آنچه در این مقاله می خوانیم
برونشیت چیست؟
برونشیت، التهاب راه‌های هوایی منتهی به ریه‌ها است. هنگامی که راه‌های هوایی شما (نای و نایژه‌ها) تحریک میشوند، متورم شده، با مخاط پر میشوند و سرفه ایجاد میکنند. سرفه شما میتواند چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد. سرفه علامت اصلی برونشیت ریه است. ویروسها شایع‌ترین علت برونشیت حاد هستند. دود و سایر عوامل تحریک‌کننده نیز می‌توانند باعث بروز برونشیت حاد و مزمن شوند.
بیشتر بخوانید: معرفی بهترین شربت ضد سرفه برای درمان سریع سرفه + طرز استفاده
علائم برونشیت ریه
علامت اصلی برونشیت ریه، سرفه مداوم به مدت یک تا سه هفته است. معمولا هنگام سرفه خلط ایجاد میشود، اما ممکن است سرفه خشک نیز داشته باشید. همچنین ممکن است هنگام نفس کشیدن صدای سوت یا خس‌خس بشنوید. علائم دیگر برونشیت حاد و مزمن شامل موارد زیر هستند:
- تنگی نفس
- تب و لرز خفیف
- آبریزش بینی
- خستگی
- احتقان قفسه سینه
- تولید مخاط (خلط) که میتواند به رنگ شفاف، سفید، خاکستری متمایل به زرد یا سبز باشد و به ندرت ممکن است رگه‌هایی از خون در آن ایجاد شود.
اگر برونشیت حاد دارید، ممکن است علائم سرماخوردگی مانند سردرد خفیف یا بدن درد را تجربه کنید. اگرچه این علائم معمولا ظرف حدود یک هفته بهبود می‌یابند، اما ممکن است سرفه‌های آزاردهنده‌ای داشته باشید که چند هفته با شما می‌ماند. اگر خیلی بیشتر از این طول بکشد، ممکن است مشکل چیز دیگری باشد.
برونشیت مزمن به عنوان سرفه‌ای مولد تعریف میشود که حداقل سه ماه طول بکشد و حملات مکرر سرفه حداقل برای دو سال متوالی رخ دهد. اگر برونشیت مزمن دارید، احتمالا دوره‌هایی را تجربه می‌کنید که سرفه یا سایر علائم بدتر میشود. در این مواقع، ممکن است علاوه بر برونشیت مزمن، یک عفونت حاد نیز داشته باشید.
انواع برونشیت
وقتی مردم در مورد برونشیت صحبت میکنند، معمولا منظورشان برونشیت حاد است. برونشیت حاد، یک وضعیت موقتی است که باعث سرفه میشود. برخی افراد آنقدر به طور متوالی به برونشیت ریه مبتلا میشوند که این وضعیت به عنوان برونشیت مزمن در نظر گرفته میشود.
برونشیت حاد
برونشیت حاد معمولا در اثر عفونت ویروسی ایجاد میشود و در عرض چند هفته خود به خود از بین می‌رود. اکثر مردم برای برونشیت حاد نیازی به درمان ندارند.
برونشیت مزمن
اگر در اکثر روزهای ماه به مدت سه ماه از سال سرفه همراه با مخاط داشته باشید، برونشیت مزمن دارید. برونشیت مزمن حداقل دو سال ادامه دارد. اگر برونشیت مزمن دارید، ممکن است به بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) مبتلا باشید. از پزشک خود در رابطه با انجام آزمایش COPD مشاوره بگیرید.
علل برونشیت
اغلب، همان ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی یا آنفلوانزا میشوند، برونشیت حاد را نیز ایجاد میکنند. اما گاهی اوقات حتی باکتریها نیز می‌توانند باعث آن شوند. در هر دو مورد، همانطور که بدن شما با میکروب‌ها مبارزه می‌کند، لولههای نایژه متورم میشوند و مخاط بیشتری تولید میکنند. این به این معناست که شما منافذ کوچکتری برای جریان هوا دارید که میتواند تنفس را سخت‌تر کند.
ویروس‌هایی که باعث برونشیت ریه میشوند، شامل ویروس آنفلوانزا، ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV)، آدنوویروس، راینو ویروس (سرما خوردگی معمولی) و کرونا هستند.
شایع‌ترین علت برونشیت مزمن، سیگار کشیدن است. علل دیگر برونشیت مزمن عبارت‌اند از:
- تنفس هوای آلوده و چیزهای دیگر مانند بخارات شیمیایی یا گرد و غبار که به مرور زمان ریه‌های شما را آزار می‌دهد.
- تنفس در دود سیگار و ماری جوانا برای مدت طولانی
- استفاده از سیگارهای الکترونیکی (ویپ)
برونشیت در کودکان
شایع‌ترین علت برونشیت کودکان، ویروس است. این بیماری ممکن است پس از سرما خوردگی یا سایر عفونت‌های ویروسی در بینی، دهان یا گلو (دستگاه تنفسی فوقانی) ایجاد شود. چنین بیماری‌هایی می‌توانند به راحتی از تماس مستقیم با یک فرد بیمار سرایت کنند. کودکان مبتلا به سینوزیت مزمن، آلرژی، آسم و بزرگ شدن لوزه‌ها و آدنوئیدها و کودکانی که در معرض دود سیگار قرار دارند، بیشتر در خطر ابتلا به برونشیت حاد هستند.
عوامل خطر ابتلا به برونشیت
اگر موارد زیر شامل حال شما میشود، احتمال بیشتری برای ابتلا به هر یک از انواع برونشیت را دارید:
- سیگار می‌کشید یا در معرض دود سیگار قرار دارید. اگر شما یک خانم سیگاری هستید، ممکن است بیشتر از یک مرد سیگاری در معرض خطر باشید.
- آسم و آلرژی دارید.
- سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارید. این امر گاهی در مورد افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری‌های مداوم و همچنین برای نوزادان و کودکان خردسال صدق می‌کند. حتی سرما خوردگی نیز میتواند احتمال آن را افزایش دهد، زیرا بدن شما مشغول مبارزه با میکروب‌ها است.
- به بیماری رفلاکس معده به مری یا GERD (رفلاکس اسید مزمن) مبتلا هستید.
- در محل کار در معرض عوامل تحریک کننده قرار دارید. اگر در اطراف برخی از محرک‌های ریه مانند غلات یا منسوجات کار می‌کنید یا در معرض بخارات شیمیایی قرار دارید، خطر ابتلا به برونشیت در شما بیشتر است.
- سابقه خانوادگی بیماری ریوی دارید.
روش تشخیص برونشیت
پزشک شما معمولا بر اساس معاینه فیزیکی و علائم شما میتواند تشخیص دهد که آیا برونشیت دارید یا خیر. پزشک سوالاتی در مورد سرفه شما مانند مدت زمان آن و نوع مخاطی که با آن ایجاد میشود، می‌پرسد. همچنین به ریه‌های شما گوش می‌دهد تا صداهای غیرطبیعی مانند خس خس سینه را بررسی کند.
ممکن است پزشک شما بسته به اینکه فکر می‌کند برونشیت حاد یا مزمن دارید، نیاز به انجام آزمایشاتی شامل موارد زیر داشته باشد:
- بررسی سطح اکسیژن خون: این کار با سنسوری انجام میشود که روی انگشت پا یا انگشت دست شما قرار می‌گیرد.
- آزمایش عملکرد ریه: برای آزمایش آمفیزم (نوعی COPD که در آن کیسه‌های هوایی در ریه‌ها تخریب میشود) و آسم، در دستگاهی به نام اسپیرومتر تنفس می‌کنید.
- رادیوگرافی قفسه سینه: این آزمایش برای بررسی ذات الریه یا بیماری دیگری است که میتواند باعث سرفه شود.
- آزمایش خون: آزمایش‌های خونی می‌توانند علائم عفونت را شناسایی کنند یا میزان دی اکسید کربن و اکسیژن را در خون شما اندازه گیری کنند.
- آزمایش مخاط برای رد کردن احتمال بیماری‌های ناشی از باکتریها: یکی از این بیماری‌ها سیاه سرفه است که باعث سرفه‌های شدید میشود و نفس کشیدن را سخت می‌کند. اگر پزشک شما فکر کند سیاه سرفه، آنفلوانزا یا کووید-19 دارید، سواب بینی نیز انجام می‌دهد.
درمان برونشیت
اغلب اوقات، برونشیت حاد در عرض چند هفته خود به خود از بین می‌رود. اگر عامل بیماری باکتری باشد، که نادر است، پزشک ممکن است به شما آنتی بیوتیک بدهد. اگر آسم یا آلرژی دارید یا هنگام تنفس خس خس می‌کنید، ممکن است یک اسپری برونشیت استنشاقی را پیشنهاد کند. اسپری به باز شدن راه‌های هوایی کمک می‌کند و تنفس را برای شما آسان‌تر می‌کند. برای کاهش علائم، میتوانید از راه‌های درمان خانگی برونشیت حاد نیز استفاده کنید:
- مقدار زیادی آب بنوشید. نوشیدن حدود 8 تا 12 لیوان آب در طی روز میتواند به رقیق شدن مخاط کمک کند و سرفه کردن آن را آسان‌تر کند.
- استراحت کافی داشته باشید.
- مسکن‌های بدون نسخه مصرف کنید. آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن درد را تسکین می‌دهند. اما از دادن آسپرین به کودکان خودداری کنید. برای درمان درد و تب میتوانید از استامینوفن استفاده کنید.
- از دستگاه بخور استفاده کنید.
- شربت ضد سرفه بدون نسخه مصرف کنید. قبل از دادن هر گونه دارو برای برونشیت کودکان با پزشک اطفال مشورت کنید.
درمان برونشیت مزمن، علائم شما را هدف قرار می‌دهد و شامل موارد زیر است:
- داروهایی مانند آنتی بیوتیکها، ضد التهاب‌ها و گشادکننده‌های نایژه‌ها برای باز کردن راه‌های هوایی
- دستگاه پاک‌کننده مخاط که به شما کمک می‌کند مایعات را راحت‌تر سرفه کنید.
- اکسیژن درمانی برای تنفس بهتر
- توانبخشی ریوی، یک برنامه ورزشی که میتواند به شما کمک کند راحت تر نفس بکشید و بیشتر ورزش کنید.
- موکولیتیک‌ها، داروهایی که برای شل کردن مخاط، استنشاق یا به صورت خوراکی مصرف می‌کنید.
پیشگیری از برونشیت
برای کاهش خطر ابتلا به برونشیت حاد یا تشدید برونشیت مزمن:
- سعی کنید در معرض دود سیگار قرار نگیرید.
- واکسن ذات الریه بزنید.
- واکسن آنفلوانزا را دریافت کنید؛ زیرا ممکن است از طریق ویروس آنفلوانزا به برونشیت مبتلا شوید.
- مطمئن شوید که واکسن سیاه سرفه را در زمان مشخص دریافت کرده‌اید.
- دست‌های خود را مرتب بشویید و از ضدعفونی‌کننده‌های الکلی استفاده کنید.
- برای محافظت از خود در برابر افرادی که ممکن است بیمار باشند یا هنگامی که در اطراف موادی مانند رنگ هستید که ریه‌های شما را آزار می‌دهد، ماسک بزنید.
سخن پایانی
برونشیت زمانی اتفاق می‌افتد که لوله‌هایی که هوا را به ریه‌ها می‌رسانند متورم و تحریک شده و علائمی مانند سرفه و مخاط ایجاد میکنند. دو نوع برونشیت ریه وجود دارد؛ برونشیت حاد که چند هفته طول می‌کشد و معمولا شدید نیست و برونشیت مزمن که ادامه دارد یا دوباره عود می‌کند و میتواند جدی‌تر باشد.
علت برونشیت میتواند ویروس، باکتری، سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض مواد محرک باشد. درمان این بیماری معمولا شامل مدیریت علائم با استراحت، نوشیدن آب فراوان و گاهی اوقات دارو درمانی است. اگر علائم ادامه یافت یا بدتر شد، بایستی با پزشک خود مشورت نمایید. اگر ابهامی در رابطه با این بیماری دارید، میتوانید در بخش نظرات، سوال خود را از کارشناسان متخصص داروخانه آنلاین مثبت سبز بپرسید.
