هپاتیت C چیست؟
هپاتیت سی (Hepatitis C) یک بیماری ویروسی است که باعث التهاب کبد می‌شود. این بیماری توسط ویروس HCV ایجاد می‌شود و می‌تواند به عوارض جدی مانند سیروز کبدی، نارسایی کبد و حتی سرطان کبد منجر شود. هپاتیت سی یکی از شایع‌ترین علل بیماری‌های مزمن کبدی در جهان است و به دلیل ماهیت مزمن خود، اغلب بدون علامت بوده و تنها در مراحل پیشرفته خود علائم آن آشکار می‌شود. سازمان بهداشت جهانی (WHO) تخمین می‌زند که حدود ۵۸ میلیون نفر در سراسر جهان با هپاتیت C مزمن زندگی می‌کنند. واکسن‌هایی برای پیشگیری از هپاتیت A و B وجود دارد، اما واکسنی برای پیشگیری از هپاتیت C هنوز وجود ندارد.
مراحل هپاتیت سی
هپاتیت C می‌تواند حاد یا مزمن باشد. به طور کلی پزشکان به ۶ ماه اول این بیماری هپاتیت حاد می‌گویند. این دوره، اغلب بدون علامت است و با علائم خاصی مواجه نمی‌شوید. از سوی دیگر، علائم هپاتیت C مزمن می‌تواند در طی ماه‌ها یا حتی سال‌ها ایجاد شود. در این نوع از هپاتیت ممکن است تا زمانی که علائم آن بدتر و شدیدتر نشود متوجه این علائم نشوید.
علائم هپاتیت C چیست؟
به طور کلی برخی از علائم هپاتیت به صورت مشترک در همه انواع هستند و این علائم، عمومی هستند. هپاتیت سی نیز ممکن است با علائمی همراه باشد. علائم هپاتیت C ممکن است ۲ تا ۱۲ هفته پس از مواجه با بیماری ایجاد شود. همانطور که گفته شد ۶ ماه اول پس از دچار شدن به این بیماری، عفونت حاد در نظر گرفته می‌شود. هپاتیت سی حاد ممکن است باعث:
- تب
- خستگی
- حالت تهوع یا درد معده
- از دست دادن اشتها
- زردی پوست یا چشم (یرقان)
بیشتر بخوانید: هپاتیت چیست؟ بررسی علل و روش های پیشگیری از آن
اگر بدن شما ویروس را از بین نبرد، هپاتیت C حاد، تبدیل به مزمن می‌شود. تخمین زده می‌شود ۵۵ تا ۸۵ درصد از افرادی که به HCV مبتلا می‌شوند، در نهایت به هپاتیت C مزمن مبتلا می‌شوند. هپاتیت C مزمن ممکن است باعث شود:
- مشکل در تمرکز یا به خاطر سپردن چیزها
- مشکل در خوابیدن
- ضعف عمومی (ناراحتی)
- درد مفاصل و درد عضلانی
- تغییرات خلقی غیرمنتظره، از جمله احساس اضطراب یا افسردگی
- کاهش وزن غیر عادی
در صورت مزمن بودن هپاتیت سی، ممکن است برخی از علائم بیماری کبد را نیز مشاهده کنید، این علائم عبارت‌اند از:
- سوء هاضمه، نفخ و درد معده
- تورم در پاها
- تغییر رنگ مدفوع
- ادرار تیره‌تر از حد معمول
چه چیزی باعث هپاتیت C می‌شود و چه کسانی در معرض خطر هستند؟
هپاتیت C یک بیماری کبدی است که به دلیل عفونت HCV رخ می‌دهد. عفونت HCV از طریق تماس خون به خون منتقل می‌شود؛ بنابراین، این ویروس ممکن است از راه‌های زیر انتقال پیدا کند:
- استفاده از سوزن‌ها، سرنگ‌ها و سایر لوازم غیراستریل برای تزریق یا استنشاق
- بارداری یا زایمان
- رابطه جنسی دهانی، واژینال یا مقعدی بدون کاندوم یا سایر روش‌های جلوگیری
- خالکوبی یا سوراخ کردن با تجهیزات غیر استریل
- به اشتراک گذاشتن وسایل بهداشت شخصی، مانند تیغ یا مسواک
همه ممکن است دچار این بیماری شوند، اما برخی افراد بیشتر در معرض خطر هپاتیت C هستند. این افراد عبارت‌اند از:
- افرادی که از داروهای تزریقی استفاده می‌کنند
- افرادی که شریک جنسی مبتلا به هپاتیت سی دارند
- افرادی که HIV دارند
- کارکنان بیمارستان و اورژانس که با خون در تماس بوده‌اند
- افرادی که همودیالیز طولانی مدت داشته‌اند
- نوزادان متولد شده از فردی که هپاتیت سی دارد
هپاتیت C چگونه تشخیص داده می‌شود؟
زمانی که علائم گفته شده را مشاهده کردید باید برای تشخیص دقیق‌تر هپاتیت C به پزشک مراجعه کنید. پزشک آزمایش خون را برای بررسی وجود این ویروس تجویز می‌کند که با آزمایش آنتی بادی شروع می‌شود. اگر آزمایش آنتی بادی مثبت باشد، آزمایش اسید نوکلئیک برای اسید ریبونوکلئیک (RNA) می‌تواند به پزشک بگوید که آیا ویروس در حال حاضر فعال است یا خیر. در صورت فعال بودن ویروس HCV، آزمایش‌هایی برای اندازه‌گیری میزان ویروس در خون و تعیین ژنوتیپ شما میگیرد. بعد از آن یک برنامه درمانی مؤثر را به شما پیشنهاد می‌دهد.
اگر نتایج آزمایش خون حاکی از هپاتیت سی مزمن باشد یا پزشک معتقد باشد که ممکن است آسیب کبدی داشته باشید، آزمایش عملکرد کبد را تجویز می‌کنند. این آزمایش، خون شما را برای علائم افزایش آنزیم در کبد بررسی می‌کند. نوعی اسکن به نام الاستوگرافی همراه با سونوگرافی می‌تواند برای ارزیابی آسیب کبدی استفاده شود. بیوپسی کبد نیز می‌تواند آسیب کبدی را بررسی کند. بیوپسی شامل برداشتن یک قطعه کوچک از بافت کبد و آزمایش آن برای ناهنجاری‌های سلولی است.
درمان هپاتیت C
درمان هپاتیت بستگی به آن دارد که عفونت در مرحله حاد باشد یا مزمن. در صورتی که عفونت هنوز در مرحله حاد باشد ممکن است خود به خود درمان شود و به مرحله مزمن نرسد. با این حال در صورتی که این عفونت پیشرفت کند و از مرحله حاد به مرحله مزمن برسد شما باید آن را درمان کنید و در این مرحله هپاتیت سی خود به خود از بین نمی‌رود.
خوشبختانه، پیشرفت‌های اخیر در داروهای ضد ویروسی این امکان را فراهم کرده است. ضد ویروس‌های جدید می‌توانند عفونت مزمن هپاتیت سی را در ۹۵ تا ۹۸ درصد موارد، در عرض ۸ تا ۲۴ هفته درمان کنند. به دلیل عوارض جانبی، ممکن است استفاده از این داروها برای همه مناسب نباشند. در حال حاضر داروهای مختلفی برای درمان هپاتیت سی موجود است. شما می‌تواند برای تعیین بهترین دارو برای رفع این مشکل به پزشک مراجعه کنید.
عوارض هپاتیت C
عفونت HCV باعث التهاب کبد می‌شود. با گذشت زمان، این آسیب می‌تواند باعث ایجاد اسکار دائمی شود که به عنوان سیروز کبدی شناخته می‌شود. سیروز کبدی در جریان خون اختلال ایجاد می‌کند و از عملکرد موثر کبد جلوگیری می‌کند. تخمین زده می‌شود ۱۵ تا ۳۰ درصد از افراد مبتلا به هپاتیت سی مزمن در عرض ۲۰ سال به سیروز کبدی مبتلا می‌شوند. سیروز کبدی که درمان نشود ممکن است موجب عوارض زیر شود:
- افزایش فشار در وریدهایی که خون را به کبد شما می‌رسانند
- تجمع مایع در شکم
- تجمع مایع در پاها
- بزرگ شدن طحال
- خونریزی واریس در مری یا معده
بیماری کبدی در صورتی که پیشرفت کند می‌تواند موجب بیماری‌های زیر شود:
- بیماری استخوان
- بیماری لثه (پریودنتیت)
- سوء تغذیه
- سرطان کبد
- تجمع سم در مغز
مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا هپاتیت سی مزمن، باعث نارسایی کبد شود. نارسایی کبد یا مرحله نهایی بیماری کبدی، به آرامی در طی ماه‌ها و اغلب سال‌ها اتفاق می‌افتد. هنگامی که کبد شما قادر به عملکرد صحیح نباشد، به پیوند نیاز خواهید داشت.
پیشگیری از هپاتیت C
این نوع از هپاتیت مانند هپاتیت ب یا هپاتیت آ واکسنی برای پیشگیری ندارد، اما با این حال شما می‌توانید با جلوگیری از راه‌های انتقال این ویروس از ابتلا به آن پیشگیری کنید. برای پیشگیری از هپاتیت C، شما می‌توانید این کار را انجام دهید:
- از تیغ، ناخن گیر، مسواک، سوزن یا سرنگ مشترک استفاده نکنید
- انجام خالکوبی در مراکز مجاز
- پوشیدن دستکش هنگام تمیز کردن یا درمان زخم شخص دیگری
- خرید کاندوم و استفاده از آن حین رابطه جنسی
اگر فکر می‌کنید ممکن است هپاتیت سی داشته باشید، انجام آزمایش فوری فقط به درمان شما کمک نمی‌کند، همچنین می‌تواند به شما در جلوگیری از انتقال ویروس به دیگران کمک کند.
سخن پایانی
در این مطلب از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز به بررسی کامل بیماری هپاتیت C پرداخته شد. هپاتیت سی یک بیماری جدی است که ممکن است بدون علائم خاصی باشد و تنها در مراحل پیشرفته شناسایی شود. با این حال، با استفاده از روش‌های تشخیصی دقیق و درمان‌های موثر، می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد و بهبودی کامل را تضمین نمود.
