شربت اکسپکتورانت یکی از این داروهاست که به منظور تسکین سرفه و رفع احتقان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شربت با تأثیر بر ترشحات مجاری تنفسی، باعث رقیق شدن و تسهیل خروج خلط می‌شود. این فرآیند نه تنها به کاهش شدت سرفه کمک می‌کند، بلکه با پاکسازی مجاری تنفسی، تنفس را نیز بهبود می‌بخشد.
آنچه در این مقاله می خوانیم
اشکال دارویی اکسپکتورانت
- شربت
موارد مصرف شربت اکسپکتورانت
شربت اکسپکتورانت برای درمان سرفه و احتقان ناشی از سرماخوردگی، برونشیت و سایر بیماری‌های تنفسی استفاده می‌شود. این دارو معمولا برای سرفه‌های مداوم ناشی از سیگار کشیدن یا مشکلات تنفسی طولانی مدت (مانند برونشیت مزمن، آمفیزم) استفاده نمی‌شود مگر اینکه پزشک شما تجویز کند. این شربت یک داروی خلط آور است که با نازک شدن و شل شدن مخاط در مجاری تنفسی، پاکسازی احتقان و آسان‌تر کردن تنفس عمل می‌کند.
داروهای ضدسرفه و سرماخوردگی در کودکان کمتر از 6 سال بی‌خطر یا مؤثر نبوده‌اند. از این شربت برای درمان علائم سرماخوردگی در کودکان کمتر از 6 سال استفاده نکنید مگر اینکه به طور خاص توسط پزشک تجویز شود. این دارو سرماخوردگی را درمان یا کوتاه نمی‌کند. برای کاهش خطر عوارض جانبی، تمام دستورالعمل های دوز را به دقت دنبال کنید. سایر داروهای ضدسرفه و سرماخوردگی را که ممکن است حاوی مواد مشابه باشند، بدون مشورت پزشک مصرف نکنید.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر شربت اکسپکتورانت
مکانیسم عمل شربت اکسپکتورانت، حاوی تركيباتی است كه موجب رقيق شدن خلط و خروج آن از ريه می‌شود. كلرفنيرامين موجود در اين فراورده با اثرات ضد هيستامين، فنيل پروپانول آمين با اثر مقلد سمپاتيک ضداحتقان و گايافنزين با كاهش چسبندگی خلط و تسهيل خروج آن، در نهايت موجب تسكين سرفه‌های خشک و نرم شدن مخاط ريه و تخليه خلط می‌گردند.
مقدار مصرف شربت اکسپکتورانت
شربت اکسپکتورانت را به صورت خوراکی با یا بدون غذا طبق دستور پزشک معمولا هر 4 ساعت یکبار مصرف کنید. این شربت ممکن است طعم تلخی داشته باشد، تمام دوز مصرفی خود را به صورت کامل مصرف کنید. بدون هماهنگی با پزشک دوز مصرفی خود را افزایش ندهید. افزایش دوز مصرفی بدون هماهنگی با پزشک تاثیری بر روی بهبودی شما نداشته و تنها سبب عوارض خواهد شد. دوز بر اساس سن، وضعیت پزشکی و پاسخ به درمان است. بیش از 6 دوز روزانه این دارو را مصرف نکنید.
نحوه مصرف شربت اکسپکتورانت
- اگر از شکل مایع این دارو استفاده می‌کنید، دوز را با استفاده از یک دستگاه یا قاشق مخصوص اندازه گیری کنید. از قاشق خانگی استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز مناسب را دریافت نکنید. برای بسته‌های پودر، تمام محتویات بسته را روی زبان خالی کنید و قورت دهید. برای جلوگیری از طعم تلخ، از جویدن خودداری کنید.
- هنگام مصرف این دارو مایعات فراوان بنوشید. مایعات به شکستن مخاط و رفع احتقان کمک می‌کند.
- اگر سرفه شما همراه با سردرد، تب، گلودرد شدید، بثورات پوستی یا اگر بعد از 7 روز طول بکشد، به پزشک خود اطلاع دهید. این موارد ممکن است نشانه یک مشکل جدی پزشکی باشد. اگر فکر می‌کنید ممکن است مشکل پزشکی جدی داشته باشید، فوراً کمک پزشکی دریافت کنید.
- در صورت فراموشی یک نوبت از شربت اکسپکتورانت، به محض یادآوری آن را استفاده کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز از دست رفته یک نوبت را دو بار مصرف نکنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف شربت اکسپکتورانت، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی برخی از مواد غیرفعال باشد که می‌تواند باعث برخی واکنش‌های آلرژیک جدی یا برخی مشکلات دیگر شود. بیماران با سوابق پزشکی مانند زخم معده، آسم، بیماری کلیوی، بیماری معده، نارسایی کبد یا کلیه، مشکلات قلبی عروقی، درد شدید قفسه سینه، مشکلات ریوی (مانند تنفس سخت) و… با احتیاط و نسخه پزشک این دارو را مصرف کنند. در ادامه به موارد احتیاط شربت اکسپکتورانت خواهیم پرداخت؛
- قبل از مصرف این دارو، اگر به آن حساسیت دارید، به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. سوابق پزشکی از جمله مشکلات تنفسی (مانند آمفیزم، برونشیت مزمن، آسم، سرفه سیگاری)، سرفه همراه با خون یا مقادیر زیاد مخاط و… را به پزشک اطلاع دهید.
- اشکال مایع این دارو ممکن است حاوی شکر یا الکل باشد. در صورت ابتلا به دیابت، بیماری کبد یا هر بیماری دیگری که نیاز به محدود کردن یا اجتناب از مصرف این مواد در رژیم غذایی خود دارید، احتیاط کنید. از پزشک یا داروساز خود در مورد استفاده ایمن از این دارو سوال کنید.
- اشکال مایع و بسته‌های پودری این دارو ممکن است حاوی آسپارتام باشد. اگر به فنیل کتونوری (PKU) یا هر بیماری دیگری که نیاز به محدود کردن مصرف آسپارتام (یا فنیل آلانین) دارید، با پزشک یا داروساز خود در مورد استفاده ایمن از این دارو مشورت کنید.
- مصرف این شربت در برخی بیماران سبب گیجی و خواب آلودگی شده است. در صورت بروز، از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری بالایی است، خودداری کنید. تا حد امکان رانندگی نکرده و کار با ماشین‌آلات سنگین و تجهیزات را به زمان دیگری موکول کنید.
- قبل از انجام عمل جراحی، در مورد تمام محصولاتی که استفاده می‌کنید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) به پزشک یا دندانپزشک خود اطلاع دهید.
- در دوران بارداری، این دارو باید فقط در صورت نیاز مصرف شود. خطرات و فواید آن را با پزشک خود در میان بگذارید. همچنین، تاثیر این شربت بر روی شیردهی مادر یا تولید شیر به طور کامل مشخص نشده است.
موارد منع مصرف شربت اکسپکتورانت
- حساسیت مفرط
- خواب آلودگی یا گیجی قبل از مصرف دارو
- بارداری (با نسخه پزشک)
عوارض شربت اکسپکتورانت
حالت تهوع و استفراغ، کهیر، خستگی، یبوست، سرگیجه، خواب آلودگی، ترشح بیش از حد بزاق، بثورات پوستی، اسهال و… برخی از عوارض شربت اکسپکتورانت می‌باشد. به خاطر داشته باشید که این دارو تجویز شده زیرا پزشک شما تشخیص داده است که فواید آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت بروز یک واکنش آلرژیک جدی از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه و… به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به عوارض شربت اکسپکتورانت خواهیم پرداخت؛
- سرگیجه
- یبوست
- سردرد
- خستگی
- کهیر
- حالت تهوع و استفراغ (در صورت مصرف در دوزهای بالا)
- رفلکس اسید
- اسهال
- بثورات پوستی
- بی حسی در دست یا پا
- تورم یا حساسیت در غدد بزاقی شما
- ترشح بیش از حد بزاق
- درد لثه
- طعم برنجی و فلزی در دهان شما
- گیجی
تداخل دارویی اکسپکتورانت
- ترکیبات اکسپکتورانت هم در داروهای نسخه‌ای و هم بدون نسخه موجود است. برچسب تمام داروهای خود را بررسی کنید تا مطمئن شوید که بیش از یک داروی حاوی ترکیبات اکسپکتورانت استفاده نمی‌کنید.
- این دارو ممکن است با برخی آزمایشات آزمایشگاهی (مانند سطح اسیدهای خاص در ادرار) تداخل داشته باشد و احتمالاً باعث نتایج آزمایش نادرست شود. مطمئن شوید که پرسنل آزمایشگاه و همه پزشکان شما از مصرف این دارو مطلع هستند.
- مصرف همزمان اين دارو با ساير تركيبات مضعف CNS موجب تشديد اثرات هر دو گروه دارويی می‌شود.
مصرف شربت اکسپکتورانت در دوران بارداری و شیردهی
در دوران بارداری، قبل از مصرف هر گونه دارو حتی داروهای بدون نسخه، باید با پزشک خود مشورت کنید. این امر به ویژه در مورد شربت‌های اکسپکتورانت صدق می‌کند، زیرا برخی از مواد تشکیل دهنده موجود در آن‌ها ممکن است برای جنین مضر باشد.
شرایط نگهداری شربت اکسپکتورانت
شربت اکسپکتورانت باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر شربت اکسپکتورانت
این مقاله به بررسی درمان سرفه و خلط گلو با شربت اکسپکتورانت، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. درمان سرفه و احتقان یکی از مهم‌ترین جنبه‌های مدیریت بیماری‌های تنفسی است که می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی بیماران داشته باشد. شربت اکسپکتورانت با مکانیزم عمل خود، که شامل رقیق کردن ترشحات مجاری تنفسی و تسهیل خروج خلط است، به طور مؤثری در کاهش شدت سرفه و بهبود تنفس کمک می‌کند. مطالعات و تجربیات بالینی نشان داده‌اند که استفاده منظم و به موقع از شربت اکسپکتورانت می‌تواند باعث تسکین علائم ناخوشایند سرفه و احتقان شود.
