سرطان خون یک نوع سرطان مغز استخوان است که سلول های خونی در آنجا ساخته می شوند. سرطان خون و یا لوسمی یک بیماری ژنتیکی می باشد که علاوه بر اختلالات ژنی عوامل دیگری از قبیل شیوه زندگی در ایجاد آن دخیل هستند. در اینجا این سوال مطرح است که آیا سرطان خون ارثی است؟ شاید در نظر عامه ژن و یا ارث تفاوتی با یکدیگر نداشته باشند اما از دیدگاه کارشناسان عوامل ژنیتیکی و ارثی متفاوت می باشد که در ادامه بیشتر به تفسیر اونها خواهیم پرداخت.
دانشمندان بر این تصور هستند که برخی از انواع سرطان های خون به دلیل جهش های ژنتیکی موجود در DNA سلول های خونی رخ می دهد. این جهش های ژنتیکی باعث تغییر سلول های خونی در مغز استخوان می شوند. اونها می توانند مانع از عملکرد درست سلول های خونی شوند. سرانجام سلول های غیر طبیعی خون از سلول های سالم جدا شده و با ایجاد تغییرات در آنها، مانع از تولید سلول های سالم توسط مغز استخوان می شوند.
آیا سرطان خون ارثی است؟
جهش ها ژنتکی هستند اما ارثی نیستند. این بدان معنی است که، اگر چه سرطان خون یا همون لوسمی ناشی از جهش های ژنتیکی است اما این اختلالات ژنتیکی از خانواده شما به ارث برده نمی شود و فقط می تونیم بگیم این یک جهش ژنی است.
علت این جهش های ژنتیکی مشخص نیست، و ممکنه شما به لحاظ ژنتیکی در معرض ابتلا به این بیماری باشید، اما شیوه زندگی مانند سیگار کشیدن می تونه ریسک ابتلا به سرطان خون را در شما افزایش دهد که اگر سعی بر پیروی از سبک صحیح زندگی داشته باشیم با وجود جهش های ژنتیکی شانس کمتری برای ابتلا خواهیم داشت. بعنوان مثال قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص و تابش انواع اشعه ها می توانند ناهنجاری هایی در DNA بوجود بیاورند که منتهی به بروز لوسمی گردد.
تفاوت بین یک بیماری ژنتیکی و یک بیماری ارثی؟
با وجود اینکه این دو اصطلاح قابل معاوضه نیستند اما علت هر دوی اونها ناشی از جهش های ژنتیکی می باشد و اگر دقیقتر نگاه کنیم علت می تونه ناهنجاری های DNA باشد. در ادامه توضیحات کاملتری در رابطه با اینکه آیا سرطان خون ارثی است یا خیر؟ ارائه خواهیم داد.
بیماری ژنتیکی
داشتن یک بیماری ژنتیکی به این معنی نیست که این بیماری همیشه از طریق خانواده منتقل می شود. این قبیل بیماری ها بر اثر اختلالات ژنتیکی بوجود می یان که می تونه ریشه در ژنتیک و یا عوامل اکتسابی داشته باشه. اختلال DNA یا از یک ژن و یا چندین ژن جهش یافته بوجود می یاد. جهش های ژنتیکی در طول زندگی یا بر اثر خطاهایی که در تولید سلول رخ می دهد بوجود می یاد و یا بر اثر عوامل محیطی اثرگذار.
بیماری ارثی
بیماری های ارثی یک نوع از بیماری های ژنتیکی هستند که از جهش های ژنی خانواده شما به ارث برده شده است. جهش های ژنی در تخمک و اسپرم والدین رخ می ده که از اونها به فرزندان منتقل می شود. برخی از بیماری های ارثی شامل هموفیلی، کم خونی سلول داسی شکل، و دیستروفی عضلانی می باشد. به ندرت این گونه بیماری ها در افرادی دیده می شود که هیچ گونه سابقه خانوادگی ندارند. برخی از انواع سرطان های ارثی نیز مانند سرطان سینه، تخمدان، کولورکتال و پروستات وجود دارند که دارای ریشه های خانوادگی و ارثی می باشند.
عوامل خطرساز ژنتیکی و محیطی برای سرطان خون چیست؟
اصلی ترین عوامل خطر یا از ژنتیک شما و یا از محیط اطراف شما نشات می گیره. عوامل خطرساز بیماری همان چیزی نیست که علت بیماری باشد. داشتن یک عامل خطر به این معنی است که احتمال شانس ابتلا به این بیماری در شما زیاد است اما اگر در معرض سایر فاکتورهای خطر نباشید به این بیماری مبتلا نخواهید شد.
بعنوان مثال سن یک عامل اصلی برای دریافت بسیاری از بیماری ها می باشد. در واقع خود پیری عامل بروز بیماری نیست بلکه عوامل خطر در بزرگسالان بیشتر دیده می شود.
4 نوع سرطان خون داریم که عوامل خطرساز در هر کدوم از اونها متفاوت است:
- لوسمی حاد میلوئید
- لوسمی لنفوسیتی حاد
- لوسمی مزمن میلوگوئین
- لوسمی لنفوسیتی مزمن
عوامل خطری که سبب افزایش احتمال ابتلا به یکی از این چهار نوع سرطان خون می شود در زیر شرح داده شده:
اختلالات ژنتیکی و سرطان خون ارثی
داشتن اختلالات ژنتیکی می تواند خطر ابتلا به سرطان های حاد میلوئید و لنفوسیتی را افزایش دهد. این شرایط عبارت است از:
- سندروم کلاینفلتر
- سندروم داون
- کم خونی
- سندروم بلوم
- نوروفیبروماتوز
سیگار کشیدن
مصرف دخانیات از عوامل مرتبط با شیوه زندگی می باشد که با عدم مصرف آن شانس ابتلا به این سرطان در شما کاهش می یابد.
اختلالات خون
وجود برخی از اختلالات خونی مانند میلودیپلاسیس، ترومبوسیتمی اولیه می تونه شما رو در معرض خطر ابتلا به سرطان خون میلوئید دارند.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص
یا قرارگیری در معرض برخی از مواد شیمیایی خاص خطر ابتلا به سرطان های میلوئید، لنفوسیتی حاد و مزمن نیز افزایش می یابد. یکی از مواد شیمیایی که مستقیما با لوسمی در ارتباط است بنزن است که در مواد زیر وجود دارد:
گازوئیل، پلایشگاه های نفت، گیلاهان تولید کننده کفش، صنعت لاستیک و گیاهان شیمیای
