واکسن آبله مرغان چیست؟
واکسن آبله مرغان (Varicella vaccine) واکسنی است که برای پیشگیری از بیماری آبله مرغان استفاده میشود. آبله مرغان یک بیماری ویروسی مسری است که توسط ویروس واریسلا زوستر (Varicella Zoster Virus) ایجاد میشود و در کودکان شایع است. با این حال، می‌تواند در بزرگسالان نیز بروز کند و عوارض جدی‌تری داشته باشد.
کاربرد واکسن آبله مرغان
این واکسن حاوی ویروس زنده ضعیف شده واریسلا زوستر است که با تحریک سیستم ایمنی بدن، فرد را در برابر بیماری ایمن می‌کند. برخی از مزایا و کاربرد واکسن آبله مرغان به شرح زیر است:
- پیشگیری از ابتلا به بیماری: مهم‌ترین مزیت واکسن، پیشگیری از ابتلا به آبله مرغان است. کسانی که این واکسن را دریافت کرده یا اصلاً به بیماری مبتلا نمی‌شوند یا اگر هم بشوند، علائم بسیار خفیف‌تری خواهند داشت. به علاوه، بیماران با مشورت پزشک می‌توانند از قرص تقویت سیستم ایمنی بدن و مکمل های کمک درمانی استفاده کنند.
- کاهش شدت بیماری در صورت ابتلا: اگر فرد واکسینه‌شده دچار آبله مرغان شود، بیماری در او بسیار خفیف‌تر و کوتاه‌تر است. به عنوان مثال، به جای صدها دانه پوستی، تنها چند مورد بروز می‌کند و تب و بی‌حالی کمتر است.
- کاهش احتمال انتقال بیماری به دیگران: فرد واکسینه در صورت مواجهه با ویروس، به احتمال زیاد آلوده نمی‌شود یا میزان ویروس در بدن او کمتر است. در نتیجه، احتمال انتقال ویروس به اطرافیان، خصوصاً نوزادان یا افراد با بیماری‌های زمینه‌ای، بسیار کمتر میشود.
- کاهش احتمال ابتلا به زونا در آینده: ویروس واریسلا زوستر پس از ایجاد آبله مرغان می‌تواند سال‌ها در بدن نهفته بماند و بعدها به شکل زونا (Shingles) بروز کند. دریافت واکسن واریسلا در کودکی یا بزرگسالی، احتمال بروز زونا در آینده را کاهش می‌دهد.
ترکیبات واکسن آبله مرغان
در ادامه ترکیبات اصلی واکسن آبله مرغان معرفی می‌شوند:
- ویروس زنده ضعیف شده واریسلا زوستر
- ژلاتین
- ساکارز و سوربیتول
- نئومایسین
- محلول نمکی (فیزیولوژیک)
بیشتر بدانید: واکسن سرخک
نحوه تزریق واکسن آبله مرغان
قبل از تزریق، اطلاعات دارویی یا نسخه پزشک را با دقت بررسی کنید. برای اطلاع از نحوه تزریق این واکسن با ما همراه باشیئ.
- تزریق این واکسن زیرجلدی است و واکسن به لایه چربی زیر پوست تزریق میشود (نه به داخل عضله یا ورید). تزریق در کودکان و بزرگسالان یکسان انجام میشود، فقط محل آن بسته به سن ممکن است متفاوت باشد.
- فرد باید در زمان تزریق سالم و بدون تب باشد و وجود حساسیت به ژلاتین یا نئومایسین باید بررسی شود. زنان باردار نباید واکسن دریافت کنند و باید از بارداری تا یک ماه پس از تزریق خودداری کنند.
- برای تزریق، ابتدا محل تزریق را به خوبی تمیز کنید. ممکن است قرمزی، تورم یا درد خفیف در محل تزریق دیده شود. تب خفیف یا بثورات پوستی ممکن است ایجاد شود که بی‌خطر است. دقت داشته باشید که در صورت تب، استراحت و نوشیدن مایعات توصیه میشود.
واکسن آبله مرغان در چند ماهگی تزریق میشود؟
واکسن آبله مرغان در کودکان به صورت دو نوبت تزریق میشود. نوبت اول واکسن زمانی تزریق میشود که کودک به سن 12 تا 15 ماهگی رسیده باشد. این زمان یکی از حساس‌ترین دوره‌ها برای تقویت سیستم ایمنی کودک است و اولین دوز واکسن نقش مهمی در محافظت اولیه ایفا می‌کند. نوبت دوم واکسن در سن 4 تا 6 سالگی تزریق میشود که برای تقویت ایمنی و محافظت بلندمدت بدن در برابر ویروس واریسلا ضروری است. فاصله مناسب بین دوز اول و دوم برای عملکرد بهتر واکسن توصیه میشود.
بیشتر بدانید: واکسن هپاتیت ب
عوارض واکسن آبله مرغان
واکسن آبله مرغان به صورت کلی ایمن است. با این حال، مانند هر واکسن یا دارویی ممکن است باعث برخی عوارض خفیف تا نادر شود. این عوارض موقتی است و به سرعت برطرف می‌شوند. برخی از عوارض این واکسن به شرح زیر است:
- درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق
- تب خفیف
- بثورات پوستی خفیف (شبیه چند دانه‌ی آبله مرغان، در نزدیکی محل تزریق)
- احساس خستگی یا بی‌حالی
- تب بالا
- بثورات گسترده‌تر در بدن
- بزرگ شدن موقتی غدد لنفاوی
- بی‌قراری کودک
به علاوه، برخی بیماران بعد از مصرف عوارض جانبی جدی و خطرناکی گزارش کردند که نیاز به قطع مصرف و بررسی پزشک دارد. برخی از عوارض جدی و خطرناک این واکسن به شرح زیر می‌باشد:
- واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) به ترکیباتی مانند ژلاتین یا نئومایسین
- تشنج ناشی از تب (در کودکان حساس)
- کاهش موقت تعداد پلاکت‌ها (ترومبوسیتوپنی)
- بروز زونا در آینده (بسیار نادر، و معمولاً خفیف‌تر از حالت طبیعی)
موارد احتیاط و منع مصرف
قبل از تزریق، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در واکسن حساسیت دارید، از تزریق خودداری کنید. برای آگاهی از موارد احتیاط این واکسن با ما همراه باشید.
- اگر فرد در زمان تزریق واکسن دچار تب یا بیماری فعال (مثل آنفلوآنزا، سرماخوردگی شدید یا عفونت حاد) باشد، بهتر است تعویق تزریق واکسن را در نظر داشته باشید تا بدن در حالت پایدار قرار گیرد.
- زنان باردار نباید واکسن آبله مرغان دریافت کنند، زیرا این واکسن حاوی ویروس زنده ضعیف‌شده است و ممکن است برای جنین خطرناک باشد. همچنین، زنانی که قصد بارداری دارند، باید حداقل تا یک ماه پس از تزریق واکسن از بارداری خودداری کنند.
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند از جمله بیماران مبتلا به HIV، سرطان، افرادی که شیمی‌درمانی می‌شوند یا داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مصرف می‌کنند؛ نباید واکسن زنده دریافت کنند.
- افرادی که سابقه حساسیت شدید (آنافیلاکسی) به اجزای واکسن مانند ژلاتین یا نئومایسین دارند، نباید این واکسن را دریافت کنند. این ترکیبات ممکن است واکنش‌های آلرژیک شدید داشته باشند.
- اگر فرد در هفته‌های اخیر خون یا فرآورده‌هایی مثل ایمونوگلوبولین تزریق کرده باشد، ممکن است واکسن به‌خوبی عمل نکند. در این موارد پزشک توصیه می‌کند واکسیناسیون چند هفته تعویق داشته باشد.
- اگر قرار است واکسن آبله مرغان همراه با سایر واکسن‌های زنده (مثل سرخک-سرخجه-اوریون، یا MMR) تزریق شود، باید همزمان در روز یکسان یا با فاصله دست‌کم ۴ هفته‌ای انجام شود.
- اگرچه واکسن بی‌خطر است، ولی در موارد بسیار نادر، ویروس ضعیف شده ممکن است به افرادی با نقص ایمنی منتقل شود. بنابراین اگر فرد واکسینه‌شده با فردی بسیار ضعیف (مانند گیرنده پیوند یا بیمار تحت شیمی‌درمانی) زندگی می‌کند، باید با احتیاط عمل کند.
تزریق واکسن آبله مرغان در بارداری
تزریق واکسن آبله مرغان (Varicella vaccine) در دوران بارداری ممنوع است. این واکسن حاوی ویروس زنده است و اگرچه در افراد سالم بی‌خطر است، ولی در زنان باردار ممکن است به ندرت از جفت عبور کرده و باعث عفونت جنین شود. زنان در سنین باروری که قصد بارداری دارند، باید حداقل یک ماه قبل از بارداری واکسن را دریافت کرده و از بارداری تا چهار هفته پس از تزریق پرهیز کنند.
بیشتر بدانید: واکسن کزاز
تداخل دارویی واکسن آبله مرغان
تداخل دارویی این واکسن می‌تواند بسیار گسترده یا محدود باشد که بسته به داروهای تجویزی و گیاهی مورد استفاده بیماران، متفاوت است. برای آگاهی از تداخلات دارویی این واکسن با پزشک مشورت کنید.
شرایط نگهداری واکسن آبله مرغان
واکسن باید در دمای 2 تا 8 درجه سانتیگراد (یخچال) نگهداری شود. نباید در فریزر نگهداری شود، یخ‌زدگی می‌تواند به ساختار ویروس واکسن آسیب زده و آن را غیر فعال کند.
کلام آخر
این مقاله به بررسی پیشگیری از بیماری آبله مرغان با واکسن آبله مرغان، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. تزریق واکسن به موقع و کامل، نه تنها از ابتلای فرد به این بیماری جلوگیری می‌کند، بلکه به کاهش شیوع ویروس در جامعه نیز کمک می‌نماید. با توجه به ایمنی بالا و عوارض کم واکسن، توصیه میشود والدین و افراد در معرض خطر، واکسیناسیون را جدی گرفته و از مزایای آن بهره‌مند شوند. پیشگیری با واکسن، کلید سلامت و حفظ کیفیت زندگی در برابر آبله مرغان است.
