دندان چیست؟
بیشتر بزرگسالان 32 دندان دائمی دارند. اما برخی از افراد دندان‌های کمتری (هیپودنشیا) دارند و برخی نیز دارای دندان‌های اضافی هستند (هیپردنشیا). اکثر کودکان 20 دندان شیری دارند که در سنین 4 ماهگی تا 6 سالگی رشد می‌کنند. دندان‌های شیری در نهایت می‌ریزند و فضا را برای دندان‌های دائمی بزرگسالی باز می‌کنند. آناتومی دندان از دو ساختار اصلی تشکیل شده است:
- تاج: این بخش از دندان با مینا که یک ماده سخت و محافظ است، پوشانده شده است و با چشم قابل مشاهده است. زیرا در بالای لثه‌ها قرار دارد.
- ریشه دندان: این بخش باعث می‌شود دندان در فک نگه داشته شود. نمی‌توانید ریشه را ببینید، زیرا داخل لثه قرار گرفته است. ریشه دندان شما را به بافت همبند نرمی که حفره دندان را می‌پوشاند (رباط پریودنتال) متصل می‌کند.
آیا دندان از جنس استخوان است؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم خیر، اگرچه دندان‌ها شبیه استخوان هستند، اما کاملا متفاوت هستند. استخوان‌ها در صورت شکستن می‌توانند بازسازی یا ترمیم شوند. اما دندان‌ها نمی‌توانند به طور خودکار بازسازی یا ترمیم شوند و حاوی مغز نیستند.
اسم دندان ها و عملکرد آنها
ما دندان‌های مختلفی داریم که هر کدام نقش مهمی را ایفا می‌کنند. چهار نوع دندان دائمی در انسان وجود دارد:
- دندان پیشین
- دندان نیش
- دندان آسیاب کوچک (پرمولر)
- دندان آسیاب بزرگ (مولرها)
دندان پیشین
دندان‌های پیشین قابل مشاهده‌ترین دندان‌ها در دهان شما هستند. اکثر افراد دارای چهار دندان در فک بالا و چهار دندان در فک پایین هستند که شامل دو دندان جلو و دندان‌های دو طرف آنها می‌شود. هر دندان پیشین یک لبه باریک دارد که به بریدن غذا در هنگام گاز زدن کمک می‌کند.
دندان نیش
دندان‌های نیش به این دلیل نیش نامیده می‌شوند که شبیه دندان‌های نیش سگ هستند. آنها نسبت به انواع دیگر دندان تیزتر هستند. اکثر افراد دارای چهار دندان نیش، یکی در هر ربع (بالا سمت راست، بالا سمت چپ، پایین سمت راست، پایین سمت چپ) هستند.
- دندان نیش به شما کمک می‌کند تا مواد غذایی مانند گوشت و سبزیجات را جدا کنید.
دندان آسیاب کوچک
این دندان‌ها بین دندان نیش و دندان‌های آسیاب شما قرار دارند. ویژگی دندان‌های آسیاب کوچک مانند دندان نیش و آسیاب بزرگ است. آنها به شما کمک می‌کنند تا غذا را به قطعات کوچکتر خرد و آسیاب کنید.
دندان آسیاب بزرگ
دندان‌های آسیاب بزرگ در پشت دهان شما قرار دارند. بیشتر جویدن شما، یعنی حدود 90 درصد آن توسط این دندان‌ها انجام می‌شود و برای خرد کردن و آسیاب کردن غذا مفید هستند. اکثر بزرگسالان دارای 12 دندان آسیاب بزرگ هستند.
- دندان‌های آسیاب بزرگ شامل دندان عقل (آسیاب سوم) نیز می‌شوند. بنابراین، اگر دندان عقل خود را کشیده‌اید یا اگر بدون آن به دنیا آمده‌اید، احتمالا در مجموع هشت دندان آسیاب دارید.
آخرین دندان‌های آسیاب که رویش می‌کنند، دندان‌های عقل یا آسیاب سوم هستند که معمولا بین 17 تا 21 سالگی بیرون می‌آیند. دندان‌های عقل در انتهای ردیف دندان‌ها قرار می‌گیرند. اگر فردی در این دندان دچار پوسیدگی، درد یا عفونت باشد، ممکن است نیاز باشد دندانپزشک آن را بکشد. افراد برای جویدن به این دندان‌ها نیازی ندارند و تمیز نگه داشتن آنها به دلیل موقعیت بسیار عقب در دهان دشوار است.
بیشتر بخوانید: درمان عفونت دندان با روش های خانگی
چه شرایطی می‌تواند دندان‌های شما را تحت تاثیر قرار دهد؟
پوسیدگی دندان یکی از شایع‌ترین مشکلات دندانی است. حفره‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که باکتری‌ها لایه سخت و بیرونی مینای دندان را بخورند. سایر مشکلات رایجی که می‌تواند دندان‌های شما را تحت تاثیر قرار دهد، عبارتند از:
- دندان قروچه: فشردن و ساییدن دندان‌ها می‌تواند مینای دندان را فرسایش دهد و دندان‌های شما را بیشتر در معرض آسیب قرار دهد.
- حساسیت دندان‌ها: اغلب اوقات، دندان‌های حساس به گرما و سرما دارای مینای دندان یا ریشه‌های آشکار هستند.
- آسیب دهان: تصادفات وسیله نقلیه، صدمات ناشی از ورزش و سایر آسیب‌ها می‌توانند منجر به ترک خوردن یا افتادن دندان‌ها شوند.
- تغییر رنگ دندان: طبیعی است که برخی غذاها و نوشیدنی‌ها مانند چای، قهوه یا انواع توت‌ها به مرور زمان دندان‌های شما را لکه‌دار کنند. همچنین ممکن است در اثر مصرف برخی داروها، دندان‌ها دچار تغییر رنگ شوند.
- دندان‌های نهفته: گاهی اوقات دندان‌ها به درستی رشد نمی‌کنند و در لثه یا استخوان فک شما گیر می‌کنند. رایج‌ترین مثال، نهفتگی دندان عقل است، اگرچه ممکن است برای هر دندانی رخ دهد.
- ناهماهنگی دندان‌ها: کجی، شکاف یا چرخیدگی دندان‌ها همگی نمونه‌هایی از ناهماهنگی هستند. این شرایط می‌تواند تاثیر منفی بر سلامت دهان و دندان و عملکرد جویدن داشته باشد.
- آبسه دندان: گاهی اوقات باکتری‌ها به پالپ، داخلی‌ترین لایه دندان شما حمله می‌کنند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، ممکن است یک عفونت دندان دردناک را تجربه کنید.
- بیماری لثه: اگرچه بیماری لثه از لثه شما شروع می‌شود، اما در نهایت می‌تواند منجر به لق شدن دندان و از دست دادن آن شود.
چگونه می‌توانیم دندان‌هایمان را سالم نگه داریم؟
بهداشت دهان و دندان، کلید سلامت دندان‌ها و لثه‌ها است. دستورالعمل کلی برای مراقبت از دندان‌ها شامل موارد زیر است:
- برای معاینات منظم و جرم‌گیری دندان‌ها به دندانپزشک مراجعه کنید.
- دندان‌های خود را حداقل دو بار در روز به مدت حداقل 2 دقیقه مسواک بزنید.
- از مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید.
- هر روز یکبار بین دندان‌هایتان نخ دندان بکشید.
- از دهانشویه ضد باکتری و بدون الکل استفاده کنید.
سخن پایانی
دندان بخش مهمی از سیستم گوارش است که به شما کمک می‌کند غذا را قبل از قورت دادن، گاز بزنید و آن را خرد و آسیاب کنید. برای حفظ سلامت دندان‌های خود، به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید و بهداشت دهان و دندان را در خانه رعایت کنید. با مراقبت و نگهداری مناسب، دندان‌های شما می‌توانند برای تمام عمر به خوبی به شما خدمت کنند.
