قرص ونلافاکسین چیست؟
ونلافاکسین (Venlafaxine) یک داروی ضدافسردگی از دسته‌ی مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین (SNRI) است. این دارو برای درمان اختلالات روانی مختلف کاربرد دارد و اثرات آن بر مواد شیمیایی مغز است که ممکن است در افرادی با افسردگی یا اضطراب دچار عدم تعادل باشند. برخی از موارد مصرف این قرص به شرح زیر است:
- درمان افسردگی اساسی
- درمان اختلال اضطراب فراگیر (GAD)
- درمان اختلال اضطراب اجتماعی
- درمان اختلال پانیک
مزایای قرص ونلافاکسین
ونلافاکسین با مهار بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین در مغز، باعث افزایش غلظت این مواد شیمیایی میشود که در بهبود خلق و خو و کاهش اضطراب نقش دارند. در ادامه به مزایای قرص ونلافاکسین می‌پردازیم.
- اثربخشی بالا در درمان افسردگی: این قرص یکی از داروهای مهم در درمان افسردگی اساسی است. این دارو با افزایش سطح سروتونین و نوراپی‌نفرین در مغز، سبب درمان یا بهبود خلق‌وخو، انگیزه و انرژی خواهد شد. بسیاری از بیماران پس از چند هفته مصرف، کاهش علائم افسردگی مانند بی‌حسی، غم عمیق یا بی‌انگیزگی را گزارش می‌کنند.
- کارایی در درمان اضطراب: ونلافاکسین در دوزهای خاص میتواند علائم اختلال اضطراب فراگیر (GAD)، اختلال پانیک و اضطراب اجتماعی را به‌خوبی کاهش دهد. به علاوه، با مشورت پزشک می‌توان از قرص تقویت اعصاب استفاده کرد.
- کاهش دردهای مزمن مرتبط با روان: در برخی بیماران، مخصوصاً کسانی که دچار دردهای جسمی با منشأ روانی می‌باشند (مثل سردرد تنشی یا دردهای عضلانی مزمن)، ونلافاکسین میتواند اثرات مثبتی داشته باشد.
- تاثیر سریع‌تر در برخی افراد: برخی بیماران نسبت به ونلافاکسین پاسخ سریع‌تری نشان می‌دهند (در مقایسه با بعضی داروهای دیگر مانند پاروکستین یا سیتالوپرام).
ترکیبات قرص ونلافاکس
ونلافاکسین (Venlafaxine) در بیشتر موارد به صورت تک جزئی تولید میشود، یعنی تنها ماده‌ی موثر دارویی آن ونلافاکسین هیدروکلراید (Venlafaxine Hydrochloride) است. با این حال، بسته به شرکت سازنده و شکل دارویی، ترکیبات دیگری نیز در قرص وجود دارند که به عنوان مواد جانبی (کمکی) به کار می‌روند. ترکیبات جانبی احتمالی این دارو شامل موارد زیر است:
- میکروکریستالین سلولز
- لاکتوز مونوهیدرات
- مگنزیم استئارات
- پلی‌وینیل پیرولیدون (PVP)
- هیدروکسی‌پروپیل متیل‌سلولز
- دی‌اکسید تیتانیوم
بیشتر بدانید: ساشه سومازینا
نحوه مصرف قرص ونلافاکسین
ونلافاکسین باید طبق تجویز پزشک مصرف شود. درمان با دوز پایین (مثلاً ۳۷.۵ یا ۷۵ میلی‌گرم در روز) آغاز شده و در صورت نیاز، به صورت تدریجی افزایش می‌یابد. این دارو بهتر است با غذا یا بلافاصله بعد از غذا مصرف شود تا از ناراحتی معده جلوگیری شود. اگر از نوع طولانی‌اثر (XR) استفاده می‌کنید، روزی یک بار، ترجیحاً صبح‌ها مصرف میشود.
دقت داشته باشید که این قرص خوراکی است و باید به صورت کامل همراه با یک لیوان آب مصرف شود و از جویدن یا خرد کردن قرص خودداری کنید. خرد کردن یا جویدن قرص منجر به آزادسازی فوری و در نتیجه عوارض جانبی خواهد شد. به علاوه، قطع مصرف دارو نباید ناگهانی باشد؛ چون ممکن است باعث بروز علائم ناخوشایند از جمله سرگیجه، بی‌قراری، تهوع یا اختلال خواب شود. اگر نیاز به قطع دارو باشد، باید با نظر پزشک و به‌صورت تدریجی انجام شود.
بهترین زمان مصرف قرص ونلافاکسین
بهترین زمان مصرف صبح‌ها بعد از صبحانه است، زیرا میتواند از بی‌خوابی شبانه جلوگیری کند. مصرف قرص ونلافاکسین همراه با غذا یا بلافاصله بعد از آن، باعث کاهش تهوع و ناراحتی معده میشود. بهتر است دوز عصرگاهی ونلافاکسین قبل از ساعت ۶ عصر مصرف شود تا با خواب شبانه تداخل نداشته باشد.
بیشتر بدانید: قرص ویاس
عوارض قرص ونلافاکسین
مصرف این قرص در برخی بیماران با عوارض خفیف تا جدی همراه بوده است. برخی از عوارض جانبی قرص ونلافاکسین عبارتند از:
- حالت تهوع
- ناراحتی معده
- خشکی دهان
- خواب آلودگی
- تعریق زیاد یا غیرعادی
- سردرد یا سرگیجه
- کاهش اشتها یا کاهش وزن
- اختلال در انزال یا کاهش میل جنسی
به علاوه، برخی بیماران بعد از مصرف عوارض جانبی جدی و خطرناکی گزارش کردند که نیاز به قطع مصرف و بررسی پزشک دارد. برخی از عوارض جدی و خطرناک این قرص به شرح زیر می‌باشد:
- تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
- تنگی نفس و خس خس سینه
- بثورات جلدی شدید و خارش
- آسیب کبدی یا کلیوی
- تشنج
- توهم و رفتارهای غیرطبیعی
- افسردگی شدید و افکار خودکشی
موارد احتیاط و منع مصرف
قبل از مصرف، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. موارد احتیاط این قرص به شرح زیر است:
- ونلافاکسین دارویی قوی برای درمان افسردگی و اضطراب است و باید فقط با تجویز پزشک و طبق دستور او مصرف شود. تغییر دوز یا قطع ناگهانی دارو بدون مشورت میتواند خطرناک باشد.
- قطع ناگهانی این قرص ممکن است باعث علائم ترک مثل سرگیجه، بی‌خوابی، تهوع، اضطراب یا شوک الکتریکی در بدن شود. قطع دارو باید تدریجی و زیر نظر پزشک انجام شود.
- در هفته‌های اول مصرف از جمله در نوجوانان و جوانان، ممکن است افکار خودکشی افزایش یابد. در این دوره، مراقبت خانواده یا اطرافیان ضروری است و هر تغییر رفتاری باید جدی گرفته شود.
- الکل ممکن است اثرات آرام‌بخش این دارو را تشدید کرده و خطر بروز عوارضی مثل خواب‌آلودگی شدید یا بی‌هوشی را افزایش دهد.
- قرص ونلافاکسین ممکن است باعث افزایش فشار خون یا طپش قلب شود، بنابراین در بیماران با مشکلات قلبی یا فشار خون باید با دقت مصرف شود و فشار خون به‌طور منظم کنترل گردد.
- در صورت مصرف همزمان با داروهای افزایش دهنده سروتونین (مثل فلورستین، سرتالین، ترامادول یا آمفتامین‌ها)، خطر بروز سندرم سروتونین وجود دارد. علائم آن شامل تب، تشنج، گیجی و سفتی عضلات است و نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد.
- مصرف این قرص در دوران بارداری فقط در صورت ضرورت پزشکی مجاز است و باید با مشورت پزشک انجام شود. بخشی از دارو وارد شیر مادر میشود، پس در شیردهی نیز احتیاط لازم است.
مصرف قرص ونلافاکسین در بارداری
این دارو در دسته C بارداری طبق FDA قرار دارد، یعنی در مطالعات حیوانی آثار منفی روی جنین مشاهده کرده است. با این حال، هنوز اطلاعات کافی در مورد انسان وجود ندارد. به همین جهت، این قرص تنها باید با نسخه و تایید پزشک در بارداری مصرف شود تا خطر عوارض برای مادر و جنین کاهش یابد.
بیشتر بدانید: قرص داپوکستین
تداخل دارویی قرص ونلافاکسین
مصرف این قرص با برخی از داروهای دیگر با تداخل دارویی و خطراتی همراه است. برخی از تداخلات دارویی ونلافاکسین به شرح زیر است:
- تداخل خطرناک: داپوکستین، فرآورده‌های رادیو دارویی آیوبنگوان، لینزولید، متیلن بلو، مهارکننده‌های مونوآمینواکسیداز (ضدافسردگی‌ها)، راساژیلین، سلژیلین، اوروکیناز
- افزایش اثرات داروها توسط ونلافاکسین: ترامادول، داروهای ترومبولیتیک، ریواروکسابان، اکسی تریپتان، اوبینوتوزومب، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، متیلن بلو، هپارین، انوکساپارین، ادوکسابان، دئوکسی کولیک اسید، کلاژناز، سفالوتین، برکسانولون، بمیپارین، آسپیرین، آپیکسابان
شزایط نگهداری قرص ونلافاکسین
این قرص باید در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، شیاف، کرم، محلول تزریقی و غیره باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر
این مقاله به بررسی درمان افسردگی یا اختلال اضطراب با قرص ونلافاکسین، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. این دارو با تنظیم تعادل شیمیایی مغز، به کاهش علائم افسردگی، اضطراب، افکار منفی و مشکلات تمرکز کمک می‌کند و در بسیاری از بیماران موجب بهبود کیفیت زندگی میشود. با این حال، موفقیت درمان با ونلافاکسین به رعایت دقیق دستور پزشک، مصرف منظم، پیگیری وضعیت جسمی و روانی و در صورت نیاز، همراهی با مشاوره روان‌شناختی بستگی دارد.
