یکی از شایع‌ترین مسائلی که مردم به دلیل آن به پزشک مراجعه می‌کنند، درد معده و درد شکم است. اما لازم به ذکر است که هر درد شکمی به دلیل مشکلات معده نیست و بهتر است قبل از مصرف هرگونه دارویی، به پزشک مراجعه کنید تا علت درد شکم شما را تشخیص دهد. اگر پزشک تشخیص داد که درد شما ناشی از مشکلات معده است، ممکن است به داروهایی نیاز داشته باشید تا درد معده شما تسکین یابد.
درد معده می‌تواند ناشی از مشکلاتی مانند نفخ، سوزش معده، رفلاکس، یبوست، زخم معده، سرطان معده و… باشد که هر یک از این مشکلات نیاز به داروهای خاصی دارند؛ بنابراین، پزشکان در ابتدا سعی می‌کنند تشخیص دهند که درد شکم ناشی از چیست سپس اقدام به تجویز داروهای مربوطه می‌کنند. در ادامه این مقاله همراه ما باشید تا به معرفی انواع قرص معده پرداخته و ویژگی‌های هریک را بررسی کنیم.
معرفی انواع قرص معده درد و عوارض آن‌ها
در بازار، انواع مختلفی از قرص‌های معده درد موجود است که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند و برای موارد مختلفی تجویز می‌شوند. در ادامه، به بررسی مهم‌ترین قرص معده درد می‌پردازیم.
قرص فاموتیدین Famotidine
فاموتیدین دارویی است که برای درمان زخم معده، بیماری رفلاکس معده به مری و تولید بیش از حد اسید توسط معده مورداستفاده قرار می‌گیرد. در این حالت‌ها، اسید معده به‌صورت معکوس به مری رفته و باعث سوزش سر دل و آسیب به مری می‌شود که به زبان عامیانه به این حالت ترش‌کردن معده معروف است. فاموتیدین به‌عنوان یکی از اعضای دسته‌ای از داروهای مسدودکننده‌ی گیرنده‌های هیستامین (H۲) یا داروهای کاهنده‌ی اسید معده شناخته می‌شود. علاوه بر قرص، فاموتیدین به شکل شربت نیز برای درمان معده درد مورد تجویز قرار می‌گیرد. از بین عوارض جانبی فاموتیدین می‌توان به سردرد، سرگیجه، اسهال و سایر موارد اشاره کرد.
قرص رانیتیدین Ranitidine
رانیتیدین، همچون فاموتیدین، به عنوان یک داروی کاهنده اسید معده و عضو مسدودکننده‌ی گیرنده هیستامین شناخته می‌شود. این دارو برای درمان زخم معده، ترش‌کردن معده و بیش از حد تولیدشدن اسید معده کاربرد دارد و در شکل‌های قرص، قرص جوشان و شربت خوراکی تجویز می‌شود. باتوجه‌به عملکرد مشابه این دو دارو، عوارض جانبی آن‌ها نیز مشابه یکدیگر است. همچنین قرص معده فاموتیدین و رانیتیدین بدون نیاز به نسخه پزشکی برای پیشگیری و درمان سوزش سردل به علت سوء هاضمه یا ترش شدن معده بعد از مصرف برخی غذاها یا نوشیدنی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اما متأسفانه، داروی رانیتیدین از بسیاری از کشورها جمع‌آوری شده است. علت این اقدامات این است که ماده‌ای به نام ان-نیتروسودیمتیلامین (NDMA) در داروی رانیتیدین به میزان بسیار کمی وجود داشته است. NDMA یک ماده‌ای سرطان‌زا است که گاهاً در آب آشامیدنی، گوشت‌های فرآوری‌شده و بعضی سبزیجات یافت می‌شود. این ماده به‌طورکلی در مقادیر کمتر می‌تواند مفید باشد، اما مصرف مداوم مقادیر بیشتر آن ممکن است به افزایش خطر سرطان در انسان منجر شود. بیشتر تحقیقات در این زمینه تاکنون بر روی حیوانات انجام شده و اطلاعات کمتری در مورد تأثیرات این ماده بر انسان‌ها موجود است.
قرص امپرازول Omeprazole
امپرازول برای درمان برخی از مشکلات معده و مری مانند رفلاکس اسید معده و زخم معده به کار می‌رود. این دارو با کاهش میزان اسیدی که معده تولید می‌کند، علائمی مانند سوزش سر دل، مشکل در بلع و سرفه مداوم را تسکین می‌دهد. همچنین، ممکن است به پیشگیری از سرطان مری کمک کند. قرص معده امپرازول متعلق به دسته‌ای از داروهای شناخته شده به‌عنوان مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs) است و یکی از قرص‌های معده خارجی است. سردرد یا درد شکمی ممکن است به‌عنوان عوارض جانبی این دارو رخ دهد. درصورتی‌که هر یک از این عوارض باقی ماند یا بدتر شد، به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.
اگر پزشک به شما توصیه کرده است که از این دارو استفاده کنید، به یاد داشته باشید که پزشک شما قضاوت کرده است که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. البته در بسیاری از موارد، این دارو عوارض جانبی جدی‌ای را ایجاد نمی‌کند.
قرص دی سیکلومین – قرص معده سبز Dicyclomine
این قرص به رنگ سبز تولید می‌شود و به همین دلیل به نام “قرص معده سبز” معروف است. دی سیکلومین برای درمان سندرم روده تحریک‌پذیر استفاده می‌شود که یک نوع خاصی از مشکلات روده‌ای به‌حساب می‌آید. این قرص در کاهش علائم گرفتگی معده و روده بسیار حائزاهمیت است. درواقع عملکرد آن از طریق کند کردن حرکات طبیعی روده و شل کردن عضلات معده و روده انجام می‌شود.
دی سیکلومین متعلق به دسته‌ای از داروهای شناخته شده به نام آنتی کولینرژیک/ ضد اسپاسم است. این دارو به دلیل عوارض جانبی جدی، توسط کودکان کمتر از ۶ ماه استفاده نباید شود. از جمله عوارض جانبی قرص معده سبز می‌توان به خواب‌آلودگی، خشکی دهان، سرگیجه، حالت تهوع، تاری دید و ضعف اشاره کرد.
قرص رابپرازول Rabeprazole
رابپرازول برای درمان زخم معده، بیماری ترش‌کردن معده (GERD) و سندرم زولینگر – الیسون، وضعیتی که در آن معده بیش از حد اسید تولید می‌کند، استفاده می‌شود. همچنین ممکن است همراه با آنتی‌بیوتیک‌ها (مانند آموکسی‌سیلین، کلاریترومایسین) برای درمان زخم‌های مرتبط با عفونت‌های ناشی از باکتری هلیکوباکترپیلوری به‌عنوان قرص برای عفونت معده استفاده شود. رابپرازول یک مهارکننده پمپ پروتون (PPI) است که نقش کاهش میزان اسید تولید شده توسط معده را برعهده دارد. این دارو تنها با نسخه پزشک در دسترس است و اشکال دارویی آن شامل کپسول و قرص می‌شود.
قرص سایمتیدین Cimetidine
سایمتیدین یک داروی کاهنده اسید معده است که برای پیشگیری و یا درمان سوزش معده و ترش‌کردن معده استفاده می‌شود. مشابه فاموتیدین و رانیتیدین، این دارو جزو داروهای مسدودکننده گیرنده‌های هیستامین است. عوارض جانبی آن نیز مشابه عوارض دیگر داروهای این دسته است.
قرص‌های کلیدینیوم سی Clidinium و کلردیازپوکساید Chlordiazepoxide
همراه با یکدیگر به عنوان قرص‌های مخصوص درمان دردهای معده تجویز می‌شوند. ترکیب کلردیازپوکساید و کلیدینیوم سی در ترکیب با سایر داروها برای درمان مشکلات معده یا روده از جمله زخم معده، سندرم روده تحریک‌پذیر و التهاب کولون و روده کوچک استفاده می‌شود. قرص معده کلردیازپوکساید یک بنزودیازپین است که به گروهی از داروهای ضعیف‌کننده سیستم عصبی مرکزی تعلق دارد. کلیدینیوم عامل آنتی کولینرژیک است که اسید معده را کاهش داده و منجر به کاهش اسپاسم روده می‌شود. این دارو تنها با تجویز پزشک در دسترس بوده و شکل دارویی آن کپسول است. از عوارض این ترکیب می‌توان به سرگیجه، خواب‌آلودگی، ضعف، تاری دید، خشکی چشم، خشکی دهان، حالت تهوع، یبوست و نفخ شکم اشاره کرد. درصورتی‌که هر یک از این اثرات باقی ماند یا بدتر شد، باید فوراً به پزشک خود اطلاع داده شود.
همچنین برای رفع خشکی چشم، می‌توان از اشک مصنوعی یا سایر روان‌کننده‌های چشم زیر نظر پزشک استفاده کرد. همچنین برای جلوگیری از یبوست، باید فیبر غذایی بیشتری مصرف کرده، آب کافی بنوشید و ورزش کنید.
قرص سایتوتک
این قرص کاربردهای گوناگونی دارد. علاوه بر استفاده در درمان معده درد شدید، برای سقط جنین نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. سایتوتک از طریق کاهش اسید معده به بهبود مشکلات مربوط به این عضو از بدن کمک می‌کند. کاربردهای سایتوتک شامل درمان زخم معده، پیشگیری از زخم معده، و سقط جنین می‌شود. از جمله عوارض جانبی مصرف این دارو می‌توان به اسهال، سرگیجه، تشنگی، و کاهش حجم ادرار اشاره کرد.
قرص سیزاپراید (Cisapride)
مصرف این قرص می‌تواند به‌عنوان یک درمان خانگی برای معده درد شبانه مؤثر باشد. قرص معده سیزاپراید به‌عنوان یک داروی قوی برای درمان معده درد شدیدی که با دیگر داروها بهبود نیافته است، مورد استفاده قرار می‌گیرد و حتماً باید زیر نظر پزشک مصرف شود. این دارو برای رفع ریفلاکس و درمان سوزش سر دل مورد استفاده قرار می‌گیرد و عوارض مصرف آن شامل سیزاپراید شامل اسهال، درد معده، سردرد، گرفتگی بینی، یبوست و سرفه می‌شود.
قرص پنتوپرازول (Pantoprazole)
قرص معده نولپازا، نام تجاری داروی پنتوپرازول است. پنتوپرازول در سه شکل مختلف وجود دارد؛ قرص خوراکی، سوسپانسیون خوراکی مایع و شکل داخل وریدی (IV) که به داخل رگ تزریق می‌شود. این قرص برای کاهش میزان اسید معده استفاده می‌شود و به درمان علائم ناشی از شرایطی مانند بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) کمک می‌کند.
پنتوپرازول در دسته‌ی داروهایی به نام مهارکننده‌های پمپ پروتون قرار دارد. عملکرد این دسته از داروها بدین شکل است که سلول‌های پمپاژ اسید را در معده شما مسدود می‌کند و میزان اسید معده را کاهش می‌دهد که به کاهش علائم مربوط به شرایطی مانند ترش‌کردن معده کمک می‌کند. مصرف طولانی‌مدت پنتوپرازول ممکن است خطرات جدی‌ای از جمله افزایش احتمال شکستگی استخوان، افزایش احتمال فقر ویتامین B12، التهاب و کاهش میزان منیزیم خون، اسهال، آلرژی، سردرد، حالت تهوع و استفراغ، سرگیجه و درد مفاصل را به همراه داشته باشد.
قرص دومپریدون (Domperidone)
قرص معده دومپریدون برای تسکین احساس بیماری مانند احساس تهوع یا خود بیماری مانند استفراغ استفاده می‌شود. احساس بیماری ممکن است علل متنوعی داشته باشد و تنها زمانی که علت بیماری شما مشخص باشد، یک ضد استفراغ مانند دومپریدون برای شما تجویز می‌شود. دومپریدون به حرکت سریع‌تر غذا در معده از طریق تحریک دستگاه گوارش کمک کرده و با این عملکرد باعث می‌شود تا بیمار احساس بهتری داشته باشد.
از عوارض دومپریدون می‌توان به خشکی دهان، تپش قلب، احساس اضطراب، احساس خواب‌آلودگی یا ضعف، سردرد، اسهال، تورم یا حساسیت پستان، تغییرات قاعدگی، تولید غیرمعمول شیر مادر و دانه‌های پوستی همراه با خارش اشاره کرد.
قرص سیزاپراید Cisapride – (نام دیگر: پروپالسید)
سیزاپراید یکی از قرص‌های معده درد است که برای درمان سوزش سر دل در بیماران مبتلا به بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) استفاده می‌شود. به دلیل خطرات جدی مرتبط با این دارو، تنها در صورتی باید از آن استفاده کرد که سبک زندگی تغییر کرده و دیگر داروها تأثیری نداشته باشند. این دارو تنها برای پزشکان در دسترس است و برای دریافت آن باید اطلاعاتی را در اختیار پزشک قرار داده و معیارهای خاصی را برای استفاده از این دارو داشته باشید. از اکتبر سال ۲۰۰۰ به بعد، سیزاپراید در داروخانه‌ها موجود نیست.
عوارض جانبی قرص معده سیزاپراید که در صورت وقوع باید فوراً به پزشک خود گزارش دهید عبارتند از:
- مشکلات تنفسی
- غش‌کردن یا افتادن
- تپش قلب
- ضعف غیرعادی
- استفراغ
عوارض جانبی که معمولاً رخ می‌دهند و نیاز به اقدام پزشکی خاصی ندارند، این عوارض معمولاً خودبه‌خود از بین می‌روند:
- اسهال یا یبوست
- سردرد
- دل‌درد
- حالت تهوع
- گرفتگی بینی
قرص دایمتیکون (Dimethicone)
دایمتیکون یکی از داروهایی است که به‌عنوان عامل ضد نفخ برای کاهش علائم گاز مانند نفخ و درد شکم مورداستفاده قرار می‌گیرد. نفخ به تجمع گاز در معده و روده اشاره دارد که اغلب به دلیل عواملی مانند بلعیدن هوا هنگام خوردن یا آشامیدن، مصرف غذاهای چرب یا تند، یا خوردن وعده‌های غذایی زیاد رخ می‌دهد. عملکرد اصلی این دارو کاهش کشش سطحی حباب‌های گاز و تسهیل در آزادکردن گاز است که در نتیجه به کاهش درد شکم کمک می‌کند.
عوارض جانبی رایج قرص معده دایمتیکون شامل ناراحتی معده و اسهال است، اما این عوارض به طور معمول خفیف و موقتی هستند. درصورتی‌که هر یک از این عوارض به‌صورت طولانی‌مدت یا شدیدتر از قبل باشد، باید به پزشک اطلاع داده شود. در صورت بارداری یا شیردهی باید قبل از مصرف دایمتیکون با پزشک مشورت کنید. همچنین مصرف الکل ممکن است خطر عوارض جانبی دایمتیکون را افزایش دهد. این دارو به شکل قرص جویدنی تجویز می‌شود، به همین دلیل به‌عنوان قرص جویدنی معده درد نیز شناخته می‌شود.
پیشنهاد می‌دهیم این مقاله را حتما بخوانید: این نوشیدنی اسید معده را درمان می‌کند!
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
استفاده از قرص معده درد، به‌خصوص در موارد شدید و مزمن، نیازمند راهنمایی و مشورت پزشکی است. پزشک با بررسی دقیق و تشخیص صحیح، قرص مناسب را برای شما تجویز خواهد کرد و راهنمایی لازم را در مورد زمان و نحوه مصرف آن ارائه خواهد داد. همچنین، در صورت مشاهده علائم مزمن مختلف از جمله درد شکم، سوءهاضمه، یبوست یا اسهال، ترش‌کردن و ریفلاکس، وزن کاهش‌یافته بدون دلیل آشکار و سوزش سر دل، حتماً به پزشک مراجعه کنید. تنها باتوجه‌به تشخیص و دستورات پزشک، می‌توانید قرص معده درد را با اطمینان مصرف کنید و به بهبودی وضعیت گوارشی خود کمک کنید.
سخن پایانی
معده درد یکی از مشکلات شایعی است که ممکن است هر فردی در زندگی روزمره با آن مواجه شود. این درد می‌تواند علامتی از مشکلات مختلف گوارشی باشد از جمله زخم معده، ریفلاکس معده به مری، سوزش سردل و ناراحتی معده. برای درمان این مشکلات، انواعی از قرص معده درد در دسترس هستند. اما قبل از هر چیز، مهم‌ترین قدم، تشخیص علت اصلی معده درد است؛ بنابراین، مشورت با پزشک و دریافت راهنمایی از وی برای استفاده از قرص‌های مناسب و مقدار دارویی مناسب بسیار اهمیت دارد.
