آنافیلاکسی چیست؟
آنافیلاکسی واکنشی شدید به یک آلرژن است که معمولا در عرض چند دقیقه تا یک ساعت پس از مواجهه با آلرژن (موادی که باعث ایجاد آلرژی می‌شوند) ایجاد می‌شود. اگر این مشکل فورا تحت درمان قرار نگیرید، می‌تواند تهدید کننده و خطرناک باشد. تنها درمان آنافیلاکسی اپی نفرین است که به صورت تزریقی به ران شما تزریق می‌شود. حتی با درمان، فردی که آنافیلاکسی را تجربه می‌کند باید به نزدیکترین اورژانس مراجعه کند تا از مشکلات جدی جلوگیری شود. با درمان سریع، اکثر افراد بهبودی کامل پیدا می‌کنند.
در طول آنافیلاکسی چه اتفاقی می‌افتد؟
وقتی به چیزی حساسیت دارید، سیستم ایمنی بدن شما با ترشح مواد شیمیایی مانند هیستامین بیش از حد واکنش نشان می‌دهد. یک واکنش آنافیلاکسی ممکن است چندین ناحیه از بدن شما را به طور همزمان تحت تاثیر قرار دهد.
مراحل آنافیلاکسی چیست؟
آنافیلاکسی به طور ناگهانی و سریع اتفاق می‌افتد. این یعنی این شوک همراه با علائم هشدار دهنده نیست. بیشتر پزشکان این شوک را به چهار مرحله تقسیم کرده اند.
- مرحله اول
آنافیلاکسی خفیف اولین مرحله است و می‌تواند علائمی مانند بثورات پوستی یا قرمزی، خارش یا کهیر ایجاد کند.
- مرحله دوم
آنافیلاکسی متوسط زمانی اتفاق می‌افتد که فرد علائم گسترده‌تری مانند بثورات پوستی و کهیر در حال گسترش یا تورم خفیف در لب یا زبان داشته باشد.
- مرحله سوم
آنافیلاکسی شدید در مرحله بعدی اتفاق می‌افتد و فردی را شامل می‌شود که علائم دشواری در تنفس، تورم شدید، نبض ضعیف یا سرگیجه را نشان می‌دهد. فردی که در مرحله سوم آنافیلاکسی قرار دارد، شرایطی به نام شوک آنافیلاکسی را تجربه می‌کند.
- مرحله چهارم
آنافیلاکسی تهدید کننده زندگی، آخرین مرحله است و شامل از دست دادن هوشیاری، ناتوانی در تنفس و جریان خون ناکافی به اندام‌های حیاتی است. فرد در این مرحله برای جلوگیری از مرگ نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری دارد.
شوک آنافیلاکتیک چیست؟
فردی که واکنش آنافیلاکتیک دارد، زمانی که فشار خونش به طور خطرناکی پایین بیاید، ممکن است دچار شوک آنافیلاکسی شود. بافت‌های برونش که به حمل هوا کمک می‌کنند ممکن است شروع به متورم شدن کنند و باعث خس خس سینه، تنگی نفس و حتی از دست دادن هوشیاری شوند. برای اینکه بتوانید جان شخصی که دچار شوک آنافیلاکتیک شده است را نجات دهید باید فورا آن را به اورژانس ببرید و نسبت به درمان او اقدام کنید.
علائم آنافیلاکسی چیست؟
آنافیلاکسی معمولا با علائم پوستی کهیر یا خارش شروع می‌شود. در عرض چند دقیقه، ممکن است علائم شدیدتری را تجربه کنید، از جمله:
- تورم در گلو، لب‌ها و زبان
- تنگی نفس
- کهیر
- مشکل در بلع
- بثورات قرمز
- درد شکم (شکم)
- سفتی سینه
- گرفتگی
- اسهال
- احساس عذاب یا ترس
- استفراغ کردن
- خس خس سینه
علائم شدید آنافیلاکسی
در صورتی که علائم بالا را مشاهده کردید باید فورا به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که به پزشک مراجعه نکنید و یا آنافیلاکسی را درمان نکنید با علائم شدیدتر آن مواجه می‌شوید. این علائم شامل موارد زیر می‌شود:
- سبکی سر یا گیجی به دلیل افت فشار خون
- افزایش ضربان قلب
- ضعف ناگهانی
- بی‌هوشی
- ایست قلبی
علائم آنافیلاکسی از چه زمانی شروع می‌شود؟
معمولا علائم در عرض ۵ تا ۳۰ دقیقه پس از تماس با آلرژن شروع می‌شود. برای مثال برخی از این آلرژن‌ها شامل نیش زدن زنبور عسل یا خوردن غذایی که به آن حساسیت دارید مانند بادام زمینی می‌شود. اما علائم گاهی ممکن است بیش از یک ساعت بعد شروع شود.
آنافیلاکسی دوفازی چیست؟
آنافیلاکسی دو فازی، زمانی است که با از بین رفتن اولین علائم، موج دوم علائم را تجربه می‌کنید. موج دوم می‌تواند ساعت‌ها یا حتی چند روز پس از موج اول باشد. حدود ۲۰ درصد از افرادی که آنافیلاکسی دارند به آنافیلاکسی دو فازی مبتلا می‌شوند.
علل آنافیلاکسی
آلرژی غذایی یکی از دلایل اصلی آنافیلاکسی است. غذاهایی که می‌توانند باعث این واکنش شدید آنافیلاکتیک شوند عبارتند از:
- شیر گاو
- تخم مرغ
- بادام زمینی
- صدف (میگو و خرچنگ)
- سویا
- آجیل درختی (مانند گردو، فندق، آجیل برزیلی و بادام هندی)
- گندم
- دانه‌ها (مانند کنجد و تخمه آفتابگردان)
سایر آلرژن‌ها که می‌توانند منجر به آنافیلاکسی شوند عبارتند از:
- برخی داروها و مواد، از جمله پنی سیلین، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) و رنگ مورد استفاده برای سی تی اسکن
- لاتکس که در اقلامی مانند دستکش یکبار مصرف، کاتتر و نوار چسب یافت می‌شود
- نیش حشرات مانند زنبورها
چه کسانی در معرض خطر آنافیلاکسی هستند؟
افرادی که آسم دارند و قبلا یک واکنش آلرژیک شدید داشته اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنافیلاکسی هستند. واکنش‌های آلرژیک می‌تواند غیرقابل پیش بینی باشد و ناگهانی رخ دهد. حتی اگر بار اول علائم شدیدی را تجربه نکنید، واکنش آلرژیک دوم می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. به همین دلیل مهم است که همیشه اپی نفرین را همراه خود داشته باشید.
عوارض آنافیلاکسی
آنافیلاکسی شدید می‌تواند عوارض بسیار خطرناکی داشته باشد به طوری که می‌تواند زندگی شما را تهدید کند. این خطر به ویژه برای افرادی که شرایط پزشکی زمینه‌ای مانند بیماری قلبی یا بیماری ریوی (به ویژه آسم) دارند بیشتر است.
چگونه آنافیلاکسی تشخیص داده می‌شود؟
در صورتی که به دلیل مصرف برخی مواد غذایی یا نیش حشرات (حتی خفیف) واکنش آلرژیک داشتید باید با پزشک صحبت کنید. پزشک اغلب می‌تواند با مشاهده علائم شما این مشکل را تشخیص دهد. در صورتی که پزشک، شما را به متخصص آلرژی ارجاع دهد آن‌ها می‌توانند آزمایش‌هایی را برای شما استفاده کنند. با انجام این آزمایش‌ها پزشک محرک‌هایی که می‌توانند موجب آنافیلاکسی شود را به شما معرفی می‌کند و نحوه اجتناب از این محرک‌ها را نیز می‌گویند.
چه آزمایشاتی می‌تواند آنافیلاکسی را تشخیص دهد؟
یک متخصص آلرژی ممکن است انجام آزمایش پوست یا آزمایش خون را برای تأیید آلرژی و شناسایی محرک آلرژیک خاص توصیه کند. یک تست پوستی مقدار کمی از آلرژن را روی پوست شما قرار می‌دهد تا ببیند آیا باعث واکنش می‌شود یا خیر. آزمایش آلرژی خون شامل گرفتن نمونه خون از سیاهرگ بازویی شما می‌شود.
درمان آنافیلاکسی
اگر واکنش‌های آلرژیک به غذا یا یک حشره گزنده داشته اید، پزشک شما تزریق اپی نفرین را تجویز می‌کند. در صورتی که شما در خطر این شوک هستید باید اپی نفرین را پیش خود داشته باشید تا در صورت نیاز از آن استفاده کنید. برخی از افراد برای کنترل علائم خود به دو تزریق نیاز دارند. اگر با واکنش آنافیلاکتیک مواجه هستید، دارو را باید به عضله بزرگ، قسمت بیرونی بالای ران خود تزریق کنید. اپی نفرین به سرعت برای معکوس کردن علائم عمل می‌کند.
به این نکته دقت داشته باشید که به دلیل اهمیت آنافیلاکسی پس از تزریق اپی نفرین باید فورا به پزشک مراجعه کنید. اگر علائم بعد از ۵ تا ۱۵ دقیقه بهبود نیافت، در صورت در دسترس بودن، تزریق دوم را به خود بزنید. اگرچه این تزریق بسیار موثر است، اما اثر اپی نفرین کوتاه مدت است. بنابراین، مهم است که بلافاصله پس از واکنش آنافیلاکتیک به پزشک مراجعه کنید، حتی اگر تزریق به علائم شما کمک کند.
چه درمان‌های دیگری برای آنافیلاکسی ممکن است در مواقع اضطراری لازم باشد؟
اگر فرد نمی‌تواند نفس بکشد، پزشکان اورژانس ممکن است نیاز داشته باشند:
- لوله‌ای را از طریق بینی یا دهان در راه هوایی آن‌ها قرار دهند
- انجام عمل جراحی اورژانسی که تراکئوستومی نامیده می‌شود تا لوله را مستقیما در نای قرار دهند
پزشکان ممکن است نیاز به درمان‌های دیگری برای این شوک داشته باشند، از جمله:
- تزریق وریدی
- داروهای IV برای کمک به تقویت قلب و سیستم گردش خون
- آنتی هیستامین‌ها و استروئیدها برای کاهش علائم پس از ثبات فرد
پیشگیری از آنافیلاکسی
شما نمی‌توانید به صورت مستقیم از آنافیلاکسی جلوگیری کنید، اما برخی اقدامات می‌تواند خطر مواجهه تصادفی شما با یک آلرژن را به حداقل برساند. در ادامه به بررسی این نکات می‌پردازیم.
غذا
برچسب مواد غذایی را با دقت بخوانید. از رستوران‌ها بپرسید که چه موادی در غذاهایشان وجود دارد و چگونه آن‌ها را تهیه می‌کنند. (گاهی اوقات، رستوران‌ها ممکن است در همان قابلمه یا ماهیتابه‌ای که به آن حساسیت دارید، غذای بدون آلرژی تهیه کنند). اگر کودک شما آلرژی دارد، به مدرسه یا سایر مراقبان کودکتان از آلرژی او اطلاع دهید.
داروها
در صورتی که به دارو خاصی حساسیت دارید و یا در صورتی که در گذشته واکنش‌های آلرژیک را تجربه کردید باید به پزشک خود اطلاع دهید. آن‌ها می‌توانند یک داروی جایگزین مطمئن برای شما تجویز کنند و از هر چیزی که ممکن است به آن حساسیت داشته باشید اجتناب کنند. اگر هیچ جایگزینی وجود نداشته باشد، می‌توانند به طور بالقوه حساسیت‌زدایی از دارو را امتحان کنند.
نیش حشرات
پابرهنه روی چمن راه نروید. زمانی که در طبیعت هستید از طریق قوطی‌های که باز هستند نوشیدنی نخورید زیرا حشرات ممکن است وارد قوطی شده باشند و یا در لبه‌های قوطی کمین کرده باشند. سعی کنید از پوشیدن لباس‌های روشن و گلدار یا عطرها، اسپری‌های مو و لوسیون‌هایی که می‌توانند حشرات را جذب کنند، خودداری کنید.
استفاده از اسپری دافع حشرات
یکی از بهترین و مطمئنی‌ترین راه‌ها برای پیشگیری از آنافیلاکسی و نیش حشرات استفاده از اسپری دافع حشرات است. در بین اسپری‌های مختلف یکی از بهترین اسپری ها، اسپری دافع حشرات سی گل است. اسپری دافع حشرات سی گل با فرمولاسیونی ویژه طراحی شده است که شامل مواد موثره‌ای بر پایه اسید آمینه بتا آلاتین و عصاره طبیعی چریش می‌باشد. این ترکیبات طبیعی به طور مؤثر برای دفع حشرات مزاحمی مانند پشه‌ها، مگس‌ها و انواع زنبور عمل می‌کنند.
استفاده از این اسپری، شما را تا ۸ ساعت از نیش حشرات محافظت می‌کند و آرامش خاطر بیشتری در محیط‌های باز یا حتی در خانه برای شما به ارمغان می‌آورد. این محصول مناسب برای بزرگسالان و همچنین کودکان بالای یک سال است. از آنجا که فرمولاسیون این اسپری با مواد طبیعی و ایمن تهیه شده، می‌توان از آن برای محافظت از تمام اعضای خانواده استفاده کرد. اسپری سی گل به راحتی روی پوست اعمال می‌شود و برای استفاده در سفر، کمپینگ و فعالیت‌های خارج از منزل بسیار مناسب است.
سخن پایانی
در این مطلب از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز به بررسی کامل آنافیلاکسی پرداختیم. آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک شدید و خطرناک است که نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد. با توجه به جدی بودن این وضعیت، آگاهی عمومی در مورد علل، علائم و نحوه مدیریت آنافیلاکسی می‌تواند به کاهش مرگ‌ومیر ناشی از این وضعیت کمک کند. توجه به پیشگیری و آموزش مناسب می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از بروز آنافیلاکسی و مدیریت موثر آن داشته باشد.
