهه دوم بارداری مادر آغاز می‌شود.

به منظور مراقبت از دندان‌های نوزاد اقدامات زیر را انجام دهید:

• حتی زمانی که هنوز دندان‌های وی از لثه بیرون نزده است، با یک دستمال پارچه‌ای تمیز و مرطوب لثه‌های وی را پاک کنید تا باکتری‌های مضر به طور کامل از بین بروند.
• وقتی دندان‌های شیری کودک در آمدند، با مسواک و خمیر دندان مخصوص کودکان، دندان‌های وی را مسواک بزنید. از خمیر دندان به اندازه یک دانه برنج استفاده کنید.
• هنگامی که دندان‌ها یکی پس از دیگری در می‌آیند، فواصل بین آنها باید به طور مرتب تمیز شوند.
• به کودک آموزش دهید که هرگز خمیر دندان را نبلعد.
• از سن 3 سالگی از خمیر دندان حاوی فلوراید به اندازه یک نخود استفاده نمایید.
• زمانی که کودک خودش یاد می‌گیرد، چگونه مسواک بزند باز هم بر نحوه صحیح مسواک زدن وی نظارت داشته باشید.

پوسیدگی دندان های شیری

دندان‌های شیری نخستین دندان‌هایی هستند که در دهان نوزاد انسان رشد کرده و معمولا در حدود 7 سالگی می‌افتند و دندان‌های دائمی جای آنها را می‌گیرند. هر کودک 20 دندان شیری در دهان خود دارد. حتی نوزادان نیز می‌توانند دچار پوسیدگی دندان شوند. خوردن شیر خودش به تنهایی می‌تواند عاملی برای پوسیدگی دندان‌های شیرخوار باشد. اگر مواد قندی موجود در شیر از روی دندان کودک پاک نشوند به مروز زمان دندان‌ها تغییر رنگ داده و دچار پوسیدگی می‌شوند.

بهتر است هر چه زودتر به کودک آموزش داده شود تا به جای شیشه شیر از فنجان استفاده کرده و یا با نی شیر خود را بنوشد زیرا در این حالت شیر در یک گوشه از دهان جمع نمی‌شود و احتمال بروز پوسیدگی کاهش می‌یابد.

نکات مهم بهداشت دهان و دندان

با رعایت نکات زیر می‌توان به حفظ سلامت و بهداشت دهان و دندان کمک کرده و از پوسیدگی پیشگیری به عمل آورد:

• هرگز بدون مسواک زدن به رختخواب نروید. دندانپزشکان توصیه می‌کنند که حداقل دو بار در روز باید مسواک زد اما اگر به هر علت این کار را نمی‌کنید، حداقل شب قبل از خواب حتما این کار را انجام دهید تا جرم‌هایی که در طول روز روی دندان‌های شما قرار گرفته است، پاک شود.
• صحیح مسواک بزنید. درست مسواک نزدن به همان اندازه بد است که اصلا مسواک نزنید. مسواک را با حرکات ملایم و دایره‌ای شکل روی دندان بکشید تا پلاک‌ها کاملا از بین بروند. هنگام مسواک زدن، لثه، زبان و سقف دهان خود را فراموش نکنید.
• از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید. انواع مختلفی از خمیر دندان در بازار وجود دارد که مثلا به طور اختصاصی سفید کننده یا ضد حساسیت است. هر نوع خمیر دندانی که انتخاب می‌کنید فقط دقت داشته باشید که حاوی فلوراید باشد.
• به همان اندازه که به مسواک زدن اهمیت می‌دهید، به نخ دندان کشیدن نیز اهمیت دهید.
• حتما از دهان شویه استفاده کنید. دهان‌شویه علاوه بر کاهش میزان اسید در دهان، به تمیز شدن نواحی از دهان که مسواک کردن آنها سخت است، کمک می‌کند.
• پس از هر وعده غذایی آب بنوشید؛ این کار باعث می‌شود تا مواد غذایی از روی دندان پاک شوند.
• مصرف غذاهای قندی و اسیدی را که به مینای دندان آسیب وارد می‌کنند، در رژیم غذایی خود محدود نمایید.
• سالی دو بار به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت دندان‌های شما را از لحاظ سلامتی مورد بررسی قرار دهد.

نکات مهم در رابطه با انتخاب مسواک

در انتخاب مسواک نکات زیر را مد نظر بگیرید:

• مسواکی را انتخاب کنید که سر نرم یا متوسط داشته باشد زیرا اگر الیاف مسواک زبر یا سفت باشند، به ساختار دندان و بافت لثه آسیب وارد خواهد شد.
• مسواک با توجه به سن و متناسب با دهان هر فرد باید انتخاب شود. واضح است که مثلا کودکان به مسواک کوچکی که خاص خود آنها طراحی شده باشد، نیاز دارند.
• بهتر است مسواک دسته ارگونومیک داشته باشد تا به راحتی در دست جای گیرد.
• گردن مسواک باید در حدی بلند باشد که امکان دسترسی به سطوح پشتی دندان‌های عقب را فراهم نماید.
• دندانپزشکان توصیه می‌کنند که هر 3 ماه یکبار مسواک خود را تعویض نمایید زیرا ممکن است میلیون‌ها باکتری در آن منزل کرده باشند و یا الیاف مسواک فرسوده شده باشد.

خرید انواع مسواک

مسواک برقی بهتر است یا مسواک معمولی ؟

اگرچه نتیجه برخی تحقیقات نشان داده است که مسواک برقی جرم‌های دندان را بهتر از بین می‌برد و در نتیجه بهتر است اما بسیاری از دندانپزشکان بر این باورند که در حقیقت اگر شما نحوه صحیح مسواک زدن را بدانید، فرقی نمی‌کند که از مسواک برقی استفاده کنید یا معمولی و در هر صورت نتیجه یکسانی دریافت خواهید کرد.

به هر حال اگر بیماری یا مشکل خاصی دارید که کار کردن با دست برای شما ساده نیست، می‌توانید به جای مسواک معمولی از مسواک برقی استفاده نمایید. توجه به این نکته حائز اهمیت است که چه از مسواک برقی استفاده می‌کنید و چه از مسواک معمولی، پروسه مسواک زدن باید حداقل 2 دقیقه به طول انجامد.

اگر به مسواک دسترسی نداشتیم چه کنیم ؟

شاید برای شما نیز اتفاق افتاده باشد که در شرایطی قرار بگیرید که به مسواک دسترسی نداشته باشید، در این حالت چه باید کرد؟ در چنین مواردی می‌توانید راهکارهای زیر را امتحان کنید:

• یک پارچه کاملا تمیز برداشته، آن را دور انگشت خود بپیچید و در حالی‌که کمی مرطوب است به کمک آن تمام سطوح دندان خود را تمیز نمایید. البته اگر به خمیر دندان دسترسی دارید می‌توانید روی پارچه خمیر دندان بمالید.
• اگر به پارچه دسترسی ندارید، با انگشت تمیز نیز می‌توانید این کار را انجام دهید.
• کمی جوش شیرین به انگشت خود مالیده و با آن دندان‌ها را تمیز کنید.
• از نخ دندان و دهان‌شویه استفاده کنید.
• سیب و هویج بجوید تا به کمک آنها ذرات مواد غذایی از دندان پاک شوند.
• آدامس بدون قند بجوید تا هم تنفستان خوشبو شود و هم مانع از تشکیل پلاک‌های دندانی شود.

خمیر دندان حاوی فلوراید چه ویژگی هایی دارد ؟

چرا بر استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید تاکید می‌شود؟ فلوراید مینای دندان را قوی‌تر می‌کند، موجب جلوگیری از پوسیدگی دندان می‌شود، از بیماری‌های لثه ممانعت به عمل می‌آورد و خاصیت ضد میکروبی دارد. فلوراید توانایی از بین بردن پوسیدگی دندان را ندارد اما از آنجایی که سطح بیرونی دندان را محکم‌تر می‌کند، به این وسیله می‌تواند از نفوذ پوسیدگی به قسمت‌های عمیق‌تر دندان پیشگیری به عمل آورد.

مطالعات نشان داده است که استفاده از فلوراید در آب مصرفی می‌تواند 40 تا 60 درصد احتمال پوسیدگی دندان را کاهش دهد و اگر کودکان و بزرگسالان به مدت یک سال هر روز از فلوراید استفاده کنند، 43 درصد کمتر دچار پوسیدگی دندان خواهند شد.

خرید انواع خمیر دندان

لزوم استفاده از نخ دندان برای حفظ سلامت و بهداشت دهان و دندان

نخ دندان تنها وسیله‌ای است که می‌توان از آن برای تمیز کردن فواصل بین دندان‌ها و از بین بردن باکتری‌های مضر کمک گرفت. اگر فاصله بین دندان‌های شما با هم خیلی کم است، حتما از نخ دندان‌های خیلی نازک که در بازار وجود دارند، استفاده کنید. با استفاده از مسواک نمی‌توان جرم و مواد غذایی لابلای دندان را به طور کامل پاک کرد بنابراین باز هم تاکید می‌شود که از مسواک و نخ دندان در کنار یکدیگر باید برای حفظ سلامت و بهداشت دهان و دندان کمک گرفت. در استفاده از نخ دندان به نکات زیر توجه نمایید:

• در هر بار استفاده از نخ دندان حدود 40 سانتی متر از آن را جدا کنید.
• اگر به هنگام نخ دندان کشیدن، کمی خونریزی از لثه خود دارید، جای نگرانی نیست اما اگر مقدار خونریزی زیاد باشد، باید حتما به دندانپزشک مراجعه کنید.
• اگر به نخ دندان دسترسی ندارید، با استفاده از خلال دندان نیز می‌توانید تا حدودی به از بین بردن پلاک‌ها کمک کنید.
• در استفاده از نخ دندان، هرگز دندان‌های عقب را فراموش نکنید.

خرید نخ دندان

چرا از دهان شویه استفاده کنیم؟

دهانشویه یک محلول مایع است که برای شستشوی دندان‌ها، لثه و دهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این محلول معمولا حاوی یک ضد عفونی کننده است که می‌تواند باکتری‌های مضر موجود در دهان را از بین ببرد. دهان‌شویه‌ها انواع مختلفی دارند و می‌توان از آنها به منظور رفع بوی بد دهان و همچنین جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها بهره گرفت. دهان شویه هرگز نمی‌تواند جایگزین مسواک و نخ دندان شود و در واقع یک محصول مکمل است که در کنار آنها برای حفظ سلامت و بهداشت دهان و دندان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به منظور نتیجه‌گیری بهتر در استفاده از دهان‌شویه بهتر است که از آن پس از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن استفاده کرد. معمولا توصیه می‌شود که روزانه 2 بار از دهان‌شویه استفاده کنید اما بهتر است حتما مطابق با دستورات روی بسته‌بندی دهان شویه خود آن عمل نمایید. در رابطه با دهان‌شویه به نکات زیر توجه کنید:

• دهان‌شویه اغلب حجم بالایی فلوراید و الکل دارد و هرگز نباید بلعیده شود.
• کودکان زمانی می‌توانند از دهان‌شویه استفاده کنند که قادر به خالی کردن محتویات دهان خود باشند. (حدود 6 سالگی به بعد)
• اگر در دهان خود زخم باز دارید، می‌توانید برای تسریع بهبودی و همچنین از بین بردن باکتری‌ها از دهان شویه استفاده کنید اما اگر ضایعات دهانی همچون آفت در بیشتر موارد در دهان شما وجود دارد، با دندانپزشک خود این موضوع را در میان بگذارید.
• برخی از دهان‌شویه‌ها اثر درمانی دارند و مثلا برای التهاب لثه از آنها می‌توان کمک گرفت. پس با توجه به نیاز خود از انواع دهان شویه استفاده کنید.
• از آنجایی که در کشورهای توسعه نیافته آب آشامیدنی حاوی فلوراید نیست، استفاده از دهان شویه حاوی فلوراید می‌تواند نقش موثری در جلوگیری از پوسیدگی دندان داشته باشد.
• پس از استفاده از دهان‌شویه از خوردن، آشامیدن و کشیدن سیگار بپرهیزید.

خرید انواع دهان شویه

بیماری لثه

با حفظ سلامت و بهداشت دهان و دندان می‌توان جلوی گسترش بیماری لثه را در همان مراحل ابتدایی گرفت. هنگامی که جرم در فاصله بین دندان‌ها جمع می‌شود، سبب تحلیل استخوان‌های اطراف دندان شده و لثه را نیز دچار آسیب می‌کند. التهاب و خونریزی از لثه اولین نشانه بیماری لثه است. علاوه بر عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و وجود جرم‌های میکروبی، رژیم غذایی ناسالم نیز می‌تواند عامل بروز بیماری لثه (پریودنتیت) باشد.

به خصوص کمبود ویتامین C می‌تواند احتمال بروز عفونت و ناراحتی‌های لثه را افزایش دهد. افراد سیگاری 3 برابر بیشتر از سایرین در معرض مشکلات لثه هستند. بیماری‌هایی همچون دیابت نیز می‌تواند عاملی برای بیماری لثه محسوب شود.

نتیجه گیری در مورد بهداشت دهان و دندان

رعایت بهداشت دهان و دندان یک عادت مهم و ضروری است که همه ما باید به آن پایبند باشیم. جلوگیری از بروز بسیاری از بیماری‌ها مثل عفونت لثه و بوی نامطبوع دهان از مزایای رسیدگی صحیح به بهداشت دهان و دندان است. با رعایت نکات ساده‌ای که در این مقاله ذکر شد، می‌توانید دهان و دندانی سالم و زیبا داشته باشید. امیدواریم که این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز مورد توجه شما قرار گرفته باشد.