یکی از داروهای موثر در کاهش خارش ناشی از آلرژی، قرص هیدروکسی زین است. هیدروکسی زین یک آنتیهیستامین قوی است که با مهار اثرات هیستامین در بدن، به تسکین سریع و کارآمد خارش کمک میکند. این دارو نه تنها در کاهش خارش، بلکه در بهبود دیگر علائم آلرژی نیز موثر است. در این مقاله، به بررسی عملکرد قرص هیدروکسی زین، مزایا و معایب استفاده از آن، و نقش آن در مدیریت و کاهش خارش ناشی از آلرژی پرداخته میشود.
آنچه در این مقاله می خوانیم
اشکال دارویی هیدروکسی زین
- قرص: 10 میلی گرم، 25 میلی گرم، 50 میلی گرم
- کپسول: 25 میلی گرم، 50 میلی گرم، 100 میلی گرم
- شربت / سوسپانسیون خوراکی: 10 میلی گرم / 5 میلی لیتر
- محلول تزریقی: 25 میلی گرم در میلی لیتر، 50 میلی گرم در میلی لیتر
موارد مصرف قرص هیدروکسی زین
قرص هیدروکسی زین برای درمان خارش ناشی از آلرژی استفاده میشود. این یک آنتی هیستامین است و با مسدود کردن یک ماده طبیعی خاص (هیستامین) که بدن شما در طی یک واکنش آلرژیک تولید میکند، عمل میکند. هیدروکسی زین همچنین ممکن است به صورت کوتاه مدت برای درمان اضطراب یا کمک به احساس خواب آلودگی و آرامش قبل و بعد از جراحی استفاده شود.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی هیدروکسی زین
مکانیسم عمل قرص هیدروکسی زین؛ آنتاگونیست گیرنده H1 با خواص آنتی هیستامینی کم تا متوسط و انقباض عضلات صاف تنفسی، عروقی و دستگاه گوارش را مهار میکند. شروع جذب دارو 15-30 دقیقه و اثرات آرام بخش 4-6 ساعت و ضد خارش 1-12 ساعت میباشد. حداکثر زمان سرم دارو 1-2 ساعت و توسط کبد متابولیزه میشود. حذف در نیمه عمر 20 ساعت (بزرگسالان) و 29 ساعت (سالمندان) و دفع از طریق ادرار صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف قرص هیدروکسی زین
قرص هیدروکسی زین را به صورت خوراکی با یا بدون غذا طبق دستور پزشک، معمولا سه یا چهار بار در روز مصرف کنید. اگر از شکل مایع این دارو استفاده میکنید، دوز را با استفاده از یک دستگاه یا قاشق مخصوص اندازه گیری کنید. از قاشق خانگی استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز صحیح را دریافت نکنید. دوز بر اساس سن، وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان است. در کودکان، دوز ممکن است بر اساس وزن نیز باشد. اگر وضعیت شما بهبود نیافت یا بدتر شد به پزشک خود اطلاع دهید.
نحوه مصرف قرص هیدروکسی زین
- مصرف قرص هیدروکسی زین در جهت تسکین علامتی اضطراب مرتبط با روان عصبی و به عنوان کمکی در حالات بیماری ارگانیک کاربرد دارد. دوز پیشنهادی 50-100 میلی گرم در 6 ساعت به صورت خوراکی یا 50-100 میلی گرم به صورت تزریق عضلانی در 4-6 ساعت میباشد.
- ادامه درمان برای بیش از 4 ماه مطالعه نشده است. نیاز به درمان را به صورت دوره‌ای مجدد ارزیابی کنید.
- این دارو در جهت مدیریت خارش ناشی از کهیر مزمن، درماتوزهای تماسی و خارش ناشی از هیستامین مناسب است. دوز مصرفی 25 میلی گرم به صورت خوراکی یا تزریق عضلانی تقسیمی در 6-8 ساعت میباشد.
- همچنین، برای آرامبخشی قبل از عمل، 50-100 میلی گرم به صورت خوراکی یا 25-100 میلی گرم به صورت تزریق عضلانی مصرف میشود. اگر درمان به صورت تزریق عضلانی شروع شود، دوزهای بعدی ممکن است خوراکی تجویز شود.
- قرص هیدروکسی زین برای درمان اضطراب در کودکان کمتر از 6 سال، 50 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی مصرف میشود. این مقدار دوز مصرفی در افراد بالای 6 سال، 50-100 میلی گرم روزانه منقسم در 6 ساعت تجویز میشود.
- به علاوه، این دارو برای مدیریت خارش ناشی از کهیر مزمن، درماتوزهای تماسی و خارش ناشی از هیستامین در کودکان مناسب است. دوز پیشنهادی برای کودکان زیر 6 سال 50 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی تقسیمی در 6 ساعت میباشد.
- در سنین بالا همراه با کاهش کلیرانس دارو و خطر بیشتر گیجی، خشکی دهان، یبوست و سایر اثرات آنتی کولینرژیک و سمیت است. در سالمندان دارو را با کمترین دوز مصرفی شروع کنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص هیدروکسی زین، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنشهای آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله مشکلات تنفسی (مانند آمفیزم، آسم)، فشار بالای چشم (آب سیاه)، فشار خون بالا، مشکلات کلیوی، مشکلات کبدی، تشنج، مشکلات معده و روده (مانند زخم، انسداد)، تیروئید پرکار (پرکاری تیروئید)، مشکل در ادرار کردن و… به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط قرص هیدروکسی زین خواهیم پرداخت؛
- طولانی شدن QT به ندرت میتواند باعث ضربان قلب سریع و نامنظم جدی (به ندرت کشنده) و سایر علائم (مانند سرگیجه شدید، غش) شود که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند. خطر طولانی شدن QT ممکن است در صورت داشتن شرایط پزشکی خاص یا سایر موارد مصرف افزایش یابد.
- مصرف قرص هیدروکسی زین، در برخی بیماران سبب گیجی و خواب آلودگی شده است. در صورت بروز این عوارض، از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری بالایی است، خودداری کنید. تا حد امکان رانندگی نکرده و کار با ماشین‌آلات و تجهیزات را به زمان دیگری موکول کنید.
- در صورت ابتلا به دیابت، بیماری کبد یا هر بیماری دیگری که نیاز به محدود کردن یا اجتناب از مصرف این مواد در رژیم غذایی خود دارید، احتیاط کنید. در مورد استفاده ایمن از این دارو با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
- کودکان ممکن است نسبت به عوارض جانبی این دارو حساس‌تر باشند. این دارو اغلب به جای خوابآلودگی میتواند باعث ایجاد هیجان در کودکان خردسال شود. افراد مسن ممکن است نسبت به عوارض جانبی این دارو، به ویژه خوابآلودگی، گیجی، یبوست، مشکل در ادرار کردن یا طولانی شدن QT حساس‌تر باشند.
- این دارو ممکن است باعث بی‌خوابی و سردرگمی در بیماران مسن شود. با دوزهای کمتر شروع کنید و از نزدیک بیمار را نظارت کنید.
- در بیماران مبتلا به گلوکوم با زاویه باریک، هیپرپلازی پروستات یا بیماری تنفسی (آسم یا COPD) احتیاط کنید.
- هیدروکسی زین به ندرت ممکن است باعث پوسچولوز حاد ژنرالیزه اگزانتماتوز (AGEP) شود، یک واکنش پوستی جدی که با تب و تعداد زیادی پوسچول کوچک، سطحی، غیرفولیکولی و استریل مشخص میشود که در نواحی وسیعی از اریتم ادماتوز ایجاد میشود. اگر علائم نشان دهنده AGEP باشد، استفاده از هیدروکسی زین را از سر نگیرید و درمان جایگزین را در نظر بگیرید. در بیمارانی که AGEP یا سایر واکنشهای حساسیت را با هیدروکسی زین تجربه کرده‌اند، به دلیل خطر حساسیت متقاطع، از ستیریزین یا لووستریزین اجتناب کنید.
موارد منع مصرف قرص هیدروکسی زین
- حساسیت مفرط مستند یا فرآورده مرتبط از جمله ستیریزین و لووستریزین و اجزای فرمولاسیون
- فاصله QT طولانی مدت
- تجویز SC، داخل شریانی یا IV (وریدی)
عوارض قرص هیدروکسی زین
برای تسکین خشکی دهان، آب نبات سفت یا چیپس یخ (بدون قند) و آدامس (بدون قند) مصرف کنید یا از آب به عنوان جایگزین بزاق استفاده کنید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل تغییرات روانی و خلقتی (مانند بی‌قراری، گیجی، توهم)، لرزش، مشکل در ادرار کردن، تشنج، بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکلات تنفسی و… میباشد. در ادامه به برخی از عوارض قرص هیدروکسی زین خواهیم پرداخت؛
- خشکی دهان
- خواب آلودگی
- فعالیت حرکتی غیر ارادی (لرزش، تشنج)
- واکنش آلرژیک
- سردرد
- توهم
- گیجی یا سرگیجه
- خارش، راش، کهیر
تداخل دارویی هیدروکسی زین
- تداخلات رده X (پرهیز): آکلیدینیوم، آزلاستین (بینی)، برومپریدول، سیمتروپیوم، الوکسادولین، گلیکوپیرولات (استنشاق دهانی)، گلیکوپیرونیوم (موضعی)، ایپراتروپیوم (استنشاق دهانی)، لووسولپیرید، ارفنادرین، اوکساتومید، اوکسوممازین، پارالدهید، پیتولیسانت، پتاسیم کلراید، پتاسیم سیترات، روفناسین، تالیدومید، تیوتروپیوم، اومکلیدینیوم
- کاهش اثرات داروها توسط هیدروکسی زین: مهار کننده‌های استیل کولین استراز، بنزیل پنیسیلوئیل پلی لیزین، بتاهیستین، عوامل معده روده‌ای (پروکینتیک‌ها)، هیالورونیداز، ایتوپرید، لووسولپیرید، نیتروگلیسرین، پیتولیسانت، سکرتین
- افزایش اثرات داروها توسط هیدروکسی زین: هالوپریدول، مپریدین، متوتریمپرازین، متیروزین، میرابگرون، اگونیست های اپیوئیدی، ارفنادرین، اوکسی کدون، پارالدهید، پیریبدیل، پتاسیم کلراید، پتاسیم سیترات، پرامی پکسول، داروهای افزاینده فاصله QT (بیشترین خطر)، راموسترون، روفناسین، روپی نیرول
- افزایش اثرات هیدروکسی زین توسط داروها: بریمونیدین (موضعی)، بروموپرید، برومپریدول، کانابیدیول، کانابیس، کلرال بتائین، کلرمتیازول، کلرفنسین کاربامات، دیمتیندن (موضعی)، دوکسیلامین، درونابینول، دروپریدول، اسکتامین، گلیکوپیرونیوم (موضعی)، ایپراتروپیوم (استنشاق دهانی)، کاوا کاوا، لمبورکسانت، لوفکسیدین، منیزیم سولفات، متوتریمپرازین، متوکلوپرامید، میانسرین، مینوسیکلین
مصرف قرص هیدروکسی زین در دوران بارداری و شیردهی
در اوایل بارداری (سه ماهه اول) تا زمانی که اطلاعات بیشتری در مورد بارداری انسان در دسترس نباشد، دارو تجویز میشود. تجربه محدود در حاملگی انسان، چه برای خود دارو یا داروهای هم کلاس با مکانیسم‌های اثر مشابه، از جمله سه ماهه اول، داده‌های محدود کنونی نشان می‌دهد که دارو خطر قابل توجهی از سمیت رشدی از جمله محدودیت رشد، ناهنجاری‌های ساختاری و عملکردی را نشان نمی‌دهد.
شرایط نگهداری داروی هیدروکسی زین
قرص هیدروکسی زین باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر قرص هیدروکسی زین
این مقاله به بررسی درمان خارش ناشی از آلرژی با قرص هیدروکسی زین، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. هیدروکسی زین با مهار هیستامین، که عامل اصلی بروز خارش و سایر علائم آلرژیک است، به تسکین سریع و کارآمد این علائم کمک میکند. همچنین، این دارو به دلیل اثرات آرامبخش و ضد اضطراب خود، میتواند در بهبود خواب و کاهش استرس مرتبط با علائم آلرژی نیز موثر باشد. با این حال، مانند هر داروی دیگری، هیدروکسی زین نیز ممکن است عوارض جانبی داشته باشد.
کلام آخر: Medscape
