آلودگی هوا نه تنها به سلامتی افراد آسیب می‌رساند بلکه باعث تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و گاه بعضی کسب و کارها شده و از لحاظ اقتصادی نیز به ضرر جوامع تمام می‌شود. مشکل آلودگی هوا بیش از هر مکان در شهرهای بزرگ مثل تهران دیده می‌شود. در سال‌های گذشته بارها تهران به عنوان آلوده‌ترین شهر جهان در رسانه‌ها معرفی شده است. دلیل ایجاد آلودگی هوا را می‌دانید؟ واقعا چه عوامی موجب می‌شود تا به خصوص در فصول سرد سال تا این حد با مشکل آلودگی در کلان شهرها مواجه باشیم؟ با این مطلب از مجله داروخانه اینترنتی مثبت سبز همراه ما باشید.
بررسی دلیل ایجاد آلودگی هوا
آلودگی هوا ناشی از ذرات جامد و مایع و گازهای خاصی است که در هوا معلق هستند. این ذرات و گازها می‌توانند از اگزوز خودروها و کامیون‌ها، کارخانه‌ها، گرد و غبار، گرده گل‌ها، هاگ کپک، آتشفشان‌ها و آتش سوزی‌های جنگلی به وجود بیایند. ذرات جامد و مایع معلق در هوای ما آئروسل نامیده می‌شوند. در واقع آلودگی هوا زمانی اتفاق می‌افتد که آئروسل و گازهای خاص در هوایی که ما تنفس می‌کنیم، قرار می‌گیرند. این ذرات و گازها می‌توانند برای سیاره زمین و سلامت ما مضر باشند. بنابراین باید راه‌های مقابله با آنها را یاد بگیریم.
آئروسل چیست و از کجا می آید؟
هر ذره‌ای که در هوا جمع می‌شود یا از واکنش‌های شیمیایی در هوا تشکیل می‌شود، می‌تواند یک آئروسل به حساب آید. هنگام سوزاندن سوخت‌های فسیلی مانند زغال سنگ و نفت و حتی چوب بسیاری از آئروسل ها وارد جو می‌شوند. این ذرات می‌توانند از منابع بسیاری از جمله اگزوز خودروها، کارخانه‌ها و حتی آتش‌سوزی‌های جنگلی به وجود آیند. برخی از ذرات و گازها مستقیما از این منابع بوجود می‌آیند اما برخی دیگر از طریق واکنش‌های شیمیایی در هوا شکل می‌گیرند. آئروسل‌ها می‌توانند از مکان‌های دیگر نیز بیایند، مانند خاکستر حاصل از فوران آتشفشان، گرد و غبار، گرده گیاهان و هاگ کپک.
دیگر علل ایجاد آلودگی هوا
گفتیم که دلیل ایجاد آلودگی هوا به آئروسل‌ها مربوط می‌شود اما عوامل دیگری نیز در آلودگی هوا تاثیر دارند. گازهای خاصی در جو وجود دارند که می‌توانند باعث آلودگی هوا شوند. به عنوان مثال در کلان شهرها، گازی به نام ازن عامل اصلی آلودگی هوا به شمار می‌آید. ازن همچنین یک گاز گلخانه‌ای است که می‌تواند برای محیط زیست ما هم خوب و هم بد باشد. همه چیز بستگی به جایی دارد که گاز گلخانه‌ای در جو زمین در آنجا قرار گرفته است.
وجود اوزون در بالای جو ما بسیار مطلوب است زیرا به جلوگیری از آسیب ناشی از اشعه مضر خورشید کمک می‌کند. اما وقتی اوزن به سطح زمین نزدیک باشد، می‌تواند برای سلامتی بسیار مضر به شمار آید. اوزن زمانی به سطح زمین نزدیک می‌شود که نور خورشید با مواد شیمیایی خاصی که از منابع سوزاننده سوخت‌های فسیلی مانند کارخانه‌ها یا اگزوز خودروها ناشی می‌شوند، واکنش نشان می‌دهد. وقتی ذرات موجود در هوا با ازن ترکیب می‌شوند، دود ایجاد می‌شود. مه دود یا اسماگ نوعی آلودگی هوا است که شبیه مه بوده و دید را دشوار می‌کند.
آلودگی هوا چه تاثیری روی آب و هوای زمین دارد؟
آئروسل‌ها می‌توانند بر نحوه برخورد نور خورشید به زمین تاثیر بگذارند. به عنوان مثال برخی از آئروسل‌ها نور خورشید را منعکس می‌کنند در حالی که برخی دیگر نور خورشید را جذب می‌نمایند. در واقع رنگ ذره این مسئله را تعیین می‌کند. سطوح با رنگ روشن‌تر، گرمای خورشید را منعکس می‌کنند و حتی می‌توانند دمای زمین را نیز سردتر کند. ذرات تیره رنگ نور خورشید را جذب کرده و در گرم شدن کره زمین موثر هستند.
تاثیر آلودگی هوا روی سلامتی بدن
تنفس در هوای آلوده می‌تواند برای سلامتی بسیار مضر باشد. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آلودگی هوا با بیماری‌های قلب و ریه، سرطان و سایر مشکلات سلامتی مرتبط است. یکی از نکاتی که در روزهای آلوده به آن باید توجه کنیم، استفاده از ماسک بهداشتی است، به خصوص اگر فرد بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری قلبی داشته باشد.
مهم ترین آلاینده های جوی کدامند؟
بعد از بررسی دلیل ایجاد آلودگی هوا اکنون مهم‌ترین آلاینده‌های جوی را به شما معرفی می‌کنیم:
ذرات معلق یا PM
خطرناک‌ترین نوع ذرات معلق، PM10 و PM2.5 هستند. PM 10 به ذرات آلاینده‌ای گفته می‌شود که قطری کمتر از 10 میکرون دارند. این ذرات به سهولت وارد جریان خون شده و به بدن آسیب می‌رسانند. میکرون 100 برابر کوچکتر از 1 میلی‌متر است. ریزگردهای تولید شده توسط انسان منبع تولید آلاینده‌های پی ام هستند. دستگاه تصفیه کننده هوا تا حدود زیادی می‌تواند شما را از شر آلاینده‌های موجود در هوا رهایی بخشد.
نیتروژن دی اکسید
نیتروژن دی اکسید یک آلاینده گازی بوده و در آلودگی هوا نقش موثری دارد. نیروگاه‌ها و وسایل نقلیه از منابع اصلی تولید نیتروژن دی اکسید به شمار می‌آیند. این نوع از آلاینده‌ها به راحتی وارد مجاری تنفس شده و باعث التهاب و سرفه‌های مکرر می‌شوند. در بلند مدت این آلاینده‌ها می‌توانند باعث بیماری‌هایی همچون آسم و آلرژی شوند.
گوگرد دی اکسید
گوگرد دی اکسید یک گاز بی‌رنگ است که بویی بسیار تند و زننده دارد. از سوختن سوخت‌های حاوی گوگرد مثل زغال سنگ این آلاینده تولید می‌شود. وسایل نقلیه و نیروگاه‌های برق نیز از عوامل اصلی تولید آلاینده‌ها به حساب می‌آیند. استشمام هوایی که در آن گوگرد دی اکسید وجود دارد، موجب تحریک مخاط بینی و گلو شده و برای ریه‌ها بسیار مضر است. گوگرد دی اکسید باعث سرفه‌های مکرر شده و ممکن است با گرفتگی قفسه سینه همراه باشد. سالمندان، کودکان و اشخاص مبتلا به آسم بیش از سایرین نسبت به این آلاینده واکنش نشان می‌دهند.
گاز ازن نیز از دیگر آلاینده‌های جوی است که در قسمت قبلی در مورد آن توضیح دادیم.
در روزهای آلوده چه نوع ماسکی بزنیم؟
وقتی هوا آلوده است حتی الامکان از منزل خارج نشوید. اما اگر مجبور هستید که بیرون بروید، حتما از ماسک استفاده کنید. رایج‌ترین ماسکی که معمولا هنگام آلودگی هوا پیشنهاد می‌شود، ماسک N95 است که می‌تواند تا 95% از آلاینده‌های PM را به خود جذب کند. ماسک N99 تا 99 درصد از آلاینده‌های پی ام را به خود جذب کرده و از جمله قوی‌ترین و موثرترین ماسک‌ها به شمار می‌آید.
در هوای آلوده چه بخوریم؟
در هوای آلوده باید مقدار مصرف مواد غذایی غنی از آنتی اکسیدان را در رژیم غذایی خود افزایش دهید. آنتی اکسیدان‌ها مقاومت بدن انسان را در برابر آلاینده‌ها بیشتر کرده و التهاب ناشی از آنها را در بدن کاهش می‌دهند. به این منظور بهتر است از مواد غذایی استفاده کنید که سرشار از ویتامین‌های C، D و E باشند. همچنین توصیه می‌شود که از اسیدهای چرب حاوی امگا 3 نیز حتما استفاده کنید. بنابراین باید مصرف انواع ماهی، میگو، زیتون، جوانه‌ها و دانه‌ها را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.
کلام پایانی
در این مقاله به بررسی دلیل ایجاد آلودگی هوا در کلان شهرها پرداختیم. ترکیبات موجود در دود خودروها، نیروگاه‌ها، صنایع، آفت کش‌ها، مواد رادیو اکتیو و … می‌توانند باعث آلودگی هوا شوند. آلودگی هوا بر سلامت انسان اثر منفی گذاشته و گاه تا جایی پیش می‌رود که ادامه زندگی فرد به طور کامل به مخاطره می‌افتد. برای فرار از آلودگی هوا، ماسک بزنید و غذاهای حاوی از آنتی اکسیدان استفاده کنید. در روزهای آلوده خودروی خود را بیرون نبرید تا به کاهش آلودگی هوا کمک شود. تا حد امکان در روزهایی که شاخص آلودگی هوا بالا می‌رود، از وسایل نقیله عمومی استفاده نمایید. اگر بیماری‌های زمینه‌ای دارید، در روزهای آلوده از منزل خارج نشوید.
