گلوکوم، یکی از شایع‌ترین علل نابینایی در جهان، بیماری است که عمدتاً با افزایش فشار چشم همراه است و می‌تواند به آسیب‌های جدی و غیرقابل برگشت به عصب بینایی منجر شود. این بیماری در صورت عدم کنترل مناسب، به تدریج موجب کاهش بینایی و حتی نابینایی کامل می‌شود. در مدیریت گلوکوم، کاهش فشار داخل چشم نقشی اساسی ایفا می‌کند. یکی از داروهای موثر در این زمینه، قطره بریمونیدین است که با کاهش تولید مایع زلالیه و بهبود خروج آن، به کنترل فشار داخل چشم کمک می‌کند.
اشکال دارویی بریمونیدین
- محلول چشمی (Rx): 0.1٪ (Alphagan P)، 0.15٪ (Alphagan P، Qoliana، عمومی)
- محلول چشمی (OTC): 0.025٪ (Lumify)
موارد مصرف قطره بریمونیدین
قطره بریمونیدین متعلق به دستهای از داروها است که به عنوان آگونیست آلفا شناخته می‌شوند. قطره بریمونیدین برای از بین بردن قرمزی چشم ناشی از تحریکات جزئی چشم (مانند دود، شنا، گرد و غبار یا دود) و کاهش فشار چشم استفاده می‌شود.
قطره بریمونیدین برای کاهش فشار چشم
قطره بریمونیدین (Brimonidine) یکی از داروهایی است که برای کاهش فشار داخل چشم استفاده می‌شود. این دارو معمولاً به عنوان درمان برای بیماری‌هایی مانند گلوکوم (آب سیاه) و فشار چشم بالا تجویز می‌شود. گلوکوم می‌تواند به عصب بینایی آسیب برساند و منجر به کاهش بینایی یا حتی نابینایی شود، بنابراین کنترل فشار چشم بسیار مهم است.
قطره بریمونیدین برای افتادگی پلک
قطره بریمونیدین به طور معمول برای کاهش فشار داخل چشم در بیماری‌هایی مانند گلوکوم تجویز می‌شود. با این حال، اخیراً از این قطره به عنوان یک راه‌حل موقت برای افتادگی پلک (پتوز) نیز استفاده می‌شود. قطره بریمونیدین برای افتادگی پلک معمولاً به عنوان یک درمان موقتی و غیرتهاجمی استفاده می‌شود، مخصوصاً در شرایطی که افتادگی پلک خفیف است یا نیاز به بهبود موقت ظاهر چشم وجود دارد.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر قطره بریمونیدین
مکانیسم عمل قرص بریمونیدین برای گلوکوم زاویه باز یا فشار خون بالا؛ آگونیست گیرنده آلفا-2 آدرنرژیک؛ ترشح زلالیه را کاهش و خروجی یوواسکلرا را افزایش می‌دهد. همچنین، برای قرمزی چشم آگونیست گیرنده آلفا 2 را رقیق می‌کند. قرمزی در امتداد عروق ملتحمه پیاز را به سرعت از بین می‌برد. شروع اثر دارو در 2 ساعت، حذف در نیمه عمر 2 ساعت و حداکثر زمان پلاسما 0.5-2.5 ساعت است.
مقدار مصرف قطره بریمونیدین
قبل از مصرف قطره بریمونیدین چشمی، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را با دقت بررسی کنید. اگر پزشک شما این دارو را تجویز کرده است، آن را طبق دستور مصرف کنید. این دارو را در چشم‌های آسیب دیده معمولاً هر 6 تا 8 ساعت در صورت نیاز، استفاده کنید. اگر از نوع دیگری از داروی چشمی (مانند قطره یا پماد) استفاده می‌کنید، حداقل 5 دقیقه قبل از استفاده از داروهای دیگر صبر کنید.
نحوه مصرف قطره بریمونیدین چشمی
- برای مصرف قطره بریمونیدین چشمی ابتدا دستهای خود را به خوبی شستشو دهید. برای جلوگیری از آلودگی، نوک قطره چکان را لمس نکنید یا اجازه ندهید با چشم یا هر سطح دیگری تماس داشته باشد. اگر از لنزهای تماسی استفاده می‌کنید، قبل از مصرف قطره چشمی آن را بردارید. حداقل 10 دقیقه قبل از تعویض لنزهای تماسی خود صبر کنید.
- برای مصرف این قطره سر خود را به عقب خم کنید، به بالا نگاه کنید و پلک پایین را پایین بکشید تا یک کیسه بسازید. قطره چکان را مستقیماً روی چشم خود نگه دارید و یک قطره را داخل کیسه بریزید. به پایین نگاه کنید، چشمان خود را به آرامی ببندید و یک انگشت خود را در گوشه چشم خود (نزدیک بینی) قرار دهید.
- قبل از باز کردن چشمان خود به مدت 1 تا 2 دقیقه فشار ملایمی وارد کنید. سعی کنید پلک نزنید و چشم خود را مالش ندهید. در صورت نیاز این مراحل را برای چشم دیگر خود نیز تکرار کنید.
- بعد از مصرف، در برخی بیماران شاهد تاری دید یا دوبینی هستیم. در صورت بروز، از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری بالایی است، خودداری کنید.
زمان مصرف قطره بریمونیدین چشمی
- مصرف قطره بریمونیدین چشمی برای کاهش فشار داخل چشمی (IOP) در بیماران مبتلا به گلوکوم با زاویه باز یا فشار خون بالا توصیه می‌شود. دوز پیشنهادی یک قطره در چشم‌های آسیب دیده هر 8 ساعت است.
- این دارو برای از بین بردن قرمزی چشم ناشی از تحریکات جزئی چشم مصرف می‌شود. دوز پیشنهادی یک قطره در چشم‌های آسیب دیده در 6-8 ساعت است.
- در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز از دست رفته یک نوبت را دو بار استفاده نکنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قطره بریمونیدین، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این قطره ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. اگر دچار عفونت یا آسیب چشمی شدید، با پزشک در رابطه با مصرف این قطره مشورت کنید. بعد از مصرف ممکن است در برخی بیماران شاهد تاری دید باشیم، از رانندگی و کار با ماشین‌آلات خودداری کنید. در ادامه به موارد احتیاط قطره بریمونیدین خواهیم پرداخت؛
- قبل از تزریق قطره چشم، لنزهای تماسی را بردارید. قبل از قرار دادن مجدد لنزهای تماسی، 15 دقیقه صبر کنید. اگر بیش از 1 محصول چشمی تجویز می‌شود، 5 دقیقه بین قطره‌های چشمی صبر کنید.
- این قطره ممکن است سندرم‌های مرتبط با نارسایی عروقی را تشدید کند. در مورد افسردگی، نارسایی مغزی یا عروق کرونر، پدیده رینود، افت فشار خون ارتواستاتیک یا ترومبوآنژیت انسدادی احتیاط کنید.
- اگرچه بریمونیدین چشمی در مطالعات بالینی کمترین اثر را بر فشار خون بیماران داشت، اما در بیماری‌های شدید قلبی عروقی احتیاط کنید. به بیماران آموزش دهید که چگونه از آلودگی جلوگیری کنند.
- از آنجایی که بریمونیدین چشمی ممکن است فشار خون را کاهش دهد، در استفاده از داروهایی مانند داروهای ضد فشار خون یا گلیکوزیدهای قلبی با احتیاط توصیه شده است. اگرچه مطالعات تداخل دارویی خاصی با بریمونیدین چشمی انجام نشده است، احتمال اثر افزایشی یا تقویت‌کننده داروهای مضعف CNS (الکل، باربیتورات‌ها، مواد افیونی، آرام‌بخش‌ها یا بی‌حس کننده‌ها) باید در نظر گرفته شود.
- طبق برخی گزارشات، داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای اثر کاهش فشار خون کلونیدین سیستمیک را کاهش می‌دهند. همچنین، اطلاعاتی در رابطه با استفاده همزمان TCA با بریمونیدین چشمی که بتواند با اثر کاهش فشار داخل چشم تداخل داشته باشد، وجود ندارد. مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOI) از نظر تئوری ممکن است با متابولیسم بریمونیدین تداخل داشته باشند و به طور بالقوه منجر به افزایش اثرات سیستمیک شوند (مانند افت فشار خون). به بیمارانی که از مهارکننده‌های MAO استفاده می‌کنند، احتیاط را توصیه کنید.
موارد منع مصرف قطره بریمونیدین
- حساسیت به محصول یا اجزای سازنده
- کودکان کمتر از 2 سال (محلول چشمی 0.1-0.15٪)
عوارض قطره بریمونیدین
سردرد، خشکی دهان، ملتحه آلرژیک، پرخونی ملتحمه، خستگی، سرگیجه، کهیر، ترشحات چشم، سوزش یا قرمزی چشم برخی از عوارض قطره بریمونیدین می‌باشد. اگر پزشک شما این دارو را تجویز کرده است، به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض قطره بریمونیدین خواهیم پرداخت؛
- خشکی دهان
- پرخونی ملتحمه
- ملتحمه آلرژیک
- خارش چشم
- کهیر
- سردرد
- خستگی
- سرگیجه
- سوء هاضمه
- بلفاریت
- ترشحات چشم
تداخل دارویی بریمونیدین
- تداخلات رده X (پرهیز): تداخل قابل‌توجهی مشخص نشده است.
- افزایش اثرات داروها توسط بریمونیدین: داروهای کاهش‌دهنده فشارخون، تضعیف‌کننده‌های CNS، دیگوکسین
- افزایش اثرات بریمونیدین توسط داروها: مهارکننده‌های مونوآمینواکسیداز
مصرف قطره بریمونیدین در دوران بارداری و شیردهی
قطره بریمونیدین در دسته C دوران بارداری قرار دارد. این دسته به این معناست که مطالعات کافی در انسان‌ها انجام نشده است، اما در مطالعات حیوانی، اثرات منفی بر جنین مشاهده شده است. بنابراین، این دارو تنها زمانی باید در دوران بارداری استفاده شود که مزایای آن بیشتر از خطرات احتمالی باشد.
شرایط نگهداری قطره بریمونیدین
قطره بریمونیدین باید در دمای اتاق (بین 20 تا 25 درجه سانتی‌گراد) نگهداری شود. در صورت نیاز، می‌توانید آن را در یخچال (بین 2 تا 8 درجه سانتی‌گراد) نگهداری کنید، اما نباید فریز شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند.
کلام آخر قطره بریمونیدین
این مقاله به بررسی کاهش فشار چشم با قطره بریمونیدین، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. قطره بریمونیدین به عنوان یکی از داروهای مؤثر و پرکاربرد در کاهش فشار داخل چشم، نقشی حیاتی در مدیریت و کنترل گلوکوم ایفا می‌کند. این دارو با کاهش تولید مایع زلالیه و تسهیل خروج آن، فشار داخل چشم را به طور مؤثری کاهش می‌دهد و از آسیب به عصب بینایی جلوگیری می‌کند. در حالی که بریمونیدین به خوبی در کاهش فشار داخل چشم اثربخش است، استفاده صحیح و منظم از آن تحت نظر پزشک بسیار اهمیت دارد. توجه به عوارض جانبی و تداخلات دارویی نیز در بهینه‌سازی درمان گلوکوم ضروری است.
منبع سایت: Medscape
