کنترل قند خون یکی از مهم‌ترین جنبه‌های مدیریت دیابت نوع 2 است که تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی و پیشگیری از عوارض بلند مدت این بیماری دارد. دیابت نوع 2، که به علت اختلال در استفاده بدن از انسولین یا مقاومت به انسولین بروز می‌کند، نیازمند نظارت دقیق بر سطح قند خون و تنظیم آن است. قرص رپاگلیناید یکی از داروهای محبوب برای کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 است.
قرص رپاگلیناید برای چیست؟
قرص رپاگلیناید یک نوع داروی خوراکی است که برای کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 استفاده می‌شود. این دارو متعلق به داروهای موسوم به مگلیتینیدها است که با تحریک پانکراس برای ترشح انسولین بیشتر عمل می‌کند.
بیشتر بخوانید: قرص سینوریپا چیست؟ نحوه مصرف و عوارض
کاربرد قرص رپاگلیناید
این دارو بخشی از یک برنامه جامع درمانی که شامل رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، و کنترل وزن است که در جهت کنترل دیابت نوع 2 تجویز می‌شود. کنترل قند خون به کاهش خطر عوارض ناشی از دیابت از جمله آسیب به کلیه‌ها، اعصاب، چشم‌ها و بیماری‌های قلبی کمک زیادی می‌کند. در ادامه با موارد مصرف قرص رپاگلیناید آشنا خواهیم شد.
- کاهش قند خون در دیابت نوع 2
- پیشگیری از عوارض دیابت
نحوه عملکرد رپاگلیناید
قرص رپاگلیناید با تحریک ترشح انسولین از پانکراس عمل کرده و به گیرنده‌های خاصی در سلول‌های بتای پانکراس متصل می‌شود و باعث افزایش آزادسازی انسولین در واکنش به افزایش قند خون می‌شود. عملکرد این دارو سریع و کوتاه مدت است و بیشتر برای کنترل قند خون بعد از وعده‌های غذایی استفاده می‌شود. در ادامه به نحوه عملکرد رپاگلیناید خواهیم پرداخت؛
- اتصال به کانال‌های پتاسیمی وابسته به ATP؛
- این دارو با بستن کانال‌های پتاسیمی در غشای سلول‌های بتای پانکراس، دپلاریزاسیون غشا را تحریک می‌کند.
- باز شدن کانال‌های کلسیمی؛
- دپلاریزاسیون غشا باعث باز شدن کانال‌های کلسیمی وابسته به ولتاژ می‌شود.
- افزایش ورود یون‌های کلسیم؛
- ورود یون‌های کلسیم به داخل سلول باعث تحریک وزیکول‌های حاوی انسولین می‌شود.
- ترشح انسولین؛
- انسولین از سلول‌های بتا آزاد شده و سبب کاهش سطح قند خون خواهد شد.
اشکال دارویی
- قرص خوراکی
نحوه مصرف قرص رپاگلیناید
روش مصرف قرص رپاگلیناید براساس وضعیت قند خون، رژیم غذایی، و پاسخ بدن شما به دارو است. در ادامه به بررسی نحوه مصرف رپاگلیناید خواهیم پرداخت؛
- این دارو باید 15 تا 30 دقیقه قبل از هر وعده غذایی اصلی مصرف شود. اگر یک وعده غذایی را حذف کردید، دوز آن وعده را نیز نباید مصرف کنید.
- دوز اولیه 0.5 میلی گرم قبل از هر وعده غذایی است که ممکن است پزشک با توجه به قند خون ناشتا و بعد از غذا، دوز را به تدریج افزایش دهد.
- بیشترین دوز توصیه شده 4 میلی گرم قبل از هر وعده غذایی است و مجموع کل دوز روزانه نباید از 16 میلی گرم بیشتر باشد. توجه داشته باشید که قرص را به صورت کامل همراه با یک لیوان آب مصرف کرده و از جویدن دارو خودداری کنید.
- بدون هماهنگی با پزشک دوز مصرفی خود را افزایش یا کاهش ندهید. افزایش دوز مصرفی بدون هماهنگی با پزشک، تاثیری بر روی سلامتی شما نداشته و تنها عوارض جانبی را افزایش می‌دهد.
قرص رپاگلیناید 2 چیست؟
یکی از دوزهای مصرفی این دارو، قرص رپاگلیناید 2 است که برای کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 مصرف می‌شود. این دوز مصرفی تنها برای کسانی است که نیاز بیشتری به کنترل قند خون دارند. همچنین، این دارو در افرادی که رپاگلیناید 0.5 میلی گرم روی آن‌ها تاثیری نداشته است، تجویز می‌شود.
بیشتر بخوانید: قرص گلوریپا چیست؟ فواید و عوارض داروی گلوریپا
بهترین زمان مصرف قرص رپاگلیناید
بهترین زمان مصرف قرص رپاگلیناید 15 تا 30 دقیقه قبل از هر وعده غذایی اصلی است. این زمان مصرف سبب افزایش قند خون ناشی از غذا می‌شود. همچنین، انسولین را تحریک کرده و منجر به کنترل قند خون خواهد شد. همچنین، تعداد دفعات مصرف بستگی به تعداد وعده‌های غذایی شما و نسخه پزشک دارد.
عوارض قرص رپاگلیناید
سطح پایین قند خون (هیپوگلیسمی)، اسهال، سردرد، کمردرد، عفونت دستگاه تنفسی فوقانی، یبوست، درد قفسه سینه و… برخی از عوارض رپاگلیناید است. به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض قرص رپاگلیناید خواهیم پرداخت؛
- هیپوگلیسمی (16-31%)
- عفونت دستگاه تنفسی فوقانی (10-16%)
- سردرد (9-11%)
- کمردرد (5-6%)
- سینوزیت (3-6%)
- برونشیت (6-2%)
- اسهال (4-5%)
- درد قفسه سینه (2-3%)
- یبوست (2-3%)
موارد احتیاط و منع مصرف
قبل از مصرف قرص رپاگلیناید، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله مشکلات کلیوی (دیالیز کلیه)، مشکلات کبدی، بیماری پانکراس (پانکراتیت)، کم آبی، استفاده یا سوء مصرف الکل، فشار خون پایین، کلسترول بالا، سابقه عفونت‌های مخمری در واژن یا آلت تناسلی، انسداد یا باریک شدن رگ‌های خونی، مشکلات عصبی (نوروپاتی محیطی دیابتی) و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به موارد احتیاط رپاگلیناید خواهیم پرداخت؛
- بیماران مبتلا به مشکلات کبدی، کلیوی و اختلالات غددی از جمله کم کاری تیروئید، با پزشک در رابطه با مصرف این دارو مشورت کنند. همچنین، افراد با سابقه افت شدید قند خون یا حساسیت به داروهای دیابت، احتیاط لازم را داشته باشند.
- مصرف این دارودر دوران بارداری، تنها با مشورت و دستور پزشک امکان‌پذیر است. مشخص نیست که این دارو به شیر مادر منتقل می‌شود یا نه، بنابراین در دوران شیردهی باید با احتیاط مصرف شود.
- توجه داشته باشید که این دارو باید وعده غذایی شما مصرف شود تا از عوارض جانبی جلوگیری شود. در صورتی که وعده غذایی شما حذف شد، نباید این دارو را به صورت ناشتا مصرف کنید.
- مصرف الکل ممکن است اثر دارو را تغییر داده و خطر افت یا افزایش قند خون را افزایش دهد.
- مصرف قرص رپاگلیناید در برخی بیماران سبب گیجی و خواب آلودگی شده است. در صورت بروز این عارضه، از رانندگی و کار با ماشین‌آلات سنگین خودداری کنید.
- آزمایش‌های عملکرد کبدی و کلیوی و پایش مداوم قند خون برای اطمینان از اثربخشی و پیشگیری از عوارض توصیه می‌شود.
موارد منع مصرف رپاگلیناید شامل موارد زیر است؛
- حساسیت به دارو یا سایر ترکیبات موجود در آن
- مشکلات شدید کبدی
- افت مکرر قند خون
مصرف قرص رپاگلیناید در بارداری
داده‌های محدود موجود از گزارش‌های موردی و سری موارد، خطر مرتبط با دارو برای نقایص مادرزادی، سقط جنین یا پیامدهای نامطلوب مادری یا جنینی را در زنانی که در دوران بارداری رپاگلینید مصرف می‌کنند، شناسایی نکرده است. دیابت کنترل نشده در بارداری خطر ابتلا به کتواسیدوز دیابتی، پره اکلامپسی، سقط جنین خود به خود، زایمان زودرس و عوارض زایمان را افزایش می دهد. همچنین، دیابت کنترل نشده خطر ابتلا به نقایص مادرزادی عمده، مرده زایی و عوارض مربوط به ماکروزومی را افزایش می‌دهد.
بیشتر بخوانید: قرص گلی کلازید چیست؟ طریقه مصرف و عوارض
تاثیر قرص رپاگلیناید در شیردهی
هیچ اطلاعاتی در مورد وجود رپاگلینید در شیر انسان، اثرات آن بر شیرخواران یا بر تولید شیر وجود ندارد. به دلیل احتمال هیپوگلیسمی در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، مصرف این دارو در هنگام شیردهی توصیه نمیشود.
شرایط نگهداری قرص رپاگلیناید
قرص رپاگلیناید باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر
این مقاله به بررسی کنترل دیابت نوع 2 با قرص رپاگلیناید، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. این دارو با تحریک ترشح انسولین از لوزالمعده عمل کرده و به تنظیم سطح قند خون کمک می‌کند. از مزایای آن می‌توان به سرعت شروع اثر، مدت اثر کوتاه و قابلیت تنظیم دوز مصرفی بر اساس وعده‌های غذایی اشاره کرد. با این حال، مصرف رپاگلیناید باید تحت نظارت پزشک صورت گیرد، زیرا مصرف نادرست آن می‌تواند منجر به افت شدید قند خون (هیپوگلیسمی) شود.
