امروزه آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ و میر در دنیا محسوب میشود. در این جهت منع تردد خودروها در روزها و ساعتهای مشخص، ایجاد بستر مناسب جهت حمل و نقل عمومی و بسیاری از راهکارهای دیگر از جمله وظایف دولتها برای حل معضل آلودگی هوا است. اما هر فرد به صورت شخصی چه کاری میتواند جهت حفظ سلامت خود انجام دهد؟ استفاده از ماسک در روزهایی که آلوده است موثر است؟ یا اصلا بهترین ماسک برای آلودگی هوا کدام نوع است؟ در این مطلب با بررسی انواع ماسک و کاربرد آنها، علاوه بر پاسخ به این سوالات بهترین ماسک مناسب آلودگی هوا را خواهید شناخت.
اثرات مخرب آلودگی هوا بر انسان
آلودگی هوا به شکل حاد و مزمن بر سلامت انسان تاثیر میگذارد. انسانهای سالم نیز میتوانند بر اثر آلودگی هوا ناراحتی و سوزش سیستم تنفسی و مشکلات تنفسی را در زمان فعالیتهای بیرون از خانه، تجربه کنند. وخیمتر شدن بیماریهای ریوی، قلبی و حملات آسمی و بروز عفونتهای تنفسی حاد در کودکان و برونشیت مزمن در بزرگسالان از عوارض آلودگی هوا است. همچنین تحریکات تنفسی بالا، ابتلا به بیماریهای قلبی و در موارد نادر مرگ میتواند به دنبال آلودگی هوا رخ دهد.
راه های مقابله با آلودگی هوا
نکته مهم برای زندگی سالم، شناسایی منابع آلودگی هوا و اجرای روشهایی است که در ادامه به آن اشاره میکنیم.
- اقدام به خرید ماسک تنفسی و استفاده از آن نمایید
- از مواد شیمیایی خطرناک استفاده نکنید
- مصرف میوه و سبزیجات را افزایش دهید
- از محصولات قابل بازیافت استفاده کنید
- از حمل و نقل عمومی استفاده کنید
- به طور مرتب خودرو خود را چک کنید
- از انرژی خورشیدی استفاده کنید
- در باغچه خود گیاه بکارید
ماسک تنفسی چیست؟
همانطور که پیشتر به آن اشاره شد استفاده از ماسک یکی از موثرترین راهکارها جهت جلوگیری از عوارض آلودگی هوا است. ماسک تنفسی یک پوشش آزاد است که به شکل حفاظ فیزیکی مقابل دهان و بینی قرار میگیرد. مهمترین وظیفه ماسک محافظت از شما در برابر تنفس آلایندهها است. در اصل میتوان گفت که این سری محصولات یکی از انواع روشهای محافظتی است که شما را در برابر ذرات گرد و غبار، گازها، سموم شیمیایی و سایر آلایندهها محافظت میکند. با استفاده از انواع ماسک تنفسی میتوانید به میزان قابل توجهی از ابتلا به بیماریهای شغلی و تنفسی پیشگیری نمایید. ناگفته نماند از ماسکهای تنفسی در مصارف صنعتی نیز استفاده میشود. به طور مثال جهت کاهش میزان مسمومیت با گرد و غبار چوب، سیمان، مواد شیمیایی و … . از این نوع ماسکها در محیطهای پزشکی و درمانی نیز استفاده میشود.
انواع ماسک تنفسی
ماسکهای تنفسی انواع مختلفی دارند. به طور مثال گفته شده که ماسکهای کاغذی یا به اصطلاح ماسکهای جراحی یکبار مصرف نمیتوانند در برابر آلودگی هوا موثر واقع شوند. این ماسکها تنها مانع ورود یک سری از ویروسها و باکتریها خواهند شد. بر اساس تحقیقات انجام شده، ماسکهایی که از ترکیبات سنتزی و طبیعی ساخته شده باشند، میتوانند مانع خوبی برای ورود آلایندهها باشند. نانوفیبرهای چند لایه قادر خواهند بود تا 80 درصد از ورود آلایندهها جلوگیری کنند.
انواع ماسک مناسب آلودگی هوا
انواع ماسکهای ضد آلودگی هوا که به صورت تخصصی تولید شدهاند اغلب با حروف اختصاری طبقه بندی میشوند. هر یک از این ماسکهای تنفسی دارای فیلتر متفاوت و مشخصی هستند. بر اساس استاندارهای آمریکایی، ماسکهای ضد آلودگی با حروف اختصاری R، N و P دسته بندی میشوند.
- حروف P بر روی ماسک به این معنا است که این ماسک تنفسی میتواند بیش از هشت ساعت در برابر ذراتی که پایه روغن و نفت دارند مقاوم باشد. در نتیجه اگر به دنبال ماسکی هستید که بتواند سلامت شما را بیشتر تضمین کند به دنبال این نوع باشید.
به طور مثال در شهر تهران که آلودگی هوا ناشی از سوختن مواد نفتی مانند بنزین و گازوئیل است، استفاده از ماسک P95 توصیه میشود. چرا که این ماسکها دارای یک لایه کربن فعال هستند که موجب جذب مواد شیمیایی موجود در هوا میشوند. در نتیجه میتوانند گزینه خوبی برای استفاده در کلان شهرها باشند.
- حروف اختصاری R نشان میدهد که ماسک ضد آلودگی حداکثر تا 8 ساعت در برابر ذرات حاوی روغن مقاوم است و میتوان در محیطهای صنعتی و آلوده از آنها بهره برد.
- حرف دیگر اختصاری N است. این علامت به این معنا است که ماسک تنفسی مذکور در برابر آلایندههای بر پایهی روغن و نفت مقاوم نیست و تنها موجب پیشگیری از یک سری عوامل بیماریزا میشود.
ماسک N95 چیست؟
این ماسک پرکاربردترین ماسک آلودگی هوا است. این محصول تا 95 درصد آلرژنهای غیر نفتی به اندازه 0.3 میکرون را از بین میبرد. این نوع در مقابل بنزین و نفت کاربردی ندارد و در محیطهای دودی بی اثر است. در برابر باکتریها و گرد و غبار معلق ریز ماسک N95 نقش موثری دارد. همچنین ثابت شده آنها میتوانند بیماریهایی مانند آنفولانزای خوکی، آنفولانزای مرغی، سل و آنفولانزا را خنثی کنند. آنها معمولا در آزمایشگاهها، سردخانهها و بیمارستانها مورد استفاده قرار میگیرند.
ماسکهای N95 قابل شستشو و استفاده مجدد هستند. شما میتوانید این نوع را به مدت دو تا سه روز به طور مداوم مورد استفاده قرار دهید و بعد از آن باید ماسک را تمیز کنید. برای شستن ماسک آن را به آرامی در آب بشویید و قبل از استفاده به خوبی خشک کنید. عمر مفید این نوع ماسک آلودگی به بهداشت آن، هر نوع آسیب و تنفس راحت که توسط استفاده کننده مشخص میشود تعیین میشود.
تفاوت ماسک N99 و N100
این ماسکها از ماسک N95 قدرت بیشتری دارند. N99 میتواند تا 99% ذرات به اندازه 0.3 میکرون را از بین ببرد. همچنین در برابر بنزین و دود مقاوم نیست و از این رو برای محیطهای نفتی قابلیت استفاده ندارد. از آن طرف ماسک N100 آلایندههایی به میزان 99.97 درصد به اندازه 0.3 میکرون را از بین میبرد. این ماسک دارای فیلتر هپا و تصفیه ذرات است. این نوع به ندرت به صورت تجاری فروخته میشود و برای خرید ماسک با چنین مشخصاتی باید با یک فروشنده صنعتی تماس بگیرید.
ماسک ضد آلودگی هوا P95
ماسکهای P95 هم ناخالصیهای نفتی و هم غیر نفتی را خنثی میکنند. آنها برای محیطهای نفتی مانند پمپ بنزین، پالایشگاهها، کارخانههای داروسازی، کارخانههای فرآوری روغن و غذاهای سرخ شده بسیار عالی هستند. ماسکهای p95 تا 95 درصد از تمام آلایندههای هوا به اندازه 0.3 میکرون و بزرگتر را حذف میکنند. ماسکهای ضد آلودگی پی 95 مخصوص به دام انداختن مولکولهای نفتی معلق هستند که از بنزین، رنگ و روغن پخت و پز آزاد میشوند. آنها همچنین باکتریها، میکروبها، کنهها و .. به دام میاندازند.
با توجه به اینکه ماسکهای P95 چربیها را فیلتر میکنند، خیلی سریع کثیف میشوند و نیاز به شستشوی مکرر دارند. آنها میتوانند با یک حوله مرطوب نرم و یا شستن در آب با یک پاک کننده معمولی تمیز شوند. توجه داشته باشید که این ماسکها را به شدت مالش ندهید و یا آن را در ماشین لباسشویی یا خشک کن قرار ندهید.
خرید ماسک سوپاپ دار
ماسکهای سوپاپ دار اغلب جهت جلوگیری از ورود ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرومتر، میکروبها، ذرات گرد و غبار و برخی دیگر از آلایندهها به مجرای تنفسی کاربرد دارند. این نوع ماسکها فیلترهای مناسبی داشته و مدت زمان کاربرد آن بین 18 تا 40 ساعت متفاوت است. سوپاپ این ماسکها امکان تنفس راحتتر را فراهم میسازد. در نظر داشته باشید استفاده از آنها حتی در شهرهای بزرگ و آلودهای مثل پکن نیز به شدت مورد استفاده قرار میگیرند. از این رو جهت جلوگیری از عوارض بعضا جبران نشدنی انواع آلودگیهای شهری میتوانید اقدام به خرید ماسک ضد آلودگی با چنین فیلترهایی نمایید.
کلام آخر
امروزه با توجه به افزایش جمعیت، کارخانهها، وسایل نقلیه و دیگر موارد موثر طبیعی است که آلودگی افزایش پیدا کرده است. اما با توجه به اینکه تحقیقات ثابت کردهاند قرار گرفتن در معرض هوای آلوده چه در کوتاه مدت و چه در بلند مدت بر ششها و ریهها اثر منفی خواهد داشت، بهترین راهکار برای شهروندان استفاده از ماسک است. انتخاب و خرید ماسک مناسب آلودگی میتواند موجب بهبود تنفس و پیشگیری از ابتلا به بیماریهای تنفسی شود.