کلید رشد و تکامل مناسب در کودکان، تغذیه سالم و اصولی به حساب می‌آید. حتی در کشورهای پیشرفته‌ای که منابع غذایی فراوان است، باز هم احتمال دارد کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی دیده شود و سوء تغذیه وجود داشته باشد. در دهه‌های اخیر الگوهای غذایی کودکان و یا حتی بزرگسالان تغییر کرده است. در حال حاضر کودکان تمایل بیشتری به مصرف بیش از حد چربی‌ها و نوشیدنی‌های شیرین نشان می‌دهند و مصرف میوه و سبزیجات نسبت به گذشته کمتر دیده می‌شود. آمارها نشان می‌دهد که تنها یک پنجم از کودکان مقدار توصیه شده روزانه میوه و سبزیجات را استفاده می‌کند. بنابراین طبیعی است که کمبود مواد مغذی بیشتر دیده می‌شود. برای جلوگیری از کمبود ویتامین در کودکان چه باید بکنیم؟
کمبود ویتامین در کودکان
بدن در حال رشد کودک به مواد مغذی مختلفی نیاز دارد تا بتواند اصولی رشد کند و از بروز بیماری‌هایی که بر اثر کمبود ویتامین حاصل می‌شوند، پیشگیری به عمل آید. اکثر ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن تولید نمی‌شوند. بنابراین باید آنها را از طریق مصرف مواد غذایی برای بدن تامین کرد. سوء تغذیه یا کمبود مواد مغذی زمانی اتفاق می‌افتد که کودک از یک ویتامین یا ماده مغذی خاص به مقدار کافی استفاده نکرده باشد. همچنین چنانچه جذب ویتامین‌ها نیز در بدن با اختلال مواجه باشد، حتی اگر مواد مغذی به مقدار کافی مصرف شوند، باز هم ممکن است کمبود ویتامین به چشم بخورد. کمبود دریافت مواد غذایی می‌تواند به مشکلات سلامتی متعددی مثل کاهش رشد، اختلالات گوارشی، مشکلات پوستی، رشد ضعیف استخوان‌ها و قد کوتاه منجر شود.
کمبود کدام ویتامین ها میان کودکان شایع تر است ؟
پیش از آنکه جلوگیری از کمبود ویتامین در کودکان را بررسی کنیم، برایتان شرح می‌دهیم که اطفال بیشتر با کمبود کدام مواد مغذی مواجه می‌شوند؟ شایع‌ترین کمبود مواد مغذی در کودکان شامل آهن، کلسیم، ویتامین D، روی (زینک)، ویتامین B12، پتاسیم و فیبر است:
کمبود ویتامین D
ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است که برای جذب انواع مواد مغذی از جمله کلسیم، آهن، منیزیم، روی و فسفات ضروری به حساب می‌آید. برای داشتن سیستم ایمنی قوی، رشد مطلوب استخوان‌ها و سلامت قلب همه کودکان به مقادیر مناسبی از ویتامین دی نیاز دارند. بهترین منبع تامین ویتامین د3 نور خورشید است اما بسیاری از کودکان به اندازه کافی در معرض نور آفتاب قرار نمی‌گیرند و دچار کمبود این ویتامین می‌شوند. در جدول زیر مقدار نیاز روزانه کودکان به ویتامین دی مشخص شده است:
| سن | مقدار توصیه شده مصرف ویتامین دی |
| بدو تولد تا 12 ماهگی | 10 میکروگرم معادل با 400 IU |
| 1 تا 13 سالگی | 15 میکروگرم معادل با 600 IU |
برای جلوگیری از کمبود ویتامین دی در اطفال باید سعی کنید کودکان را به مقدار کافی در معرض نور خورشید قرار داده و غذاهای حاوی این ویتامین مثل ماهی‌های چرب را در رژیم غذایی آنها جای دهید. همچنین می‌توانید از مکمل ویتامین دی نیز کمک بگیرید.
جلوگیری از کمبود ویتامین در کودکان با مصرف ویتامین B12
ویتامین B12 یک ماده مغذی مهم برای گلبول‌های قرمز به شمار می‌آید که در رشد شناختی، تقویت سیستم ایمنی و تبدیل غذا به انرژی نقش دارد. بیش از هر غذایی ویتامین ب12 را می‌توان در منابع حیوانی مثل گوشت، لبنیات و تخم مرغ یافت. در بسیاری از موارد کمبود ویتامین ب 12 در اطفالی دیده می‌شود که رژیم‌های گیاهی دارند و مکمل نیز مصرف نمی‌کنند. همچنین اگر کودک از مادری متولد شود که کمبود ویتامین B12 داشته باشد، احتمالا کودک هم همین مشکل را خواهد داشت. اختلالاتی مثل بیماری کرون که بر پوشش روده کوچک تاثیر می‌گذارد یا انجام عمل جراحی روی روده کوچک می‌تواند منجر به کمبود ویتامین B12 شود.
| سن | مقدار توصیه شده روزانه ویتامین ب 12 (میکروگرم) |
| بدو تولد تا 6 ماهگی | 0.4 |
| 7 تا 12 ماهگی | 0.5 |
| 1 تا 3 سالگی | 0.9 |
| 4 تا 8 سالگی | 1.2 |
| 9 تا 13 سالگی | 1.8 |
جهت جلوگیری از کمبود ویتامین ب12 باید از منابع حیوانی استفاده کنید. در صورت عدم درمان می‌توانید از محلول خوراکی یا قرص ویتامین B12 کمک بگیرید.
کمبود آهن در کودک
برای جلوگیری از کمبود ویتامین در کودکان به تغذیه کودکان باید اهمیت فراوانی بدهید. به گفته محققان شایع‌ترین کمبود تغذیه‌ای میان کودکان به کمبود آهن مرتبط است. البته در حال حاضر از آنجایی که مصرف قطره آهن از پایان 6 ماهگی برای همه اطفال توصیه می‌شود، کم‌خونی کمتر از گذشته به چشم می‌خورد. کودک برای بسیاری از عملکردهای مهم بدن به ماده معدنی آهن نیاز دارد. آهن جزء مهمی از هموگلوبین بوده و در رساندن اکسیژن به اندام‌های مختلف بدن نقش پررنگی ایفا می‌کند.
نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، معمولا تا حدود 4 تا 6 ماهگی آهن مورد نیاز بدن خود را به مقدار کافی از طریق خوردن شیر تهیه می‌کنند. اما بعد از این زمان باید مکمل آهن مصرف کرده و غذاهای نیمه جامدی بخورند که حاوی آهن باشد. مقدار توصیه شده مصرف روزانه آهن برای سنین مختلف کودکی به شرح زیر است:
| سن | مقدار توصیه شده مصرف روزانه آهن (میلی گرم) |
| 7 تا 12 ماهگی | 11 |
| 1 تا 3 سالگی | 7 |
| 4 تا 8 سالگی | 10 |
| 9 تا 13 سالگی | 8 |
کاهش زینک در بدن و مشکلات ناشی از آن
برای سیستم ایمنی قوی، رشد مطلوب، عملکرد شناختی، هضم مواد غذایی و رشد هورمون‌های جنسی همه کودکان به زینک نیاز دارند. به جدول زیر دقت کنید:
| زینک (روی) | مقدار توصیه شده مصرف روزانه (میلی گرم) |
| بدو تولد تا 6 ماهگی | 2 |
| 7 ماهگی تا 12 ماهگی | 3 |
| 1 تا 3 سالگی | 3 |
| 4 تا 8 سالگی | 5 |
| 9 تا 13 سالگی | 8 |
روی را می‌توان در انواع غذاهای حیوانی از جمله گوشت، مرغ، لبنیات، تخم مرغ و صدف یافت. همچنین دانه‌ها، مغزها (آجیل)، غلات کامل و حبوبات نیز منابع غنی از زینک در محصولات گیاهی هستند. برای جلوگیری از کمبود زینک باید از این مواد غذایی استفاده کنید. شربت زینک پلاس برای افزایش قد و رشد طبیعی گزینه خوبی می‌تواند باشد.
پیشگیری از کمبود کلسیم در کودکان
کلسیم یکی از مهم‌ترین مواد معدنی مورد نیاز بدن است که در رشد استخوان‌ها، سلامت قلب و عملکرد اعصاب نقش دارد. کودکی که در دوران خردسالی به مقدار کافی کلسیم مصرف نکند، در بزرگسالی استخوان‌های محکم و قوی نخواهد داشت. شیر و دیگر لبنیات از بهترین منابع غذایی کلسیم به شمار می‌آیند. همچنین می‌توان از سبزیجات سبز تیره، ماهی سالمون و ساردین، حبوبات، غلات و آجیل نیز استفاده کرد. اطفال تا قبل از 1 سالگی روزانه به 200 تا 260 میلی‌گرم کلسیم نیاز دارند که از طریق مصرف شیر مادر یا شیر خشک آن را برای بدن خود تامین می‌کنند. اما در سنین بالاتر به مقدار کلسیم بیشتری نیاز دارند:
| سن | مقدار توصیه شده مصرف روزانه کلسیم (میلی گرم) |
| 1 تا 3 سالگی | 700 |
| 4 تا 8 سالگی | 1000 |
| 9 تا 18 سالگی | 1300 |
علائم کمبود ویتامین در کودکان
واضح است که جلوگیری از کمبود ویتامین در کودکان با تغذیه سالم باید صورت گیرد. اگر تغذیه فرزند شما مناسب نیست در مورد احتمال کمبود ویتامین‌ها و دیگر مواد مغذی حتما با پزشک مشورت کنید. در این جدول نشانه‌های کمبود مهم‌ترین ویتامین‌ها و مواد معدنی را آورده‌ایم:
| ویتامین یا ماده معدنی | علائم کمبود |
| آهن | خستگی/ کاهش اشتها/ رنگ پریدگی/ ریزش مو/ شکننده شدن ناخن‌ها |
| ویتامین D | اختلال در رشد/ درد استخوان/ گرفتگی عضلات/ راشیتیسم/ افزایش احتمال شکستگی استخوان |
| زینک | ابتلا مکرر به سرماخوردگی و آنفولانزا/ اختلال در رشد/ کندی بهبود زخم/ اختلال حافظه/ ناتوانی در یادگیری/ مشکل تمرکز |
| کلسیم | خشکی پوست/ خشکی مو/ ناخن‌های شکننده/ گرفتگی عضلات/ دندان ضعیف/ اختلال در رشد/ راشیتیسم/ کم خونی |
| ویتامین B12 | تاخیر در رشد/ اشتهای ضعیف/ خستگی/ کاهش وزن/ مشکلات گوارشی |
آیا کمبود ویتامین باعث بیماری می شود ؟
کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی بر رشد کودک اثر منفی گذاشته و در دراز مدت وضعیت سلامتی را به خطر می‌اندازد. به گفته محققان، بسیاری از بیماری‌ها با کمبودهای تغذیه‌ای مرتبط هستند. تاخیر در رشد جسمی و عملکرد شناختی افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی از عوارض کمبود ویتامین در اطفال است. راشیتیسم، کم خونی فقر آهن، چاقی، بیماری عروق کرونر قلب، دیابت نوع 2، سکته مغزی، سرطان و پوکی استخوان بیماری‌های مزمنی هستند که در دراز مدت ممکن است بر اثر کمبود ویتامین حاصل شوند.
آیا کمبود ویتامین می تواند باعث مشکلات رفتاری شود ؟
شاید برایتان عجیب باشد اما بین کمبود ویتامین و اختلالات رفتاری ارتباط وجود دارد. تحقیقات نشان داده است که کمبود آهن هوشیاری را کاهش داده و توانایی فرد برای آرام کردن خود را کم می‌کند. همچنین کمبود ویتامین دی نیز با افزایش احتمال پرخاشگری و رفتارهای قانون شکنی همراه است. اضطراب و افسردگی نیز با کمبود ویتامین D افزایش خواهد یافت. بنابراین به تغذیه کودک خود اهمیت داده و غذاهای سالم و متنوع برای وی تهیه نمایید.
راهکارهایی برای جلوگیری از کمبود ویتامین در کودکان
به موارد زیر دقت کنید:
- به فرزند خود غذاهای متنوع شامل غلات، پروتئین، لبنیات، میوه‌ها و سبزیجات بدهید.
- حتما میوه‌ها و سبزیجات را هر روز در رژیم غذایی کودک خود قرار دهید.
- 2 تا 3 لیوان شیر هر روز به کودک بدهید تا با کمبود کلسیم مواجه نشود.
- کودکان باید روزانه حدود 100 گرم غلات کامل استفاده کنند. نان سبوس‌دار، بلغور جو دوسر و برنج قهوه‌ای گزینه‌های خوبی هستند.
- منابع غنی از پروتئین شامل مرغ، بوقلمون، ماهی، گوشت گاو، تخم مرغ، توفو، حبوبات و آجیل می‌شوند که هر روز باید در رژیم غذایی کودک گنجانده شوند.
چه وقت به کودک مولتی ویتامین بدهیم ؟
تعداد کودکان کم غذا اندک نیست. بعضی از کودکان به دلیل فقر و سوء تغذیه دچار کمبود ویتامین‌ها می‌شوند و برخی دیگر بر اثر بدغذایی. با یک آزمایش خون به راحتی می‌توانید متوجه شوید که فرزند شما دچار کمبود ویتامین یا ماده معدنی هست یا خیر. سپس در صورت مشاهده کمبود مواد مغذی با مشورت پزشک می‌توان از مکمل‌های غذایی مثل مولتی ویتامین استفاده نمود. انواع مولتی ویتامین در برندهای متنوع ایرانی و خارجی را از داروخانه آنلاین مثبت سبز می‌توانید تهیه کنید.
چقدر خوشحالم که در سایت تون اول سلامتی بچه ها مطرح هست و سلامتی بچه ها رو فدای درآمد و بیزنس و فروش نمیکنید، مقاله هاتون کاملا علمی هستند من کیف کردم ،بی نهایت سپاسگزارم
کودکان 4 سال باید چه مقدار ویتامین دی بخورن؟ روزانه یا هفتگی؟
سلام کاربر عزیز
در این سن مصرف ویتامین دی برای کودکان ضروری نیست مگر با تجویز پزشک.