بیوپسی چیست؟
بیوپسی (Biopsy) یک روش پزشکی است که در آن نمونه‌ای از بافت یا سلول از بدن بیمار برداشته می‌شود تا برای بررسی‌های دقیق‌تر تحت میکروسکوپ قرار گیرد. این روش معمولا برای تشخیص یا رد احتمال بیماری‌های خاص مانند سرطان، عفونت‌ها و یا التهاب‌ها استفاده می‌شود. بیوپسی می‌تواند به پزشکان کمک کند تا علت بیماری را تشخیص دهند و بهترین روش درمانی را برای بیمار انتخاب کنند. بسیاری از افراد تصور می‌کنند عمل بیوپسی تنها برای تشخیص سرطان است و به همین دلیل زمانی که نام این عمل را می‌شنوند می‌ترسند، اما عمل بیوپسی برای بسیاری از بیماری‌ها کاربرد دارد و برای تشخیص این بیماری‌ها می‌توان از آن استفاده کرد. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:
- اختلالات التهابی، مانند التهاب کلیه (نفریت) یا التهاب کبد (هپاتیت)
- عفونت‌ها (مانند سل)
- اختلالات ایمنی مانند پانکراتیت مزمن
- بیماری زخم معده
- اندومتریوز
انواع بیوپسی
بیوپسی انواع مختلفی دارد. پزشک با توجه به وضعیت شما و ناحیه‌ای از بدن که نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد، نوع مورد استفاده را انتخاب می‌کند. هر نوع که باشد، به شما بی‌حسی موضعی داده می‌شود تا ناحیه‌ای که برش ایجاد می‌شود بی‌حس شود. در ادامه به بررسی انواع بیوپسی می‌پردازیم.
بیوپسی مغز استخوان
در داخل برخی از استخوان‌های بزرگ‌تر، مانند لگن یا استخوان ران، سلول‌های خونی در یک ماده اسفنجی به نام مغز استخوان تولید می‌شوند. اگر پزشک مشکوک به وجود مشکلاتی در خون شما باشد، ممکن است بیوپسی مغز استخوان را به شما پیشنهاد دهد. این آزمایش می‌تواند بیماری سرطانی و غیر سرطانی مانند لوسمی (سرطان خون)، کم خونی، عفونت یا لنفوم را مشخص کند. این آزمایش همچنین برای بررسی اینکه آیا سلول‌های سرطانی از قسمت دیگری از بدن به استخوان‌های شما راه پیدا کرده است یا خیر نیز استفاده می‌شود.
مغز استخوان با استفاده از یک سوزن بلند که در استخوان لگن شما وارد می‌شود به راحتی قابل دسترسی است. این کار ممکن است در بیمارستان یا مطب پزشک انجام شود. داخل استخوان‌های شما نمی‌تواند بی‌حس شود، بنابراین برخی از افراد در طول این روش درد کمی احساس می‌کنند.
بیوپسی آندوسکوپی
این نوع بیوپسی از طریق یک ابزار انعطاف‌پذیر به نام اندوسکوپ انجام می‌شود که به دوربین و ابزارهای لازم برای برداشت نمونه مجهز است. این روش برای بررسی نواحی داخلی بدن مانند روده، معده و یا ریه‌ها کاربرد دارد. آندوسکوپ را می‌توان از طریق یک برش کوچک در بدن شما یا از طریق هر سوراخی در بدن از جمله دهان، بینی، رکتوم یا مجرای ادرار وارد کرد. آندوسکوپی معمولا بین ۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد. این روش را می‌توان در بیمارستان یا در مطب پزشک انجام داد. پس از آن، ممکن است کمی احساس ناراحتی کنید یا نفخ، گاز یا گلودرد داشته باشید. همه این درد‌ها طبیعی هستند و به مرور زمان از بین می‌روند.
بیوپسی سوزنی
در این روش، یک سوزن نازک به داخل بافت یا توده‌ای که باید بررسی شود وارد می‌شود تا مقدار کوچکی از سلول‌ها را برداشت کند. انواع مختلف بیوپسی سوزنی شامل موارد زیر است:
- بیوپسی با سوزن ضخیم: در این روش، از یک سوزن ضخیم‌تر استفاده می‌شود تا نمونه بزرگ‌تری از بافت برداشته شود.
- بیوپسی با سوزن ظریف: در این روش از یک سوزن نازک استفاده می‌شود که به سرنگ متصل است و اجازه می‌دهد مایعات و سلول‌ها بیرون کشیده شوند.
- نمونه‌برداری هدایت شده با روش‌های تصویربرداری: در این نوع از بیوپسی، از ابزارهای تصویربرداری مانند اشعه ایکس یا سی‌تی‌اسکن استفاده می‌شود تا پزشک شما بتواند به مناطق خاصی مانند ریه، کبد یا سایر اندام‌ها دسترسی داشته باشد.
- بیوپسی به کمک خلاء: از مکش و خلاء برای جمع آوری سلول‌ها استفاده می‌شود.
بیوپسی پوست
اگر جوش یا ضایعه‌ای روی پوست خود دارید که مشکوک به بیماری خاصی است و به درمان تجویز شده توسط پزشک پاسخ نمی‌دهد یا علت آن ناشناخته است، پزشک ممکن است بیوپسی از ناحیه درگیر پوست را انجام دهد. این کار را می‌توان با استفاده از بی‌حسی موضعی و برداشتن یک قطعه کوچک از ناحیه با تیغ، چاقوی جراحی یا یک تیغه کوچک دایره‌ای به نام پانچ انجام داد. نمونه به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا مشکلات احتمالی شما تشخیص داده شود.
بیوپسی جراحی
گاهی در شرایط خاص با استفاده از روش‌های گفته شده نمی‌توان به طور ایمن یا موثر به منطقه‌ای از بدن که باید نمونه برداری شود، دسترسی پیدا کرد. به عنوان مثال تومور درون شکم در نزدیکی رگ آئورت این شرایط را دارد. در این مورد، جراح ممکن است نیاز به گرفتن نمونه با استفاده از لاپاراسکوپ یا با ایجاد یک برش داشته باشد. به این روش، بیوپسی جراحی گفته می‌شود.
بیوپسی مخروطی
بیوپسی مخروطی با نام‌های دیگری مانند بیوپسی کنیزاسیون یا بیوپسی با چاقوی سرد شناخته می‌شود. پزشکان بیوپسی مخروطی را برای برداشتن بافت غیر طبیعی از دهانه رحم شما انجام می‌دهند. بیوپسی مخروطی ممکن است سرطان دهانه رحم یا دیسپلازی دهانه رحم که می‌تواند منجر به سرطان شود را تشخیص دهد.
بیوپسی مایع
این بیوپسی در واقع همان آزمایش خون است که توسط آن، سلول‌ها یا DNA سلول‌های سرطانی تشخیص داده می‌شود.
آیا بیوپسی خطرناک است؟
یکی از عوامل نگران کننده برای بسیاری از افراد در رابطه با بیوپسی عوارض آن است. به صورت کلی هر عملی که در آن برشی روی بدن و پوست ایجاد شود، خطر عفونت یا خونریزی را به همراه دارد. با این حال، از آنجایی که برش‌های ایجاد شده در این روش به خصوص در نمونه برداری‌های سوزنی، برش کوچک است، خطر بسیار کمی دارد. همچنین مواجه شدن با عوارض بیوپسی بسیار نادر است. در صورتی که بعد از عمل ناحیه مورد نظر قرمز شده، حین لمس درد می‌کند و یا متوم شده است، باید با پزشک خود تماس بگیرید.
چگونه برای بیوپسی آماده شویم؟
بیوپسی ممکن است نیاز به آماده‌سازی از جانب بیمار داشته باشد. مانند هر عمل دیگری ممکن است نیاز باشد با داشتن تغذیه درست، روده خود را پاکسازی کنید. قبل از انجام این روش پزشک نکات مورد نیاز را به شما اطلاع می‌دهد. مانند هر عمل دیگری قبل از انجام این روش باید به پزشک خود اعلام کنید که چه داروها و مکمل‌هایی مصرف می‌کنید. ممکن است لازم باشد قبل از بیوپسی مصرف برخی داروها مانند آسپرین یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی را متوقف کنید.
مدت زمان جوابدهی بیوپسی چقدر است؟
پس از برداشتن نمونه بافت، پزشکان شما باید آن را بررسی کنند. در برخی موارد، جواب بیوپسی را می‌توان در زمان عمل مشخص کرد. با این حال، بیشتر اوقات، نمونه باید برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده شود. نتایج ممکن است از چند روز تا چند هفته طول بکشد. پس از مشخص شدن نتایج، پزشک ممکن است با شما تماس بگیرد تا نتایج را به شما اعلام کند.
اگر نتایج علائم سرطان را نشان داد، پزشک شما باید بتواند نوع سرطان و سطح آن را از طریق این روش تشخیص دهد. اگر بیوپسی شما به دلیلی غیر از سرطان انجام شده باشد، گزارش آزمایشگاه باید بتواند پزشک شما را در تشخیص و درمان آن بیماری راهنمایی کند. اگر نتایج منفی باشد اما هنوز شک پزشک برای وجود سرطان یا بیماری دیگر زیاد باشد، ممکن است به نمونه‌برداری مجدد یا نوع دیگری از بیوپسی نیاز داشته باشید. پزشک می‌تواند شما را برای انتخاب بهترین روش راهنمایی کند.
آیا نتایج بیوپسی همیشه دقیق است؟
بیوپسی روشی بسیار دقیق برای تشخیص سلول‌های غیرطبیعی یا سایر تغییرات در بدن شما است که ممکن است نشانه‌ای از مشکلات باشد. طبق برخی مطالاعات این روش نتایج منفی کاذب نیز ممکن است داشته باشد. نتیجه منفی کاذب به این معنی است که شما سرطان یا بیماری دیگری دارید که بیوپسی آن را تشخیص نداده است. میزان نتیجه منفی کاذب بسته به نوع سرطان یا شرایط پزشکی متفاوت است.
سخن پایانی
در این مطلب از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز به بررسی و معرفی بیوپسی پرداخته شد. بیوپسی در دنیای پزشکی روشی قدرتمند و تا حدودی دقیق است که می‌تواند به پزشکان کمک کند تا بافت‌های مختلف قسمت بدن بیمار را به صورت دقیق بررسی کند و بیماری احتمالی را تشخیص دهد. با وجود معایبی که ممکن است داشته باشد، مزایای بیوپسی به ویژه در تشخیص زودهنگام سرطان‌ها و دیگر بیماری‌های جدی بسیار قابل توجه است.
