تجربه داشتن حس تلخی در دهان رو شاید همه ما کم و بیش تجربه کرده باشیم، اتفاقی که عوامل مختلفی مثل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، مشکلات گوارشی یا سبک زندگی شما می تونه دلیل ایجاد اون باشه. البته در برخی مواقع تلخی دهان می تونه از عوارض مصرف برخی داروها باشه. به گفته پزشکان و محققین سیگار کشیدن هم می تونه باعث تداخل در جوانه های چشایی بشه و طعم نامطبوعی رو در دهان به وجود بیاره.
مراقبت از دندان ها با مسواک زدن مرتب و استفاده از نخ دندان مزه تلخ در دهان رو می تونه کم کنه. در اکثر مواقع، خوردن غذاهایی که باعث تحریک جوانه های چشایی و جریان بزاق میشن می تونن به کاهش احساس تلخی در دهان کمک کنن.
برای از بین بردن تلخی دهان پیدا کردن ریشه اون اهمیت بسیار زیادی داره. برای بسیاری از افراد، طعم تلخی در دهان می تونه عادات غذا خوردن اونها رو هم تغییر بده. این افراد به دلیل اینکه از طعم غذا لذت نمی برن کمتر غذا می خورن و مواد مغذی کمی به بدنشون هم می رسه.
بررسی اجمالی دلایل تلخی در دهان
انتظار میره طعم تلخ در دهان با مصرف چیزی تلخ، مثل قهوه، چای و… رخ بده. داشتن طعم تلخ مزمن در دهان شما، صرفه نظر از اونچه که می خورید یا می نوشید، طبیعی نیست و می تونه یک زنگ خطر رو هم برای سلامتی شما به صدا دربیاره.
علل عمده
داشتن طعم تلخی در دهان شما به صورت موقت، یک مشکل جدی نیست، اما می تونه زندگی روزمره شما رو تحت تاثیر قرار بده و حتی بر رژیم غذایی شما تأثیر بذاره.
اهمیت درمان احساس مزه تلخ در دهان
اصطلاح پزشکی برای معرفی احساس مزه تلخ در دهان dysgeusia هست و این احساس باعث می شه فرد مدام احساس ترشی، شوری و… در دهان داشته باشه. در واقع پزشکان معتقدن اگه dysgeusia درمان نشه می تونه تبدیل به یک عادت شه و تغذیه رو دچار مشکل کنه!
برخی عوامل بر هم زننده تعادل
برای مثال می تونیم بگیم سکته مغزی می تونه به جوانه های چشایی آسیب بزنه و باعث تغییر در احساس طعم و بو برای فرد بشه. پزشکان معتقدن که اغلب این افراد در ادامه مسیر دچار سو تغذیه می شن. چرا که بیمار با این حالت تمایل کمتری به غذا خوردن داره. داشتن این حس اختلال در طعم و مزه در اکثر مواقع باعث می شه فرد نمک بیشتری به غذا بزنه تا بتونه طعم تلخ رو مغلوب کنه.
عوارض تلخ، تلخی در دهان چیست؟
یکی از عوارض مصرف نمک زیاد مشکلات عروق کرونر است و جالبه بدونید که احساس تلخی در دهان می تونه باعث افسردگی و قطع فعالیت های اجتماعی فرد هم بشه. بنابراین، درمان احساس تلخی در دهان برای بهبود کیفیت زندگی بسیار مهمه. در بسیاری از موارد، حتی برداشتن گام های کوچک برای کمک به تحریک جوانه های چشایی یا بهبود طعم و مزه مواد غذایی می تونه در مدیریت این احساس مفید باشه.
با همه عمده دلایل تلخی در دهان رو بررسی می کنیم
سندرم سوزش دهان؛ همانطور که از نامش بر میاد، سندرم سوزش دهان باعث حس سوزش در دهان می شه که می تونه بسیار دردناک باشه. این علائم ممکنه در یک قسمت دهان و یا در سراسر دهان احساس بشه. همچنین می تونه احساس خشکی دهان و طعم تلخ یا فلزی رو هم برای شما ایجاد کنه.
سندرم سوزش دهان در زن و مردان به طور یکسان رخ میده، به ویژه در زنانی که در معرض یائسگی قرار دارن. گاهی اوقات سوزش دهان علت قابل شناسایی نداره. پزشکان معتقدن این اتفاق ممکنه به علت آسیب به اعصاب در دهان باشه. همچنین ممکنه به شرایط یا درمان های اولیه برای شرایطی مثل دیابت، درمان سرطان و تغییرات هورمونی در طول یائسگی مرتبط باشه.
تاثیر بارداری بر طعم تلخ دهان زنان
استروژن هورمون زنانه که در دوران بارداری نوسان پیدا می کنه هم می تونه جوانه های طعم رو تغییر بده. بسیاری از زنان وقتی که باردار هستن، طعم تلخ یا فلزی در دهانشون احساس می کنن. این اختلال معمولا فقط چند ماه اول بارداری وجود داره و با ورود به سه ماهه دوم بارداری هم از بین میره.
دهان خشک
احساس دهان خشک که به عنوان xerostomia شناخته میشه، می تونه ناشی از کاهش تولید بزاق یا تغییر در تنظیمات بزاق باشه. این کاهش می تونه به دلایل مختلف رخ بده، از جمله:
- سالخوردگی
- مصرف داروهای خاص
- یک بیماری خود ایمنی مانند سندرم Sjögren، که باعث خشکی بیش از حد در دهان و چشم می شه
- دخانیات و سیگار کشیدن
وجود یک عفونت
عفونت می تونه چگونگی کارکرد جوانه های چشایی و واکنش اونها رو هم تحت تاثیر خودش قرار بده و باعث ایجاد طعم تلخ در دهان بشه. به همین دلیل هم اکثر افرادی که از سرماخوردگی یا آنفولانزا رنج می برن از طعم تلخ و ترش غذا هم شکایت دارن.
چراکه یک واکنش ایمنی در بدن وجود داره که حساسیت به طعم تلخ رو تحت تاثیر قرار میده.
به گفته محققان عفونت، اختلالات خود ایمنی و بیماری های التهابی مزمن یک پروتئین به نام فاکتور نکروز تومور (TNF) منتشر می کنه که باعث التهاب و افزایش تلخی در دهان می شه.
محققان دریافتن که طعم تلخ یا ترش بر روی چگونگی کارکرد جوانه های چشایی روی زبان واکنش نشون میده.
رفلکس اسید و تلخی در دهان
طعم تلخ در دهان می تونه به علت برگشت اسید معده به مری که باعث سوزش سردل یا رفلاکس اسید می شه، ایجاد بشه. رفلاکس اسید که به نام GERD شناخته میشه، زمانی رخ میده که اسفنکتر مری پایین تر از حد مجاز باشه و اجازه میده غذا و اسید معده از معده به بالا به مری و دهان منتقل شه. اسفنکتر مری پایین تر از ماهیچه ای هست که در پایین مری قرار داره که لوله ای است که غذا رو از دهان به معده می بره. از اونجایی که این غذا حاوی اسید های گوارش و آنزیم ها است، می تونه منجر به طعم تلخ در دهان شما بشه.
سایر علائم عبارتند از
- سوزش چند ساعت پس از صرف غذا در قفسه سینه
- احساس گیر کردن چیزی در گلو
- تهوع و ترشح بزاق بیش از حد
- سرفه مزمن خفیف
- مشکلات بلع
دریچه اتصال بین مری و معده به طور معمول باید بسته باشه تا اسید نتونه از معده خارج شه اما زمانی که این دریچه آسیب ببینه و یا تضعیف بشه، اسیدهای خارج شده یک احساس سوزش در معده و قفسه سینه ایجاد می کنه و باعث به وجود آمدن طعم و مزه ترش و یا حتی تلخ در دهان میشه.
داروها و مکمل ها از دلایل ایجاد تلخی در دهان هستن
هنگامی که بدن شما نوع خاصی از دارو را جذب کرده، بقایای دارو به بزاق منتقل می شه. علاوه بر این، اگه یک داروی یا مکمل دارای عنصر تلخ یا فلزی باشه، می تونه طعم تلخ دهان رو ایجاد کنه.
مجرمان رایج عبارتند از
- آنتی بیوتیک تتراسایکلین
- لیتیوم، که برای درمان برخی از اختلالات روانپزشکی مورد استفاده قرار می گیره
- برخی داروهای قلبی
- ویتامین ها و مکمل های حاوی روی، کروم یا مس
عوارض درمان سرطان
یکی از عوارض جانبی اکثر درمان های سرطان، تغییر حس چشایی و تجربه تلخی در دهان هست.
بر اساس گزارش مراکز درمان سرطان آمریکا، شیمی درمانی می تونه جوانه های چشایی رو تحریک کرده و اختلال در تعادل باکتری در دهان بیمار به وجود بیاره. به همین خاطر فرد بیمار بیشتر در معرض ابتلا به عفونت هست. محققان توصیه می کنن برای درمان تلخی دهان از جوش شیرین برای شستشن دندان ها استفاده بشه.
اگه خشکی دهان باعث طعم تلخ میشه، آدامس یا آب نبات های سفت می تونه به تحریک جریان بزاق و کاهش خشکی دهان کمک کنه.
دلیل دیگر تلخی دهان کمبود ویتامین است
اگه همیشه در دهانتون احساس تلخی دارید، ممکنه به کمبود ویتامین دچار باشید. ویتامین ها و مواد مغذی مورد نیاز برای بدن، برای عملکرد درست اندام ها، از جمله طعم، مزه و بو ضروری هستن!
به همین دلیل در درمان این مشکل پزشک میزان روی بدن رو چک می کنه، زیرا افزایش روی در بدن می تونه یک طعم و مزه تلخ در دهان ایجاد کنه. محققان دانشکده پزشکی هاروارد میگن که کمبود ویتامین B12 می تونه باعث از دست دادن طعم غذاها بشه.
باقی دلایل احساس تلخی در دهان موارد زیر هستن
- کهولت سن
- آسیب تروماتیک مغز
- بیماری هایی مثل دیابت، سکته مغزی و آلزایمر
- سیگار کشیدن
- عفونت قارچی (برفک در دهان)
چه درمانی برای کنترل احساس تلخی در دهان پیشنهاد میشه؟
خوردن مرکبات؛ خوردن دائم مرکبات، با تقویت و تحریک جوانه ها چشایی و افزایش تولید بزاق، می تونن منجر به بهبود این اختلال بشن.
مسواک زدن بر روی زبان
مسواک زدن زبان کمک می کنه تا باکتری ها و مخمرها که بر روی اون جمع شده و باعث ایجاد طعم تلخ ایجاد شده هستن، از بین برن.
جوش شیرین
توسط محققین توصیه میشه، نصف قاشق چای خوری نمک، یک چهارم قاشق چای خوری جوش شیرین و یک فنجان آب گرم رو با هم مخلوط کنید و اون رو در دهان بچرخونید. چرا که جوش شیرین به طور طبیعی قلیایی است و می تونه به کاهش اسید مضر در دهان کمک کنه.
