قرص پرازیکوانتل یکی از داروهای مؤثر و پراستفاده در درمان عفونتهای انگلی است. این دارو به ویژه در درمان بیماری‌های ناشی از انگل‌های شستوزوما (Schistosoma) و کرمهای نواری مانند تنیا ساجیناتا (Taenia saginata) و تنیا سولیم (Taenia solium) کاربرد دارد. پرازیکوانتل با مکانیزم خاص خود که شامل افزایش نفوذپذیری غشای سلولی انگل به یون‌های کلسیم است، منجر به فلج و مرگ انگل میشود.
آنچه در این مقاله می خوانیم
اشکال دارویی پرازیکوانتل
- قرص: 600 میلی گرم
موارد مصرف قرص پرازیکوانتل
قرص پرازیکوانتل برای درمان عفونتهای انگل‌های خاص (مانند شیستوزوما و فلوک‌های کبدی) استفاده میشود. درمان عفونتهای انگلی به بهبود سلامت و کیفیت زندگی شما کمک میکند. پرازیکوانتل متعلق به دسته‌ای از داروهایی است که به عنوان ضد کرم شناخته می‌شوند که با از بین بردن انگل‌ها عمل میکند. همچنین انگل‌ها را فلج میکند و باعث میشود که انگل‌ها را روی دیواره‌های رگ‌های خونی رها کنند تا بدن بتواند آن‌ها را به طور طبیعی از بین ببرد.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی پرازیکوانتل
مکانیسم عمل قرص پرازیکوانتل؛ نفوذپذیری غشای سلولی به کلسیم را در شیستوزوم ها افزایش می‌دهد و باعث میشود کرم به دنبال فلج عضله کرم از جای خود خارج شود. جذب دارو به صورت خوراکی 80% و زمان پیک پلاسما 1-3 ساعت می‌باشد. حذف دارو در نیمه عمر 0.8-1.5 ساعت (داروی اصلی) و 4.5 ساعت (متابولیت‌ها) و دفع از طریق ادرار (99٪ به عنوان متابولیت) صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف قرص پرازیکوانتل
قرص پرازیکوانتل را به صورت خوراکی همراه با غذا طبق دستور پزشک، معمولا 3 بار در روز (با فاصله 4 تا 6 ساعت) به مدت 1 روز مصرف کنید. به سرعت قرص‌ها یا بخش‌های قرص را با یک لیوان پر آب (8 اونس یا 240 میلی لیتر) قورت دهید. توجه داشته باشید که قرص را به صورت کامل با آب میل کرده و از مکیدن یا جویدن قرص خودداری کنید. پزشک ممکن است به شما دستور دهد که این دارو را کمتر از 3 بار در روز مصرف کنید یا آن را بیش از 1 روز مصرف کنید.
نحوه مصرف قرص پرازیکوانتل
قبل از مصرف قرص پرازیکوانتل، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را با دقت بررسی کنید. اگر در بلعیدن قرص‌ها یا بخش‌های قرص مشکل دارید، دارو را خرد کرده و آن را در غذاهای نرم یا مایعات مخلوط کنید. مخلوط را ظرف 1 ساعت پس از اختلاط مصرف کنید. دوز بر اساس وضعیت پزشکی، وزن و پاسخ شما به درمان است. از خوردن گریپ فروت یا نوشیدن آب گریپ فروت در حین استفاده از این دارو خودداری کنید، مگر اینکه پزشک یا داروساز شما بگوید که می‌توانید این کار را با خیال راحت انجام دهید. گریپ فروت می‌تواند احتمال عوارض جانبی این دارو را افزایش دهد.
طریقه مصرف قرص پرازیکوانتل
- قرص پرازیکوانتل برای درمان شیستوزومیازیس ناشی از همه گونه‌های شیستوزوما توصیه میشود. دوز پیشنهادی 20 میلی گرم بر کیلوگرم برای 1 روز (در فواصل 4-6 ساعت) می‌باشد.
- این دارو برای کلونورکیازیس و اپیستورکیازیس ناشی از فلوک‌های کبدی (Clonorchis sinensis، Opisthorchis viverrini) مصرف میشود. دوز مصرفی 25 میلی گرم بر کیلوگرم برای 1 روز (در فواصل 4-6 ساعت) می‌باشد.
- قرص پرازیکوانتل برای سیستی سرکوز (خارج از برچسب)، 50-100 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه تقسیم در 8 ساعت به مدت 14 روز مصرف میشود.
- به علاوه، این دارو در جهت کرم نواری (خارج از برچسب)، 10-5 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت تک دوز یا 25 میلی گرم بر کیلوگرم اگر ناشی از Hymenolepis nana باشد.
- این دارو برای درمان شیستوزومیازیس ناشی از همه گونه‌های شیستوزوما در کودکان توصیه میشود. دوز مصرفی برای کودکان 20 میلی گرم بر کیلوگرم برای 1 روز (در فواصل 4-6 ساعت) می‌باشد.
- در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را استفاده کنید. اگرنوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک مصرف کنید. هرگز برای جبران دوز از دست رفته یک نوبت را دو بار استفاده نکنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص پرازیکوانتل، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعال باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا سایر مشکلات شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله بیماری کبد، بیماری قلبی (ریتم نامنظم قلب)، عفونت انگلی چشم (سیستیسرکوز چشمی)، عفونت مغزی انگلی (سیستیسرکوز مغزی)، سابقه قارچی خاص و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط قرص پرازیکوانتل (Praziquantel) خواهیم پرداخت؛
- این دارو می‌تواند آسیب شناسی CNS را به دلیل شیستوزومیازیس، پاراگونیمیازیس یا تانیا سولیوم سیستیسرکوزیس تشدید کند. در نظر بگیرید که آیا در بیماران مبتلا به صرع یا سایر بیماری‌های CNS باید با پرازیکوانتل درمان شود. اگر عفونت با سیستیسرکوز مغزی مرتبط است، بیمار را برای مدت درمان در بیمارستان بستری کنید.
- شواهد نشان می‌دهد که درمان با قرص پرازیکوانتل در مرحله حاد عفونت ممکن است از پیشرفت عفونت بدون علامت به شیستوزومیازیس حاد یا عفونت بدون علامت/ شیستوزومیازیس حاد به فاز مزمن جلوگیری کند. ممکن است منجر به حوادث بالقوه تهدید کننده به عنوان مثال نارسایی تنفسی، انسفالوپاتی، ادم پاپی یا واسکولیت مغزی شود.
- برادی کاردی، ریتم های نابجا، فیبریلاسیون بطنی و بلوک‌های AV مشاهده شد. بیماران مبتلا به آریتمی قلبی را در طول درمان تحت نظر بگیرید.
- کاهش متابولیسم کبدی پرازیکوانتل منجر به غلظت بالاتر و پایدار داروی متابولیزه نشده پلاسما در بیماران مبتلا به نارسایی کبدی میشود. هنگام تجویز دوز توصیه شده برای بیماران مبتلا به شیستوزومیازیس کبدی طحالی که نارسایی کبدی متوسط یا شدید (کلاس B یا C Child-Pugh) دارند، از نظر عوارض جانبی نظارت کنید.
موارد منع مصرف قرص پرازیکوانتل
- حساسیت مفرط
- سیستیرکوز داخل چشمی
- مصرف همزمان با القاکننده‌های قوی CYP450
عوارض قرص پرازیکوانتل
سردرد، سرگیجه، درد معده، حالت تهوع، خستگی، ضعف، درد مفاصل یا عضله، از دست دادن اشتها، استفراغ و تعریق برخی از عوارض قرص پرازیکوانتل می‌باشد. این عوارض جانبی معمولا خفیف و موقتی هستند و ممکن است علائم عفونت انگل شما یا انگل‌های در حال مرگ باشند. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فورا به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. به خاطر داشته باشید که این دارو تجویز شده است زیرا پزشک شما تشخیص داده که فواید آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. در ادامه به عوارض قرص پرازیکوانتل خواهیم پرداخت؛
- از دست دادن اشتها
- سرگیجه
- خواب آلودگی
- سردرد
- بدحالی
- درد شکم
- حالت تهوع
- استفراغ
- پوسته پوسته شدن
- اسهال
- تب
- خارش
- کهیر
تداخل دارویی پرازیکوانتل
- تداخلات رده X (پرهیز): آبامتاپیر، کانیواپتان، القاکننده‌های قوی CYP3A4، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، ایدلالیسیب
- کاهش اثرات پرازیکوانتل توسط داروها: کلروکین، القاکننده‌های متوسط و قوی CYP3A4، دابرافنیب، دفراسیروکس، اردافیتینیب، ایووسیدنیب، ساریلومب، سیلتوکسیمب، توسیلیزومب
- افزایش اثرات داروها توسط پرازیکوانتل: تداخل قابل‌توجهی مشخص نشده است.
- افزایش اثرات پرازیکوانتل توسط داروها: آبامتاپیر، اپرپیتانت، سایمتیدین، کلوفازیمین، کانیواپتان، مهارکننده‌های قوی CYP3A4، دولیسیب، اردافیتینیب، فوس اپرپیتانت، فوس نتوپیتانت، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، آب گریپ‌فروت، ایدلالیسیب، لاروترکتینیب، میفپریستون، نتوپیتانت، پالبوسیکلیب، سیمپرویر، استریپنتول
مصرف قرص پرازیکوانتل در دوران بارداری و شیردهی
مطالعات منتشر شده ارتباطی با مصرف در دوران بارداری و نقایص مادرزادی عمده، سقط جنین یا پیامدهای نامطلوب مادر یا جنین را شناسایی نکرده است. در مطالعات تولید مثل حیوانی که در موش‌ها و خرگوش‌های باردار انجام شد، هیچ پیامد رشد نامطلوبی با تجویز خوراکی دارو در طول اندام‌زایی تقریباً 0.65 برابر (موش) یا 1.3 برابر (خرگوش) بالاترین دوز توصیه شده روزانه 75 میلی‌گرم بر کیلوگرم در روز مشاهده نشد.
تاثیر قرص پرازیکوانتل در شیردهی
داده‌های محدود از ادبیات منتشر شده وجود دارو در شیر انسان را در غلظت‌های پایین گزارش میکند. هیچ اطلاعاتی در مورد اثرات دارو در شیرخواران یا اثرات آن بر تولید شیر وجود ندارد. فواید رشدی و سلامتی تغذیه با شیر مادر باید همراه با نیاز بالینی مادر به دارو و هرگونه عوارض جانبی احتمالی بر روی نوزاد شیرخوار ناشی از دارو یا بیماری زمینه‌ای مادر در نظر گرفته شود.
شرایط نگهداری داروی پرازیکوانتل
قرص پرازیکوانتل باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرمها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر قرص پرازیکوانتل
این مقاله به بررسی درمان عفونتهای انگل‌های خاص (مانند شیستوزوما و فلوک‌های کبدی) با قرص پرازیکوانتل، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. قرص پرازیکوانتل به عنوان یکی از داروهای مؤثر و قابل اعتماد در درمان عفونتهای انگلی شناخته میشود. کارایی این دارو در مقابله با انگل‌های مختلفی مانند شستوزوما، کرمهای نواری و فلوک‌ها به خوبی به اثبات رسیده است. مکانیزم عمل خاص پرازیکوانتل که شامل افزایش نفوذپذیری غشای سلولی انگل به یون‌های کلسیم و فلج کردن آن است، موجب شده تا این دارو به طور گسترده‌ای در درمان بیماری‌های انگلی مورد استفاده قرار گیرد.
منبع سایت: Medscape
