قرص استروژن کونژوگه چیست؟ فواید و عوارض conjugated estrogens

یائسگی یک مرحله طبیعی در زندگی زنان است که به توقف قاعدگی و تغییرات گوناگون در سطح هورمون‌ها مرتبط است. این دوران با وارد شدن به سنین میانه یا بزرگسالی، علائم و نشانه‌های خود را به همراه دارد که معمولاً به نام یائسگی یا سنین سالمندی زنانه شناخته می‌شود. یکی از راهکارهای مورد استفاده در مدیریت علائم یائسگی، استفاده از داروهای استروژن کونژوگه است. داروی conjugated estrogens به عنوان یکی از گزینه‌های مؤثر در کاهش علائم ناشی از کاهش سطح هورمون‌های جنسی زنانه در دوران یائسگی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این داروها با تأثیر بر تراز استروژن در بدن، می‌توانند بهبود وضعیت علائمی همچون داغی شب، تغییرات در خواب، افت تناوب و دیگر مشکلات مرتبط با یائسگی را ایجاد کنند.

اشکال دارویی استروژن کونژوگه

1. قرص: 3 میلی گرم، 0.45 میلی گرم، 0.625 میلی گرم، 0.9 میلی گرم، 1.25 میلی گرم
2. پودر برای تزریق: 25 میلی گرم

موارد مصرف قرص استروژن کونژوگه

استروژن کونژوگه (conjugated estrogens) یک هورمون است که زنان از آن برای کمک به کاهش علائم یائسگی واژن (مانند خشکی، سوزش، خارش واژن) استفاده می‌کنند. این دارو علائم ناشی از تولید کمتر استروژن در بدن است. هنگام درمان فقط علائم واژینال یائسگی، ابتدا باید از محصولاتی که مستقیماً در داخل واژن کاربرد دارد(مانند این دارو)، استفاده شود. استروژن‌هایی که از طریق دهان مصرف می‌شوند، از طریق پوست جذب یا تزریق می‌شوند که ممکن است به دلیل جذب بیشتر استروژن، خطر عوارض جانبی بیشتری داشته باشند.

موارد مصرف استروژن کونژوگه در بزرگسالان

1. تسکین سرطان سینه
2. اختگی زن یا نارسایی اولیه تخمدان
3. پوکی استخوان
4. علائم وازوموتور یائسگی، واژینیت آتروفیک یا کراروزیس ولووا
5. خونریزی غیر طبیعی رحم
6. سرطان پروستات
7. خونریزی اورمیک (خارج از برچسب)
8. هیپوگنادیسم زنان

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی conjugated estrogens

استروژن کونژوگه جایگزین استروژن درون‌زا؛ برای توسعه و حفظ سیستم تولید مثل زنان و خصوصیات جنسی ثانویه مهم است. این دارو به راحتی از دستگاه گوارش (GI) جذب می‌شود و شروع آن 2-4 هفته (PO-یئسگی) با حداکثر زمان پلاسما 7 ساعت (به صورت خوراکی) می‌باشد. این دارو در کبد به سولفات‌ها و گلوکورونیدهای غیر فعال متابولیزه می‌شود و دفع عمدتاً در ادرار به صورت کونژوگه با مقدار کمی داروی بدون تغییر صورت می‌گیرد. بیشتر استروژن‌ها نیز از طریق صفرا دفع می‌شوند و تحت بازیافت روده کبدی قرار می‌گیرند.

مقدار مصرف داروی conjugated estrogens

قبل از مصرف استروژن کونژوگه، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی آن را مطالعه کنید. داروی استروژن کونژوگه باید مطابق با دستور و البته نسخه پزشک مصرف شود. دوز مصرفی براساس وضعیت پزشکی، وزن، سن (بزگسالان یا سالمندان) و… توسط پزشک تعیین می‌شود. توجه داشته باشید که بدون هماهنگی با پزشک دوز مصرفی خود را کاهش، افزایش یا قطع نکنید. افزایش دوز مصرفی تاثیری بر روند بهبودی شما نداشته و تنها سبب عوارض جانبی در بیماران می‌شود. برای افزایش یا کاهش دوز باید با پزشک مشورت کنید.

زمان مصرف داروی استروژن کونژوگه

1. داروی استروژن کونژوگه برای علائم وازوموتور یائسگی، واژینیت آتروفیک و کراروزیس ولووا، 3 میلی گرم به صورت خوراکی یک بار در روز در یک رژیم روزانه مداوم یا رژیم چرخه‌ای (25 روز بعد، 5 روز تعطیل) استفاده می‌شود. همچنین باید از کمترین دوز موثر برای کنترل بیماری استفاده کنید.
2. دوز مصرفی برای هیپوگنادیسم زنان، 3-0.625 میلی گرم به صورت خوراکی یک بار در روز با رژیم چرخه‌ای (3 هفته بعد، 1 هفته تعطیل) که ممکن است هر 6-12 ماه یکبار تیتر شود. برای حفظ تراکم مواد معدنی استخوان پس از رسیدن به بلوغ اسکلتی، باید درمان پروژستین اضافه کرد.
3. دوز مصرفی برای پیشگیری از پوکی استخوان، 3 میلی گرم به صورت خوراکی یک بار در روز در رژیم چرخه‌ای (25 روز بعد، 5 روز تعطیل) می‌باشد.
4. استروژن کونژوگه در جهت درمان خونریزی غیر طبیعی رحم 25 میلی گرم به صورت تزریق داخل وریدی و عضلانی تجویز می‌شود. دوز تکرار در 6-12 ساعت یا 25 میلی گرم به صورت تزریق داخل وریدی تکرار در 4 ساعت به مدت 24 ساعت خواهد بود. همچنین ممکن است با دوز کم مدروکسی پروژسترون استات همراه با درمان یا پس از درمان تجویز شود.
5. اختگی زن یا نارسایی اولیه تخمدان، 25 میلی گرم به صورت خوراکی روزانه یک بار در رژیم چرخه‌ای (25 روز بعد، 5 روز تعطیل) استفاده می‌شود. همچنین برای تسکین سرطان سینه (بیماری متاستاتیک در بیماران منتخب) 10 میلی گرم به صورت خوراکی در 8 ساعت برای 3 ماه استفاده می‌شود.

موارد احتیاط

قبل از مصرف استروژن کونژوگه، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله خونریزی واژینال با علت ناشناخته، سرطان‌های خاص (مانند سرطان سینه، سرطان رحم یا تخمدان)، لخته شدن خون، سکته مغزی، بیماری قلبی (مانند حمله قلبی)، بیماری کبدی، بیماری کلیوی، سابقه پزشکی خانوادگی (به ویژه توده‌های پستان، سرطان، لخته شدن خون)، سابقه خانوادگی یا شخصی یک اختلال تورمی خاص (آنژیوادم)، اختلالات لخته شدن خون و… قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت کنید.

داروی استروژن کونژوگه (conjugated estrogens) همراه با سیگار خطر سکته مغزی، لخته شدن خون، فشار خون بالا و حمله قلبی را افزایش می‌دهد، این خطر در زنان بالای 35 سال خطرناک‌تر است. این دارو ممکن است باعث ایجاد نقاط لکه‌دار و تیره روی صورت و پوست شما (ملاسما) شود که نور خورشید این اثر را بدتر می‌کند. زمان خود را در آفتاب محدود کنید و از اتاق‌های برنزه کننده و لامپ‌های آفتابی استفاده نکنید. برخی از محصولات استروژن حاوی روغن معدنی هستند که می‌تواند محصولات لاستیکی مانند کاندوم‌های لاتکس، کلاهک‌های دهانه رحم و دیافراگم را ضعیف کرده و منجر به شکست آن‌ها شود.

موارد هشدار استفاده از استروژن کونژوگه

1. در دیابت شیرین، هیپرلیپیدمی، فشار خون بالا، کم کاری تیروئید، سن بالا، نارسایی کبدی یا کلیوی، لیومیومات رحمی، پورفیری، بیماران مبتلا به نقص متابولیسم لیپوپروتئین، هیپرتری گلیسیریدمی، سرطان تخمدان، لوپوس اریتماتوز سیستمیک، تشدید بیماری‌های آندومتری با احتیاط مصرف شود.
2. در بیمارانی که از قبل هیپرتری گلیسیریدمی دارند، درمان با استروژن ممکن است با افزایش تری گلیسیرید پلاسما همراه باشد که منجر به پانکراتیت و سایر عوارض می‌شود.
3. استروژن‌ها شاید در بیماران مبتلا به اختلال عملکرد کبدی متابولیزه ضعیفی داشته باشند. در بیماران با سابقه زردی کلستاتیک مرتبط با مصرف گذشته استروژن یا بارداری احتیاط کنید و در صورت عود، دارو را قطع کنید.
4. بیماران وابسته به درمان جایگزینی هورمون تیروئید که استروژن دریافت می‌کنند ممکن است نیاز به افزایش دوز درمان جایگزینی تیروئید داشته باشند. این بیماران باید عملکرد تیروئید خود را کنترل کنند تا سطح هورمون تیروئید آزاد خود را در محدوده قابل قبولی حفظ کنند.
5. افزایش 2 تا 4 برابری در خطر بیماری کیسه صفرا که نیاز به جراحی دارد در زنان یائسه دریافت کننده استروژن گزارش شده است.
6. ترومبوز عروقی شبکیه در بیماران دریافت کننده استروژن گزارش شده است. در صورت از دست دادن ناگهانی بینایی جزئی یا کامل، یا شروع ناگهانی پروپتوز، دوبینی یا میگرن، دارو را در انتظار معاینه قطع کنید. اگر در معاینه ادم پاپی یا ضایعات عروقی شبکیه مشخص شد، مصرف استروژن باید قطع شود.
7. در صورت بروز هر یک از موارد زردی، علائم ترومبوآمبولی وریدی، مشکلات بینایی (ممکن است باعث عدم تحمل لنزهای تماسی شود)، افزایش شدید فشار خون، جراحی بزرگ یا بی‌حرکتی طولانی مدت در 4 هفته، میگرن جدید، افسردگی مصرف دارو را قطع کنید.
8. در صورت بروز پانکراتیت، درمان را قطع کنید. ترکیبات استروژن به طور کلی با افزایش سطح تری گلیسیرید مرتبط است.

موارد منع مصرف استروژن کونژوگه

1. واکنش آنافیلاکتیک شناخته شده یا آنژیوادم
2. کمبود پروتئین C، پروتئین S یا آنتی ترومبین شناخته شده؛ سایر اختلالات ترومبوفیلیک شناخته شده
3. فعال یا سابقه سرطان سینه
4. بیماری ترومبوآمبولیک شریانی (سکته مغزی)، ترومبوفلبیت، بیماری دریچه‌ای ترومبوژنیک
5. بیماری‌های کبدی، تومورهای کبدی
6. فشار خون کنترل نشده، دیابت با درگیری عروقی، زردی با استفاده قبلی از داروهای ضد بارداری خوراکی
7. نئوپلازی وابسته به استروژن
8. خونریزی غیر طبیعی واژینال تشخیص داده نشده

خطرات قلبی عروقی استروژن کونژوگه

1. استروژن با یا بدون پروژستین نباید برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی استفاده شود.
2. استروژن به اضافه پروژستین: طرح سلامت زنان (WHI) مطالعه فرعی استروژن پلاس پروژستین، افزایش خطر انفارکتوس میوکارد (MI)، سکته مغزی، سرطان مهاجم سینه، آمبولی ریوی (PE) و ترومبوز ورید عمقی (DVT) را در زنان یائسه (50 ساله) گزارش کرد.
3. استروژن به تنهایی: یک مطالعه فرعی از مطالعه WHI افزایش خطر سکته مغزی و DVT را در زنان یائسه (سنین 79-50 سال) در طی 6.8 سال درمان با استروژن کونژوگه روزانه PO (0.625 میلی گرم) به تنهایی در مقایسه با دارونما گزارش کرد.

خطرات زوال عقل استروژن کونژوگه

1. استروژن با یا بدون پروژستین نباید برای پیشگیری از زوال عقل استفاده شود. مطالعه حافظه ابتکاری سلامت زنان (WHIMS)، مطالعه فرعی مطالعه WHI، افزایش خطر ابتلا به زوال عقل احتمالی را در زنان یائسه بالای 65 سال در طی 4 سال درمان با استروژن کونژوگه PO روزانه (0.625) میلی گرم همراه با مدروکسی پروژسترون (2 استات) گزارش کرد.
2. استروژن به تنهایی: مطالعه فرعی WHIMS افزایش خطر ابتلا به زوال عقل احتمالی را در زنان یائسه با سن بالای 65 سال در طول 5.2 سال درمان با استروژن کونژوگه روزانه PO (0.625) میلی گرم به تنهایی در مقایسه با دارونما گزارش کرد.

عوارض قرص استروژن کونژوگه (conjugated estrogens)

حالت تهوع و استفراغ، نفخ، حساس شدن سینه‌ها، سردرد یا تغییرات وزن، خارش، افزایش سرفه، اسهال، درد شکم، کمر درد و… برخی از عوارض استروژن کونژوگه (conjugated estrogens) می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل تغییرات روانی یا خلقی (مانند افسردگی، از دست دادن حافظه)، خونریزی غیرمعمول واژینال (مانند لکه بینی، خونریزی ناگهانی، خونریزی طولانی یا مکرر)، افزایش یا جدید بودن تحریک واژن، خارش و ترشح، درد شدید معده و شکم، زردی چشم‌ها یا پوست، ادرار تیره و…. می‌باشد. در ادامه به برخی از عوارض شایع داروی استروژن کونژوگه خواهیم پرداخت؛

1. درد شکم (15-17%)
2. کمردرد (13-14%)
3. بزرگ شدن سینه یا حساسیت سینه (7-12%)
4. سردرد (26-32%)
5. آرترالژی (7-14%)
6. سینوزیت (6-11%)
7. اسهال (6-7%)
8. افسردگی (5-8%)
9. سرگیجه (4-6%)
10. عصبی بودن (2-5%)
11. نفخ شکم (6-7%)
12. گرفتگی عضلات پا (3-7%)
13. افزایش سرفه (4-7%)
14. خارش (4-5%)

تداخل دارویی استروژن کونژوگه

1. تداخلات رده X (پرهیز): آناسترازول، دی هیدرو اپی اندروسترون، اگزمستان، همین، ایندیوم 111 کاپرومب پندتید، اسپمیفن
2. کاهش اثرات داروها توسط استروژن کونژوگه: آناسترازول، داروهای ضد انعقاد، داروهای ضد دیابت، چنودیول، کوزینتروپین، اگزمستان، همین، هیالورونیداز، ایندیوم 111 کاپرومب پندتید ، لاموترژین، اسپمیفن، سوماتروپین، فرآورده‌های تیروئید، اورسودیول
3. افزایش اثرات داروها توسط استروژن کونژوگه: آجمالین، ایمونوگلوبولین سیاه‌زخم (انسانی)، مهارکننده‌های C1، کلوزاپین، کورتیکواستروئید ها (سیستمیک)، دانترولن، ایمونوگلوبولین، لنالیدومید، میواکوریوم، اسپمیفن، روپینیرول، سوکسینیل کولین، تالیدومید، مشتقات تئوفیلین، تیپراناویر، تیزانیدین
4. افزایش اثرات استروژن کونژوگه توسط داروها: آسکوربیک اسید، مهارکننده‌های متوسط و قوی CYP3A4، دی هیدرو اپی اندروسترون ، گیاهان (با خاصیت استروژنی)، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (انتخابی COX-2)، پومالیدومید

مصرف استروژن کونژوگه (conjugated estrogens) در دوران بارداری و شیردهی

استفاده از داروی استروژن کونژوگه در دوران بارداری سبب خطر برای جنین و مادر می‌شود. به همین دلیل، زنان باردار نباید از استروژن کونژوگه استفاده کنند. اگر در دوران بارداری هستید و در حال حاضر استروژن کونژوگه مصرف می‌کنید، باید مصرف دارو را قطع کرده و با پزشک خود صحبت کنید.

شرایط نگهداری داروی conjugated estrogens

داروی استروژن کونژوگه (conjugated estrogens) باید در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. همچنین تمام اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، شیاف، ژل، محلول گیاهی، کپسول و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.

کلام آخر داروی استروژن کونژوگه

در این مقاله، به بررسی علائم یائسگی و نقش داروهای استروژن کونژوگه در مدیریت این علائم، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداختیم. استروژن کونژوگه به عنوان یکی از گزینه‌های مؤثر در کاهش علائم ناشی از کاهش سطح هورمون‌های جنسی زنانه در دوران یائسگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از این داروها می‌تواند بهبود قابل توجهی در علائمی همچون داغی شب، تغییرات در خواب و سایر مشکلات یائسگی ایجاد کند. مکانیسم عمل داروهای استروژن کونژوگه در تعادل سطح هورمون‌های جنسی زنانه تأثیرگذار است.

منبع سایت: Medscape