سفکسیم (Cefixime) یا زاکسیم (Zaxime) یا سوپراکس (Suprax)، از جمله آنتی‌بیوتیک‌های نسل سوم گروه سفالوسپورین است که برای طیف وسیعی از عفونتهای باکتریایی شدید از قبیل عفونتهای پوستی، ریه، استخوانهای و مفاصل و .. مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو دارای تداخلات دارویی و موارد هشداری بسیار جدی می‌باشد. به دلیل حساسیت و خطرات احتمالی سفیکسیم، در این مقاله سعی شده تا اطلاعاتی جامع از ابعاد و جهات مختلف پیرامون این دارو ارائه گردد.
اشکال دارویی سفکسیم
سفکسیم (زاکسیم) دارویی است که در اشکال محدودی تولید می‌شود. شما در جدول زیر اشکال دارویی مختلف آنرا می‌توانید مشاهده نمائید. بطوریکه ملاحظه می‌کنید، چه برای بزرگسالان و چه کودکان، دوزهای مصرفی مشابهی تولید شده‌اند. تنها تفاوت در هنگام تجویز پزشک صورت می‌پذیرد که بسته به وزن و سن بیماران، اشکال و دوزهای دارویی تعیین می‌گردند.
| شکل دارویی | دوز بزرگسالان | دوز کودکان |
| کپسول | 400 میلی‌گرم | 400 میلی‌گرم |
| قرص جویدنی | 100 میلی‌گرم
200 میلی‌گرم |
100 میلی‌گرم
200 میلی‌گرم |
| سوسپانسیون خوراکی | 100 میلی‌گرم در 5 میلی‌لیتر
200 میلی‌گرم در 5 میلی‌لیتر 500 میلی‌گرم در 5 میلی‌لیتر |
100 میلی‌گرم در 5 میلی‌لیتر
200 میلی‌گرم در 5 میلی‌لیتر 500 میلی‌گرم در 5 میلی‌لیتر |
موارد مصرف قرص سفکسیم
سفیکسیم در دسته دارویی آنتی بیوتیک‌های سفالوسپورین قرار دارد که با از بین بردن باکتری‌ها عمل می‌نماید. از سفیکسیم برای درمان برخی عفونتهای ناشی از باکتری‌ها مانند برونشیت (عفونت لوله‌های هوایی منتهی به ریه‌ها) استفاده می‌شود. این دارو همچنین در درمان مواردی چون سوزاک (بیماری مقاربتی)، عفونت گوش، گلو، لوزه‌ها و مجاری ادرار بکار می‌رود. آنتی بیوتیک‌هایی مانند سفیکسیم برای سرماخوردگی، آنفولانزا یا سایر عفونتهای ویروسی موثر نیستند. توجه داشته باشید که استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در مواقعی که نیازی به آنها نیست، خطر ابتلا به عفونتی که بعداً در مقابل درمان آنتی‌بیوتیکی مقاومت می‌کند را افزایش می‌دهد.
سفیکسیم گاهی اوقات نیز برای درمان عفونتهای سینوسی در بیماران آلرژیک به پنی سیلین، ذات‌الریه، شیگلا (عفونتی که باعث اسهال شدید می‌شود)، سالمونلا (عفونت دیگری که همچون شیگلا باعث اسهال شدید می‌شود) و تب حصبه (عفونتی جدی که در کشورهای در حال توسعه رایج است) استفاده می‌شود.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر Cefixime
· مکانیسم عمل
مکانیسم عملکرد سفالوسپورین (ماده موثرۀ سفکسیم) خوراکی نسل سوم با فعالیت گسترده در برابر باکتری‌های گِرَم منفی به اینصورت است که با اتصال به یک یا چند پروتئین متصل شونده به پنی سیلین، سنتز دیواره سلولی باکتری را متوقف کرده و رشد باکتری را مهار می‌سازد.
· جذب
فراهمی زیستی (یعنی قابلیت جذب در بدن از طریق گردش خون): حدوداً 40 تا50٪ از دارو در بدن جذب و مابقی از طریق کلیه دفع می‌شود.
میانگین حداکثر غلظت پلاسمایی: تقریباً 2 میکروگرم در میلی‌لیتر (یعنی یک قرص 200 میلی‌گرمی) و تقریباً 3.7 میکروگرم در میلی‌لیتر (یعنی یک قرص 400 میلی‌گرمی)
حداکثر زمان پلاسما: 2-6 ساعت (یک قرص 200 میلی‌گرمی، یک قرص 400 میلی‌گرمی و یا سوسپانسیون 400 میلی‌گرمی). 2-5 ساعت (سوسپانسیون 200 میلی‌گرمی) و 3-8 ساعت (یک کپسول 400 میلی‌گرمی)
· توزیع
به طور گسترده در سراسر بدن پخش شده و در اکثر بافت ها و مایعات بدن به غلظت درمانی می رسد.
· حذف
نیمه عمر: دارو پس از 3 الی 4 ساعت از مصرف، به اوج اثرگذاری خود می‌رسد.
دفع: حدود 50% به عنوان داروی بدون تغییر از طریق ادرار و 10% نیز از طریق مدفوع دفع می‌شود.
مقدار مصرف کپسول Cefixime
مقدار مصرف را از جوانب زیر مورد بررسی قرار می‌دهیم.
الف) در بزرگسالان:
دوز توصیه شده سفیکسیم برای بزرگسالان 400 میلی‌گرم در روز است. البته این دوز ممکن است در قالب یک قرص یا کپسول 400 میلی‌گرمی باشد که در آنصورت، هر 12 ساعت باید نصف قرص یا کپسول مصرف شود. برای درمان عفونت های گنوکوکی (بیماری سوزاک) بدون عارضه دهانه رحم یا مجرای ادرار، یک دوز خوراکی 400 میلی‌گرمی در روز توصیه می‌شود. در درمان عفونت های ناشی از استرپتوکوک پیوژنز، دوز درمانی سفیکسیم باید حداقل به مدت 10 روز تجویز شود.
ب) در کودکان 6 ماهه و بالاتر:
دوز توصیه شده شربت سفکسیم روزانه 8 میلی‌گرم به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن است که می‌تواند به دو دوز 4 میلی‌گرمی با فاصله 12 ساعت تقسیم شود. جدول زیر اطلاعات مربوط به دوز مصرفی با توجه به وزن بدن را نشان می‌دهد.
دوز شربت سفکسیم برای کودکان |
|||
| 100 میلی‌گرم در هر 5 میلی‌لیتر | 200 میلی‌گرم در هر 5 میلی‌لیتر | ||
| وزن بیمار (کیلوگرم) | دوز در هر روز (میلی‌گرم) | دوز در هر روز (میلی‌لیتر) | دوز در هر روز (میلی‌لیتر) |
| 5 تا 2/6 | 50 | 5/2 | 25/1 |
| 3/6 تا 5/12 | 100 | 5 | 5/2 |
| 6/12 تا 8/18 | 150 | 5/7 | 75/3 |
| 9/18 تا 25 | 200 | 10 | 5 |
| 1/25 تا 3/31 | 250 | 5/12 | 25/6 |
| 4/31 تا 5/37 | 300 | 15 | 5/7 |
| 6/37 تا 8/43 | 350 | 5/17 | 75/8 |
| 9/43 تا 50 | 400 | 20 | 10 |
کودکان با وزن بیش از 50 کیلوگرم یا بزرگتر از 12 سال باید با دوزهای توصیه شده برای بزرگسالان درمان شوند.
در درمان عفونت های ناشی از استرپتوکوک پیوژنز، دوز درمانی سفیکسیم باید حداقل به مدت 10 روز تجویز شود.
ج) مقدار مصرف با توجه به بیماریها:
مقدار مصرف سفیکسیم در خصوص بزرگسالان و در مورد برخی بیماریها بصورت زیر می‌باشد؛
- برونشیت مزمن حاد ناشی از ایزوله‌های حساس استرپتوکوک پنومونیه و هموفیلوس آنفولانزا
- اوتیت میانی ناشی از ایزوله های حساس هموفیلوس آنفولانزا، موراکسلا کاتارالیس و استرپتوکوک پیوژنز
- فارنژیت و لوزه های ناشی از ایزوله های حساس استرپتوکوک پیوژنز
- عفونت های بدون عارضه دستگاه ادراری ناشی از ایزوله های حساس اشریشیا کلی و پروتئوس میرابیلیس
مقدار مصرف: 400 میلی‌گرم در روز (یک دوز 400 میلی‌گرمی یا دو دوز 12 ساعته 200 میلی‌گرمی)
- تب حصبه
مقدار مصرف: 15 تا 20 میلی‌گرم به ازاء هر کیلو وزن بدن (100 تا 200 میلی‌گرم دو بار در روز)
- سوزاک بدون عارضه
مقدار مصرف: 400 میلی‌گرم در روز (یک دوز 400 میلی‌گرمی یا دو دوز 12 ساعته 200 میلی‌گرمی) به همراه آزیترومایسین خوراکی به مقدار 1 گرم در روز و فقط یکبار یا داکسی سایکلین خوراکی به مقدار 100 میلی‌گرم روزی دو بار به مدت 7 روز.
زمان مصرف قرص سفیکسیم (زاکسیم)
مصرف کپسول زاکسیم 400 میلی‌گرمی به شرح زیر است:
- قرص را به‌صورت خوراکی و پس از خوردن غذا مصرف کنید.
- در صورت استفاده از قرص‌های جویدنی، قبل از قورت دادن آنها باید آنها را به‌طور کامل بجوید.
- برای افزایش تاثیرگذاری زاکسیم، توصیه می‌شود هر روز در ساعت مشخصی دارو را مصرف کنید.
- تا زمان اتمام فرآیند درمان، حتی در صورت توقف علائم بیماری، به خوردن دارو ادامه دهید.
- در صورت تداوم بیماری یا تشدید علائم، حتماً با پزشک معالج خود مشورت کنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف سفیکسیم در صورت وجود هر یک از موارد زیر، حتماً موضوع را به پزشک اطلاع دهید:
| 1. وجود حساسیت دارویی: | اگر به سفیکسیم یا سایر آنتی بیوتیک‌های سفالوسپورینی مانند سفاکلر، سفادروکسیل سفازولین، سفدینیر، سفدیرن، سفپیم (ماکسیپیم)، سفوتاکسیم، سفوتتان، سفوکسیتین (مفوکسین)، سفپودوکسیم پرولاین، سفتازیدیم (فورتاز، تازیسف، در آویکاز)، سفتی بوتن (سداکس)، سفتریاکسون (روسفین)، سفوروکسیم (زیناسف)، یا سفالکسین (کفلکس)؛ آنتی بیوتیک‌های پنی‌سیلین یا هر داروی دیگری حساسیت دارید. |
| 2. استفاده از داروهای مکمل غذایی: | اگر از هر نوع داروی تجویزی یا بدون نسخه‌ای از قبیل ویتامین‌ها، مکمل‌های غذایی و محصولات گیاهی استفاده می‌کنید. |
| 3. تداخلات دارویی: | اگر از داروهای ضد انعقاد (رقیق‌کننده‌های خون) مانند وارفارین (کومادین، جانتوون)، و کاربامازپین (کارباترول، اپیتو، اکوترو، تگرتول، تریل) استفاده می‌کنید. |
| 4. سابقه بیماری: | اگر در حال حاضر یا در گذشته دارای بیماری گوارشی (GI؛ تأثیر بر معده یا روده) به ویژه کولیت (شرایطی که باعث تورم در جداره روده بزرگ می‌شود) یا بیماری کلیوی یا کبدی بوده‌اید. |
| 5. بارداری یا شیردهی: | اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید یا در حال شیردهی می‌باشید. |
| 6. ابتلا به فنیل کتونوریا: | اگر به فنیل کتونوریا (PKU، یک بیماری ارثی که در آن باید رژیم غذایی خاصی را رعایت کرد تا از آسیب به مغز شما که می‌تواند باعث ناتوانی ذهنی شدید شود، جلوگیری شود) مبتلا هستید، باید بدانید که قرص‌های جویدنی سفیکسیم با آسپارتام (تشکیل دهنده فنیل آلانین) شیرین شده و برایتان مضر هستند. |
هشدارهای قرص زاکسیم(سفکسیم):
- زاکسیم ممکن است باعث ایجاد پاسخ مثبت کاذب در آزمایش کومبس یا قند ادرار شود.
- سفکسیم ممکن است منجر به بروز کولیت پسودوممبران شود.
- برخی داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین و آسپرین تداخل عملکرد دارند. در صورت مصرف همزمان این داروها، نیاز به کنترل مرتب سطح خونی داروهای رقیق‌کننده دارید.
- مصرف زاکسیم ممکن است مکانیسم تاثیرگذاری واکسن‌های حاوی باکتری‌های زنده مانند واکسن حصبه را مختل کند. در صورتی که برنامه‌ریزی برای دریافت واکسنی از این نوع دارید، بهتر است با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید
- در بیمارانی که در ناحیه کلیه مشکل دارند، نیاز است مقدار مصرف سفکسیم کاهش یابد.
- در صورت ابتلا به کولیت روده، حساسیت به پنی‌سیلین و آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند سفالکسین، بایستی این موضوع را مطرح کنید. این اطلاعات به منظور ایمنی و کیفیت درمان شما بسیار مهم است
- از هر تداخل دارویی و تغییر در رژیم دارویی خود، قبل از استفاده از سفکسیم، مشورت بگیرید.
موارد منع مصرف قرص سفکسیم
در صورتیکه بیمار، مبتلا به یکی از مشکلات و نارسایی‌های زیر باشد، باید از مصرف سفیکسیم امتناع ورزد:
- حساسیت دارویی
- نارسائی کلیوی
- مشکلات کبدی
- بارداری
- شیردهی
- دیابت
- مشکلات گوارشی پورفیری
عوارض جانبی سفسکیم (Cefixime)
عوارض شایعی که مصرف زاکسیم به همراه دارد را در ابتدای صحبت بررسی می‌کنیم.
عوارض شایع سفکسیم:
اسهال خفیف: در ابتدای درمان با سفکسیم، اسهال خفیف ممکن است رخ دهد. این عارضه بطور خودبخود برطرف می‌شود. در صورت بروز اسهال، باید مقدار کافی مایعات مصرف کنید. اما اگر اسهال بیش از ۲۴ ساعت ادامه یابد، شدیدتر شود یا حاوی خون باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.
احساس تهوع، درد شکمی و سوء‌هاضمه: ممکن است در مدت درمان با سفکسیم احساس تهوع، درد شکمی و سوء هاضمه داشته باشید. برای بهبود می‌توانید غذاهای سبک و ساده مصرف کنید و دارو را پس از وعده‌های غذایی استفاده کنید.
سردرد: به هنگام سردرد، باید در طول روز مقدار کافی آب مصرف کنید و از داروساز خود برای انتخاب ضددرد مناسب مشاوره بگیرید.
سرگیجه: گاهی مصرف سفکسیم همراه با سرگیجه است. بنابراین تا زمانی که اثر دارو برطرف نشده است، از رانندگی و انجام کارهایی که نیاز به تمرکز و احتیاط دارند خودداری کنید.
عوارض خاص:
حساسیت دارویی: اگر علائم حساسیت دارویی مانند ضایعات قرمز و خارش در پوست، تنگی نفس، ورم صورت یا لبها را تجربه کنید، باید مصرف سفکسیم را قطع کنید.
عوارض نادر ولی مهم
علی‌رغم کم بودن احتمال وقوع آنها، باید به این عوارض توجه کرده و آنها را پیگیری کنید. در صورت بروز سرفه همراه با گلودرد، خشکی و التهاب چشم، و بروز لکه‌های قرمز در پوست، فوراً به مراکز درمانی مراجعه کنید. یا اگر پس از ۲ تا ۳ هفته مصرف سفکسیم، اسهال آبکی ادامه‌دار بود، به پزشک مراجعه کنید.
تداخل دارویی سفکسیم
تداخلات دارویی سفکسیم عبارتند از:
تداخلات مشترک:
سفکسیم ممکن است باعث تأخیر در تخلیه معده شود.
مصرف سفکسیم می‌تواند تغییراتی در فلور دستگاه گوارش ایجاد کند.
قرص زاکسیم ممکن است اثرات ضدانعقاد را تشدید کند.
سفکسیم می‌تواند باعث کاهش اثرات باکتریوسیدی وابسته به رشد باکتری شود.
تداخل با واکسن‌های حاوی باکتری‌های زنده
تداخل با داروهای رقیق‌کننده خون
مصرف قرص زاکسیم ممکن است منجر به اختلال در پاسخ ایمنی در برابر عوامل باکتریایی شود.
تداخلات رده X (پرهیز در دوره بارداری)
بلوک کننده‌های داخل مثانه‌ای: سفکسیم در تداخل با بلوک کننده های بتا ثلاثی قرار دارد و مصرف همزمان آنها توصیه نمی‌شود.
واکسن واژنال وبا: سفکسیم در مواردی با عملکرد واکسن وبا تداخل دارد و بهتر است از مصرف همزمان آنها پرهیز کرد.
داروهای افزایش دهنده اثرات سفکسیم:
آمینوگلیکوزیدها: طبق آمار گزارش شده که مصرف همزمان سفکسیم با آمینوگلیکوزیدها امکان دارد اثرات سفکسیم را افزایش دهد.
آنتاگونیست های ویتامین K:مصرف همزمان سفکسیم با آنتاگونیست های ویتامین K اثرات دارویی قرص سفکسیم را افزایش می‌دهد.
تداخل با غذا:
تأخیر در جذب سفکسیم با مصرف همزمان غذا رخ می‌دهد. برای جذب بهتر، بدون در نظر گرفتن ملاحظات غذایی این دارو را مصرف نمایید.
کاهش اثرات داروها با قرص سفکسیم:
مصرف همزمان زاکسم با آمینوگلیکوزیدها
سفکسیم با بلوک کننده های بتا ثلاثی اثرات دارو را کاهش می‌دهد..
مصرف همزمان سفکسیم با واکسن واژنال وبا یا واکسن بلوک کننده های بتا ثلاثی (ایمنی‌زا)
قرص زاکسیم همزمان با لاکتوباسیلوس و استریول ممکن است اثرات لاکتوباسیلوس و استریول را کاهش دهد.
مصرف همزمان سفکسیم با سدیم پیکوسولفات.
واکسن حصبه همزمان با مصرف سفکسیم.
مصرف قرص سفکسیم (Cefixime) در دوران بارداری و شیردهی
بارداری:
سفیکسیم از نظر طبقه‌بندی دارویی در گروه B قرار دارد به این معنی که داده‌های موجود از مطالعات مشاهده‌ای منتشر شده، سری‌های موردی، و گزارش‌های موردی در طی چندین دهه با مصرف سفالوسپورین، از جمله سفیکسیم، در زنان باردار، خطرات مرتبط با دارو برای نقایص مادرزادی، سقط جنین، یا پیامدهای نامطلوب مادر یا جنین را ثابت نکرده است.
شیردهی:
هیچ مطالعه‌ای در مورد نفوذ دارو به شیر انسان و اثرات آن بر شیرخواران یا کیفیت و کمیت شیر مادران انجام نشده است. در مورد حیوانات، بررسی‌ها حاکی از نفوذ دارو به شیر حیوانات می‌باشد. احتمال می‌رود که این اتفاق در مورد شیر انسان نیز صادق باشد.
شرایط نگهداری داروی سفکسیم
- سفکسیم را در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگهداری کنید.
- این دارو را دور از دسترس کودکان قرار دهید.
کلام آخر در مورد سفکسیم
همان طور که در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز شرح دادیم، سفیکسیم یا زاکسیم، از آنتی‌بیوتیک‌های نسل سومی است که برای درمان بسیاری از عفونتها با منشاء باکتریایی بکار می‌رود. سفیکسیم با توجه به حساسیت بالا به تداخلات دارویی و برخی بیماریها و نارسائیهای زمینه‌ای فرد بیمار و نیز ویژگی‌های دارویی خاصی که دارد، نسبت به زمان و دوز مصرف بسیار حساس است.
یعنی اگر دوز یا مقدار تجویز شده دقیق نباشد و یا اگر فواصل مصرف دارو منظم نباشد، اثرگذاری دارو بطور معنی‌داری کم می‌شود و می‌تواند عوارضی در پی داشته باشد. بنابراین، بمنظور کاهش خطرات احتمالی، توصیه می‌شود که از مصرف خودسرانه این دارو بشدت خودداری کرده و بدون مشورت با پزشک، هیچگونه استفاده‌ای از آن نگردد.
منبع سایت: medscape
