شنبلیله یکی از گنجینه‌های طبیعت است که از دیرباز در طب سنتی و آشپزی جوامع مختلف جایگاه ویژه‌ای داشته است. این گیاه با برگ‌های معطر و دانه‌های طلایی خود، نه تنها طعم و عطر منحصر به فردی به غذاها می‌بخشد، بلکه به عنوان یک داروی طبیعی، نقش بسزایی در بهبود سلامت ایفا می‌کند. در ادامه این مقاله به بررسی کامل خواص شنبلیله تا طرز استفاده از آن می‌پردازیم.
شنبلیله چیست؟
شنبلیله (Trigonella foenum-graecum) گیاهی است که حدود ۶۰ تا ۹۰ سانتی متر ارتفاع دارد. این گیاه برگ‌های سبز و گل‌های سفید کوچک دارد که حاوی دانه‌های کوچک و قهوه‌ای طلایی است. هزاران سال است که شنبلیله در طب جایگزین و چینی برای درمان بیماری‌های پوستی و بسیاری از بیماری‌های دیگر استفاده می‌شود؛ همچنین از شنبلیله به عنوان یک ادویه خانگی نیز استفاده می‌کنند و در بسیاری از محصولات مانند صابون و شامپو یافت می‌شود. پودر شنبلیله و دانه‌های آن نیز به دلیل ارزش غذایی و طعم کمی شیرین خود در بسیاری از غذاهای هندی استفاده می‌شود.
ارزش غذایی شنبلیله
یک قاشق غذاخوری یا 11 گرم دانه کامل شنبلیله حاوی ۳۵ کالری و چندین ماده مغذی است، از جمله:
- فیبر: ۳ گرم
- پروتئین: ۳ گرم
- کربوهیدرات: ۶ گرم
- چربی: ۱ گرم
- آهن: ۲۱ درصد از ارزش روزانه (DV)
- منگنز: ۶ درصد از DV
- منیزیم: ۵ درصد از DV
خواص شنبلیله برای سلامتی بدن
شنبلیله دارای ترکیبات شیمیایی متنوعی است که شامل آلکالوئیدها، فلاونوئیدها، ساپونین‌ها و فیبرها می‌باشد. یکی از مهم‌ترین ترکیبات فعال موجود در شنبلیله، تریگونلین است که دارای خواص ضد دیابتی، ضد التهابی و ضد سرطانی می‌باشد. به همین دلیل این ماده گیاهی می‌تواند بر جنبه‌های مختلف سلامتی بدن تاثیر بگذارد.
خواص شنبلیله بر تقویت سیستم ایمنی
شنبلیله با داشتن ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و ضد میکروبی، به تقویت سیستم ایمنی بدن و مقابله با عفونت‌ها کمک می‌کند. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در شنبلیله، مانند ویتامین C و فلاونوئیدها، با خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد، از آسیب به سلول‌های بدن جلوگیری می‌کنند و سیستم ایمنی را تقویت می‌کنند. همچنین شنبلیله دارای خواص ضد باکتری، ضد قارچ و ضد ویروس است که به مقابله با عفونت‌های مختلف کمک می‌کند. مصرف منظم شنبلیله می‌تواند به بهبود سلامت عمومی بدن و افزایش مقاومت در برابر بیماری‌ها کمک کند.
خواص شنبلیله برای سطح تستوسترون در مردان
یکی از رایج‌ترین دلایلی که مردان از مکمل‌های حاوی شنبلیله استفاده می‌کنند، افزایش تستوسترون است. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که این گیاه اثرات مفیدی از جمله افزایش میل جنسی دارد. در یک مطالعه، مصرف ۳۰۰ میلی گرم شنبلیله دو بار در روز به مدت ۸ هفته منجر به افزایش قابل توجه سطح تستوسترون در مردان شد.
خواص شنبلیله بر دردهای قاعدگی
بانوان در دوران پریود خود ممکن است درد‌هایی را تجربه کنند. در این شرایط برای کاهش دردهای خود بانوان از مکمل‌های مختلفی استفاده می‌کنند. شنبلیله یکی از راه‌های طبیعی و گیاهی برای کاهش این درد‌ها است. مصرف خوراکی پودر تخم شنبلیله ممکن است دوره‌های دردناک قاعدگی را کاهش دهد.
درمان سرفه
زمانی که شما به دلیل سرماخوردگی و یا… دچار سرفه‌های شدید می‌شوید ممکن است به سراغ روش‌های مختلفی برای درمان سرفه بروید. یکی از درمان‌های طبیعی سرفه استفاده از شنبلیله است. این ماده گیاهی با توجه به ترکیبات خود می‌تواند موجب کاهش سرفه شود. برای کاهش سرفه خود با شنبلیله ابتدا تخم شنبلیله در آب خیس کنید. سپس آن را با عسل و لیمو ترکیب کنید.
کاهش کلسترول
فیبرهای محلول موجود در شنبلیله به کاهش کلسترول بد (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL) کمک می‌کنند. این امر به بهبود سلامت قلب و کاهش خطر بیماری‌های قلبی عروقی منجر می‌شود. گالاکتومانان، نوعی فیبر محلول در شنبلیله، با اتصال به کلسترول در دستگاه گوارش، جذب آن را کاهش می‌دهد و باعث دفع بیشتر کلسترول از بدن می‌شود. همچنین شنبلیله با کاهش تری‌گلیسیرید و لیپوپروتئین‌های با چگالی کم، به پیشگیری از بیماری‌های قلبی کمک می‌کند.
بهبود هضم
شنبلیله با تحریک ترشح آنزیم‌های گوارشی و افزایش حرکات روده، به بهبود هضم و جلوگیری از یبوست کمک می‌کند. فیبرهای موجود در شنبلیله باعث افزایش حجم مدفوع و تسهیل حرکت آن در روده‌ها می‌شوند. همچنین ترکیبات موسیلاژی موجود در دانه‌های شنبلیله با ایجاد لایه‌ای محافظ بر روی دیواره معده و روده، به کاهش التهاب و تسکین مشکلات گوارشی مانند سوءهاضمه و سندرم روده تحریک‌پذیر کمک می‌کنند. مصرف شنبلیله به صورت دمنوش یا اضافه کردن آن به غذاها می‌تواند تاثیرات مثبتی بر سیستم گوارشی داشته باشد.
خواص شنبلیله بر کنترل دیابت و سطح قند خون
شنبلیله ممکن است به شرایط متابولیک مانند دیابت کمک کند. در یک مطالعه، افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ که ۵ گرم پودر دانه شنبلیله را دو بار در روز به مدت ۲ ماه مصرف کردند، کاهش سطح قند خون ناشتا، چربی شکم، شاخص توده بدن و هموگلوبین A۱c را تجربه کردند که نشانگر قند خون طولانی مدت است. فیبر بالای موجود در شنبلیله نیز می‌تواند برای حمایت از کنترل قند خون، حتی در افرادی که دیابت ندارند مفید باشد.
تاثیر شنبلیله بر تولید شیر مادر
شیر مادر بهترین منبع تغذیه برای رشد کودک شما است. بعضی مواقع برخی مادران به علت کمبود شیر خود به دنبال مواد غذایی هستند که موجب افزایش شیر آن‌ها شود. در حالی که خرید مکمل شیر افزا معمولا برای افزایش تولید شیر مادر استفاده می‌شود، تحقیقات نشان می‌دهد که شنبلیله ممکن است یک جایگزین طبیعی و ایمن برای افزایش شیر بانوان باشد.
خواص شنبلیله برای پوست و مو
شنبلیله به غیر از تاثیرات مثبتی که بر روی سلامتی بدن دارد می‌تواند تاثیرات مثبتی بر روی سلامت پوست و مو نیز بگذارد. در ادامه خواص شنبلیله برای پوست و مو را بررسی می‌کنیم.
خواص شنبلیله برای پوست
شنبلیله دارای خواص ضد باکتری و ضد التهابی است که می‌تواند به کاهش آکنه و جوش‌ها کمک کند. دانه‌های شنبلیله را می‌توان خیس کرده و خمیر حاصل را به عنوان ماسک صورت استفاده کرد. این ماسک به پاکسازی پوست و کاهش التهاب جوش‌ها کمک می‌کند. شنبلیله حاوی ترکیبات مرطوب کننده‌ای است که می‌توانند به نرمی و لطافت پوست کمک کنند. استفاده از خمیر دانه‌های شنبلیله یا روغن شنبلیله بر روی پوست می‌تواند به حفظ رطوبت پوست و جلوگیری از خشکی آن کمک کند.
شنبلیله حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند ویتامین C و فلاونوئیدها است که به مقابله با رادیکال‌های آزاد و کاهش علائم پیری پوست کمک می‌کنند. این آنتی‌اکسیدان‌ها باعث افزایش تولید کلاژن و بهبود الاستیسیته پوست می‌شوند و از چین و چروک‌های پوست جلوگیری می‌کنند. شنبلیله دارای خاصیت روشن‌کنندگی طبیعی است که می‌تواند به کاهش لکه‌های تیره و تیرگی پوست کمک کند. استفاده منظم از ماسک شنبلیله می‌تواند به یکدست شدن رنگ پوست و بهبود ظاهر کلی آن کمک کند.
خواص شنبلیله برای مو
شنبلیله دارای مواد مغذی مانند پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و اسیدهای آمینه است که به تقویت فولیکول‌های مو و تحریک رشد موها کمک می‌کنند. استفاده از ماسک مو با دانه‌های شنبلیله یا روغن شنبلیله می‌تواند به افزایش ضخامت و طول موها کمک کند. شنبلیله با داشتن ترکیبات هورمونی طبیعی و پروتئین‌های ضروری می‌تواند به کاهش ریزش مو کمک کند. ماساژ پوست سر با روغن شنبلیله یا استفاده از خمیر دانه‌های شنبلیله می‌تواند به تقویت ریشه‌های مو و کاهش ریزش آن‌ها کمک کند.
عوارض شنبلیله
با وجود خواص فراوان، مصرف شنبلیله ممکن است در برخی افراد عوارض جانبی ایجاد کند. از جمله این عوارض می‌توان به ناراحتی‌های گوارشی، تهوع، اسهال و واکنش‌های آلرژیک اشاره کرد. همچنین مصرف زیاد شنبلیله ممکن است با داروهای خاصی مانند داروهای دیابت و ضد انعقاد تداخل داشته باشد. با توجه به تأثیر آن بر قند خون، در صورت مصرف داروهای دیابت یا سایر مکمل‌هایی که سطح قند خون را کاهش می‌دهند، باید شنبلیله را با احتیاط مصرف کنید. بنابراین، بهتر است قبل از شروع مصرف منظم شنبلیله با پزشک خود مشورت کنید.
نحوه استفاده از شنبلیله
شنبلیله در آشپزی مناطق مختلف جهان به عنوان یک ادویه معطر و خوش‌طعم استفاده می‌شود. برگ‌های تازه یا خشک شده شنبلیله به عنوان یک سبزی در انواع غذاها مانند خورش‌ها، سالادها و نان‌ها استفاده می‌شوند. همچنین دانه‌های شنبلیله به عنوان یک ادویه محبوب در تهیه ترشی‌ها و انواع ادویه‌جات مخلوط مورد استفاده قرار می‌گیرند.
به غیر از کاربرد شنبلیله در آشپزی شما می‌توانید از دمنوش شنبلیله نیز برای بهره مندی از فواید آن استفاده کنید. برای تهیه دمنوش شنبلیله ابتدا تخم آن را تمیز بشویید و بکوبید. سپس آن را با چای سیاه ترکیب کنید و آب جوش روی آن بریزید. اجازه دهید ۳ تا ۵ دقیقه بماند تا دم بکشد. پس از دم کشیدن دمنوش خود آن را از صافی رد کنید و میل کنید. می‌توانید برای شیرین کردن دمنوش خود از عسل استفاده کنید.
سخن پایانی
در این مطلب از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز به بررسی کامل خواص شنبلیله و روش‌های مصرف آن پرداختیم. شنبلیله گیاهی با خواص دارویی و تغذیه‌ای فراوان است که می‌تواند در بهبود سلامت عمومی بدن نقش موثری داشته باشد. شما با کدام خواص دیگر شنبلیله آشنایی دارید؟ شما می‌توانید نظرات و سوالات خود را در زمینه خواص شنبلیله در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.
