قرص مدروکسی پروژسترون یک داروی تنظیمی است که به طور گسترده در درمان مشکلات مربوط به دوره‌های پریودی زنان و مشکلات جنسی مانند نازایی و نفخ استفاده می‌شود. این دارو دارای اثرات متعددی بر روی سیستم تنظیمی هورمون‌های زنانه است و می‌تواند به طور موثر در مدیریت مشکلاتی مانند درد‌های شدید پریودی، ناراحتی‌های پستانی و حتی برخی بیماری‌های زنانه مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک کمک کند. در این مقاله، به معرفی قرص Medroxyprogesterone، نحوه عملکرد آن در بدن، موارد مصرف و همچنین اثرات جانبی آن پرداخته خواهد شد.
اشکال دارویی مدروکسی پروژسترون
محصولات تولیدی در داروسازی‌ها در اشکال دارویی قرص، شربت، سرم، محلول تزریقی، کپسول و… تولید می‌شوند. پزشک باتوجه به سوابق پزشکی، شرایط جسمانی و سن بیمار (بزرگسالان، کودکان و سالمندان) انواع مختلف این داروها را برای بیمار تجویز می‌کند. مدروکسی پروژسترون در اشکال قرص معمولی 2.5 میلی گرم، 5 میلی گرم و 10 میلی گرم، سوسپانسیون سرنگ از پیش پر شده 104 میلی گرم / 0.65 میلی لیتر در بازار موجود است.
موارد مصرف قرص مدروکسی پروژسترون
مدروکسی پروژسترون (Medroxyprogesterone) مانند یک هورمون طبیعی است که توسط بدن ساخته می‌شود. این دارو با کاهش مقدار هورمون‌های خاص در بدن و کاهش رشد بافت‌های غیر طبیعی که باعث آندومتریوز می‌شوند، عمل می‌کند. لازم بذکر است، استفاده از این دارو از شما یا همسرتان در برابر بیماری‌های مقاربتی (مانند اچ آی وی، سوزاک، کلامیدیا) محافظت نمی‌کند. برخی از مهم‌ترین موارد مصرف آن کارسینوم متاستاتیک آندومتر، کارسینوم متاستاتیک کلیه، آمنوره ثانویه (قطع قاعدگی)، خونریزی غیر طبیعی رحم، کاهش هیپرپلازی آندومتر، پیشگیری از بارداری، درد مرتبط با اندومتریوز و پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایمنی (یتیم) می‌باشد.
موارد مصرف مدروکسی پروژسترون در بزرگسالان
- کارسینوم متاستاتیک آندومتر
- کارسینوم متاستاتیک کلیه
- آمنوره ثانویه (قطع قاعدگی)
- خونریزی غیر طبیعی رحم
- کاهش هیپرپلازی آندومتر
- پیشگیری از بارداری
- درد مرتبط با اندومتریوز
- پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایمنی (یتیم)
به منظور تنظیم قاعدگی برای خرید قرص تنظیم قاعدگی می‌توانید همین حالا اقدام کنید.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Medroxyprogesterone
مکانیسم اثر این دارو پروژستین ترشح گنادوتروپین‌ها را مهار می‌کند که در درجه اول از بلوغ فولیکولی و تخمک گذاری جلوگیری می‌کند و باعث ضخیم شدن مخاط دهانه رحم می‌شود. این اقدامات به اثرات ضد بارداری آن کمک می‌کند. سرکوب غلظت استرادیول سرم احتمالاً مسئول اثر درمانی بر درد ناشی از آندومتریوز است. پس از دوز خوراکی، MPA به طور گسترده در کبد از طریق هیدروکسیلاسیون متابولیزه می‌شود و متعاقباً کونژوگه و از طریق ادرار دفع می‌شود.
مقدار مصرف قرص Medroxyprogesterone
قبل از شروع استفاده از مدروکسی پروژسترون، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی محصول را مطالعه کنید. اطلاعات عمومی در رابطه با مقدار و زمان مصرف این قرص برای شما توسط سازنده بیان شده است. این دارو به صورت تزریق زیر پوست در ناحیه معده یا بالای ران طبق دستور پزشک معمولاً هر 3 ماه یکبار تجویز می‌شود. اولین تزریق معمولاً در 5 روز اول قاعدگی یا 6 هفته پس از زایمان در صورت شیردهی انجام می‌شود. اگر از روش دیگری برای جلوگیری از بارداری استفاده می‌کنید، دستورالعمل‌های دقیق پزشک خود را دنبال کنید.
مقدار مصرف قرص مدروکسی پروژسترون در بزرگسالان
- کارسینوم متاستاتیک آندومتر: مدروکسی پروژسترون برای درمان کمکی و درمان تسکینی سرطان آندومتر غیرقابل جراحی، عودکننده و متاستاتیک توصیه می‌شود. مقدار مصرفی ابتدا 400-1000 میلی گرم در هفته است.
- کارسینوم متاستاتیک کلیه: این دارو برای درمان کمکی و درمان تسکینی کارسینوم غیرقابل جراحی، عودکننده و متاستاتیک کلیه توصیه می‌شود. دوز مصرفی برای این بیماری در ابتدا 400-1000 میلی گرم در هفته است.
- آمنوره ثانویه: برای آمنوره ثانویه به دلیل عدم تعادل هورمونی در غیاب پاتولوژی ارگانیک مانند فیبروم یا سرطان رحم استفاده می‌شود. مقدار مصرفی پیشنهادی 5 یا 10 میلی گرم در روز به مدت 5 الی 10 روز است.
- خونریزی غیرطبیعی رحم: این محصول برای خونریزی غیرطبیعی رحم به دلیل عدم تعادل هورمونی در غیاب پاتولوژی ارگانیک مانند فیبروم یا سرطان رحم توسط پزشک تجویز می‌شود. دوز مصرفی 5 یا 10 میلی گرم در روز به مدت 5 الی 10 روز است. لازم بذکر است، خونریزی قطع پروژسترون معمولاً در عرض 3-7 روز پس از قطع مدروکسی پروژسترون رخ می‌دهد.
- کاهش هیپرپلازی آندومتر: برای پیشگیری از هیپرپلازی آندومتر در زنان یائسه بدون هیسترکتومی که روزانه قرص‌های 0.625 میلی گرمی استروژن کونژوگه خوراکی دریافت می‌کنند توصیه می‌شود. دور مصرفی پیشنهادی 5 یا 10 میلی گرم در روز به مدت 12 تا 14 روز متوالی در ماه است.
- پیشگیری از بارداری: این دارو برای پیشگیری از بارداری در زنان دارای توان تولید مثل توصیه می‌شود. دوز پیشنهادی 104 میلی گرم ر 12-14 هفته می‌باشد.
- استفاده بیش از 2 سال به دلیل تأثیر بر تراکم معدنی استخوان (BMD) با استفاده طولانی مدت توصیه نمی‌شود (مگر اینکه سایر روش‌های پیشگیری از بارداری یا درمان‌های پزشکی برای درد ناشی از آندومتریوز ناکافی در نظر گرفته شوند).
- درد مرتبط با اندومتریوز: برای پیشگیری از بارداری در زنان دارای توان تولید مثل توصیه می‌شود. دوز مصرفی 104 میلی گرم هر 12-14 هفته قابل استفاده است.
زمان مصرف داروی مدروکسی پروژسترون
داروی مدروکسی پروژسترون (Medroxyprogesterone) در کنار کاربرد برای بزرگسالان، دارای موارد مصرف برای کودکان و سالمندان است. پزشک باتوجه به شرایط جسمانی و سوابق پزشکی فرد سالمند، انواع اشکال دارویی این محصول را برای وی تجویز می‌کند. همچنین در کودکان زمان و دوز مصرفی براساس وزن کودک مشخص خواهد شد. در صورت فراموش کردن یک دوز قرص مدروکسی پروژسترون، به محض یادآوری، نوبت فراموش شده را مصرف کنید. البته اگرنوبت فراموش شده نزدیک به نوبت مصرف بعدی است، نوبت قبلی را فراموش کنید.
موارد احتیاط
قبل از استفاده از مدروکسی پروژسترون، اگر به آن حساسیت یا آلرژی دارید با پزشک خود مشورت کنید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. قبل از مصرف این محصول سوابق پزشکی مانند لخته‌شدن خون، خونریزی بدون دلیل واژینال، آسم، معاینه غیرطبیعی پستان، سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان (به ویژه سرطان سینه یا دهانه رحم)، مصرف روزانه الکل یا دخانیات، افسردگی، دیابت، اختلال خوردن (بی‌اشتهایی)، مشکلات قلبی (مانند نارسایی قلبی، ضربان قلب نامنظم، حمله قلبی قبلی)، فشار خون بالا، بیماری کلیوی، بیماری کبدی، سطوح بالای کلسترول یا تری گلیسیرید (چربی خون)، میگرن، تشنج، سکته مغزی و… با پزشک مشورت کنید.
- در بیماران مبتلا به آسم، دیابت، سابقه افسردگی، صرع، میگرن، پورفیری، لوپوس اریتماتوز سیستمیک و همانژیوم کبدی احتیاط کنید.
- این دارو درمان سطح استروژن سرم را کاهش می‌دهد و با کاهش قابل توجه تراکم معدنی استخوان (BMD) همراه است.
- در زنانی که عوامل خطر پوکی استخوان دارند، سایر روش‌های کنترل بارداری یا درمان‌های درد مرتبط با آندومتریوز را باید در نظر گرفت.
- آگاه باشید که داروی مدروکسی پروژسترون در برابر عفونت HIV و سایر بیماری‌های مقاربتی از شما محافظت نمی‌کند.
- در برخی از مطالعات اپیدمیولوژیک، استفاده از استروژن به علاوه پروژسترون و محصولات فقط استروژن، به ویژه برای 5 سال یا بیشتر، با افزایش خطر ابتلا به سرطان تخمدان مرتبط است. با این حال، مدت زمان قرار گرفتن در معرض همراه با افزایش خطر در تمام مطالعات اپیدمیولوژیک سازگار نیست و برخی هیچ ارتباطی را گزارش نمی‌کنند.
- افسردگی و سایر اختلالات خلقی در برخی بیماران گزارش شده است. در صورت بروز این مشکل مصرف دارو را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید.
- فشار خون را در فواصل منظم با استروژن و پروژسترون درمانی کنترل کنید.
- در زنان مبتلا به هیپرتری گلیسیریدمی از قبل، درمان با استروژن ممکن است با افزایش تری گلیسیرید پلاسما منجر به پانکراتیت شود. در صورت بروز پانکراتیت، درمان را قطع کنید.
- استروژن درمانی باید با احتیاط در زنان مبتلا به هیپوپاراتیروئیدیسم استفاده شود زیرا ممکن است هیپوکلسمی ناشی از استروژن رخ دهد.
- بیماران را از نظر اختلال عملکرد کبدی به طور دوره‌ای تحت نظر بگیرید و در صورت بروز اختلال عملکرد کبدی، درمان را به طور موقت قطع کنید.
موارد منع مصرف مدروکسی پروژسترون
- خونریزی غیرطبیعی دستگاه تناسلی تشخیص داده نشده
- سابقه سرطان سینه
- نئوپلازی شناخته شده یا مشکوک وابسته به استروژن یا پروژسترون
- بیماری ترومبوآمبولیک شریانی فعال (مانند سکته مغزی، MI)، یا سابقه این شرایط
- واکنش آنافیلاکتیک شناخته شده یا آنژیوادم
- اختلال یا بیماری شناخته شده کبد
- بارداری
عوارض قرص مدروکسی پروژسترون (Medroxyprogesterone)
حالت تهوع، نفخ، سردرد، تغییر در اشتها، افزایش وزن، خستگی، تورم، آکنه، حساسیت سینه‌ها، سوزش یا درد در محل تزریق و… برخی از عوارض جانبی مدروکسی پروژسترون می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. برخی از عوارض جانبی جدی این محصول شامل تهوع یا استفراغی که متوقف نمی‌شود، تغییرات روانی یا خلقتی (مانند افسردگی)، تغییرات از نظر علاقه یا توانایی جنسی، تورم مچ پا، درد استخوان، تغییرات غیرعادی در خونریزی واژن، درد شدید معده، شکم و لگن، ضعف یا خستگی غیرمعمول، ادرار تیره، زردی پوست و… می‌باشد.
- خونریزی ناکارآمد رحم
- خستگی و سرگیجه
- افزایش وزن
- آمنوره
- واکنش‌های محل تزریق
- واژینیت از جمله کاندیدیازیس و باکتریایی
- درد شکم
- عفونت ادراری
- آکنه
- افسردگی
- کاهش میل جنسی
- حالت تهوع
- کمردرد
- درد یا حساسیت پستان
تداخل دارویی مدروکسی پروژسترون
بیماران در زمان مراجعه به پزشک لیستی از داروهای شیمیایی و گیاهی مورد استفاده خود تهیه کرده و به وی نشان دهید. تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر یا خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. داروهای وارفارین، گریزئوفولوین، مودافینیل، ریفامایسین‌ها (مانند ریفامپین، ریفابوتین)، ریتوناویر، مخمر سنت جان، داروهایی که برای درمان تشنج استفاده می‌شود (مانند باربیتورات‌ها، کاربامازپین، فلبامات، فنی توئین، پریمیدون، توپیرامات) و داروهای ضد HIV سبب تداخل دارویی با مدروکسی پروژسترون (Medroxyprogesterone) خواهد شد.
مصرف مدروکسی پروژسترون (Medroxyprogesterone) در دوران بارداری و شیردهی
مصرف مدروکسی پروژسترون در بارداری فایده‌ای ندارد و بنابراین باید در دوران بارداری مصرف آن قطع شود. زنانی که ممکن است در معرض تزریق این دارو قرار داشته باشند، خطر ناهنجاری‌های مادرزادی در اوایل بارداری را افزایش می‌دهند. با این حال، هنوز اطلاعات کافی درباره آسیب رساندن این محصول به جنین یا نوزاد در دسترس نیست. این دارو در دوزهای بالا یک داروی ضد باروری است و انتظار می‌رود دوزهای بالا تا زمان قطع درمان، باروری را مختل کند. این قرص در تولید شیر مادر تاثیرگذار است و در زمان تجویز به مادران شیرده باید احتیاط کرد.
تاثیر قرص مدروکسی پروژسترون در شیردهی
مطالعات منتشر شده وجود مدروکسی پروژسترون استات را در شیر انسان گزارش می‌کند. بنابراین پزشکان باید هنگام تجویز این دارو به زنان باردار و مادران شیرده احتیاط کنند. اگرچه این محصول در شیر مادرانی که DMPA-IM دریافت می‌کنند قابل تشخیص است و به نظر نمی‌رسد در ترکیب، کیفیت و مقدار شیر تأثیر منفی داشته باشد.
شرایط نگهداری داروی Medroxyprogesterone
داروی مدروکسی پروژسترون را در دمای اتاق و دو از نور و رطوبت نگهداری کنید. محصولات دارویی اعم از شیمیایی و گیاهی را دور از دسترس کودکان و حیوانات قرار دهید. این محصول را زمانی که تاریخ مصرف آن تمام شده یا دیگر مورد نیاز نیست، به درستی دور بریزید. اگر قصد دور ریزی این دارو را دارید، محصول را داخل فاضلاب، چاه دستشویی و خیابان نریزید.
کلام آخر در مورد داروی مدروکسی پروژسترون
در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز ما به تفصیل به بررسی داروی مدروکسی پروژسترون (Medroxyprogesterone) و نقش آن در تنظیم پریودی و بهبود سلامت زنان پرداختیم. از طریق بررسی مکانیسم عمل این دارو و تاثیرات آن بر روی سیستم تنظیمی هورمون‌های زنانه متوجه شدیم که این دارو یک ابزار مهم در درمان مشکلات مرتبط با دوره‌های پریودی و برخی بیماری‌های زنانه است. با این حال، باید به این نکته توجه داشت که مصرف هر دارویی همراه با عوارض جانبی است. این محصول نیز از این قاعده مستثنی نیست و ممکن است با اثرات جانبی مانند تغییرات در وزن، تغییرات در خواب و حالت‌های افسردگی همراه باشد.
منبع سایت: Medscape
