عوارض قرص ملاتونین؛ آنچه باید بدانید

ملاتونین هورمونی است که چرخه خواب را تنظیم می‌کند. ترشح این هورمون با افزایش سن در بدن انسان کاهش می‌یابد و از این رو اختلالات خواب در افراد مسن بیش از جوانان مشاهده می‌شود. ملاتونین را به صورت مکمل غذایی در بسیاری از کشورها بدون نیاز به نسخه پزشک می‌توان تهیه کرد. خرید قرص ملاتونین از داروخانه در ایران نیز به سهولت انجام می‌شود و ارائه آن الزاما نیاز به تجویز پزشک ندارد. این مسئله به این علت است که اصولا ملاتونین را می‌توان یک مکمل غذایی ایمن و بدون خطر دانست اما به هر حال هر نوع دارویی به موازات مزایایی که برای بدن فراهم می‌کند، ممکن است عوارضی نیز داشته باشد. به همین جهت در این مقاله به عوارض قرص ملاتونین خواهیم پرداخت.

ملاتونین چیست ؟

هورمون ملاتونین که در غدد صنوبری مغز تولید می‌شود، یک عامل محافظتی عصبی در برابر اختلالات عصبی نیز به شمار می‌آید. ترشح این هورمون بدن را آماده می‌کند تا به سوی یک خواب سرشار از آرامش پیش برود. “هورمون خواب” یا “هورمون تاریکی” از دیگر نام‌هایی است که به هورمون ملاتونین نسبت داده‌اند. قرص ملاتونین یکی از اولین پیشنهاداتی است که به افرادی که با اختلالات خواب مواجه هستند، ارائه می‌شود. مکمل ملاتونین کمک می‌کند تا اشخاصی که از آن استفاده می‌کنند، راحت‌تر به خواب بروند، کیفیت خواب بهتری داشته باشند و مدت زمان خواب خود را افزایش دهند.

با این تفاسیر شاید گمان کنید که تنظیم ریتم خواب، تنها عملکرد هورمون ملاتونین در بدن انسان است، اما چنین نیست زیرا این هورمون فواید قابل توجه دیگری را نیز دارد. به عنوان مثال ملاتونین نقش آنتی اکسیدانی داشته و علاوه بر مبارزه با رادیکال‌های آزاد که مولکول‌های مخربی هستند، به تنظیم فشار خون، درجه حرارت بدن، سطح کورتیزول و تقویت سیستم ایمنی بدن نیز کمک می‌کند. استفاده از مکمل ملاتونین به دلیل فواید شگفت‌انگیز آن در همه جوامع روز به روز در حال افزایش است و نگرانی‌هایی نیز در مورد عوارض جانبی آن وجود دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

عوارض قرص ملاتونین

تاکنون در رابطه با عوارض قرص ملاتونین مطالعات متعددی انجام گرفته است. در بسیاری از این مطالعات هیچ نوع عوارض جانبی برای این قرص عنوان نشده و همچنین در هیچ منبعی اعتیاد ‌آور بودن قرص ملاتونین نیز به تائید نرسیده است. یعنی می‌توان چنین اذعان داشت که استفاده از قرص ملاتونین هیچ نوع علائم وابستگی یا ترک در افراد ایجاد نمی‌کند. با این وجود برخی از پزشکان نگران هستند که مصرف مکمل ملاتونین تولید طبیعی هورمون ملاتونین را در بدن کاهش دهد و یا با اختلال مواجه سازد. اما مطالعات کوتاه مدت بروز چنین مشکلی را نشان نمی‌دهند. با این وجود در موارد نادر پس از مصرف ملاتونین در برخی از افراد علائمی همچون:

• سردرد
• سرگیجه
• حالت تهوع
• خواب آلودگی در طی روز

مشاهده شده است که در بسیاری از موارد خفیف بوده است. مکمل‌های ملاتونین به طور کلی در کوتاه‌مدت حتی در دوزهای بسیار بالا نیز بی‌خطر تلقی می‌شوند. با این حال مصرف مکمل ملاتونین به ویژه در کودکان به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.

سایر عوارض جانبی مصرف قرص ملاتونین که بسیار کمتر شایع هستند، می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• احساس افسردگی کوتاه مدت
• لرزش خفیف
• اضطراب خفیف
• دردهای عضلانی در شکم
• کاهش هوشیاری
• گیجی
• افت فشار خون

از آنجایی که مکمل ملاتونین ممکن است سبب بروز خواب‌آلودگی در طی روز شود، پس از گذشت 5 ساعت از مصرف آن بهتر است از رانندگی و استفاده از ماشین‌آلات جلوگیری شود.

مصرف قرص ملاتونین موجب خواب‌آلودگی می‌شود اما خواب‌آلودگی را نمی‌توان از جمله عوارض جانبی ملاتونین دانست. بهتر است ملاتونین 30 دقیقه قبل از خواب مورد مصرف قرار گیرد تا اثر خواب‌آلودگی آن به موقع اعمال شده و به بهبود خواب کمک کند.

عوارض مصرف قرص ملاتونین در کودکان

برخی از والدین به کودکان خود که مشکل خواب دارند، بدون مشورت با پزشک قرص ملاتونین می‌دهند. آیا این عمل صحیح است؟ با اینکه هیچ دلیل خاصی برای نگرانی در مورد مصرف قرص ملاتونین برای کودکان وجود ندارد، بسیاری از پزشکان مصرف این مکمل را برای کودکان صحیح نمی‌دانند. FDA نیز مصرف ملاتونین برای کودکان را تائید نکرده است. کودکان جزء گروه سنی حساسی هستند که در حال رشد بوده و بدون انجام تحقیقات گسترده نمی‌توان مصرف ملاتونین یا هر نوع داروی دیگری برای آنها را کاملا ایمن پنداشت.

بنابراین از آنجایی که در مورد مصرف ملاتونین و عوارض جانبی آن هنوز تحقیقات بیشتری نیاز است، نمی‌توان به قطعیت گفت که کودکان می‌توانند از مکمل ملاتونین استفاده کنند. اگر کودک شما با اختلالات خواب مواجه است، ابتدا علت این موضوع باید توسط پزشک مورد بررسی قرار بگیرد و تنها در صورت صلاحدید پزشک باید از قرص ملاتونین استفاده شود.

موارد منع مصرف ملاتونین

از آنجایی که در مورد مصرف طولانی مدت ملاتونین هنوز پژوهش‌ها به طور کامل صورت نگرفته است و نتایج مشخص نیست، خانم‌های باردار و شیرده بهتر است از این مکمل استفاده نکنند. همچنین افرادی که دچار اختلال خود ایمنی، تشنج و افسردگی هستند نیز نباید از قرص ملاتونین استفاده کنند. اشخاصی که مشکل دیابت یا فشار خون نیز دارند، تنها با مشورت پزشک باید به سراغ استفاده از مکمل ملاتونین بروند.

تداخل دارویی قرص ملاتونین

تا به آنجایی که اطلاعات در دسترس است، عوارض مصرف قرص ملاتونین را مورد بررسی قرار دادیم. اکنون بهتر است تداخل دارویی این قرص را نیز بشناسید تا به هنگام مصرف آن دچار مشکل نشوید. به موارد زیر دقت کنید زیرا ملاتونین می‌تواند با هریک از آنها تداخل داشته باشد:

• داروهای ضد انعقاد خون
• داروهای ضد تشنج
• داروهای پیشگیری از بارداری
• داروهای دیابت
• داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
• داروهای فشار خون
• داروهای خواب
• قرص‌های خواب

کلام پایانی

ملاتونین که به هورمون خواب، معروف است در قالب مکمل غذایی نیز در داروخانه‌ها یافت می‌شود و معمولا افرادی به سراغ مصرف آن می‌روند که در پروسه به خواب رفتن دچار مشکل هستند. عوارض ملاتونین پرسش بسیاری از افراد است که قصد مصرف این مکمل را دارند. به طور کلی قرص ملاتونین را می‌توان مکملی ایمن دانست که عوارض جانبی خطرناکی ندارد اما با این حال بهتر است دوز مصرفی آن توسط پزشک تعیین شود و گروه‌های حساس مثل کودکان، زنان باردار و شیرده نیز از آن استفاده نکنند.