آمپول اتانرسپت برای چیست؟
آمپول اتانرسپت (Etanercept) دارویی بیولوژیک است که برای درمان بیماریهای التهابی خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید، اسپوندیلیت آنکیلوزان، پسوریازیس و آرتریت پسوریاتیک استفاده میشود. این دارو با مهار فاکتور نکروز تومور آلفا (TNF-alpha) که نقش مهمی در ایجاد التهاب دارد، باعث کاهش علائم، درد و پیشرفت بیماری میشود.
کاربرد آمپول اتانرسپت
اتانرسپت دارویی تزریقی از دسته داروهای بیولوژیک است و برای درمان بیماریهای خودایمنی و التهابی کاربرد دارد. برخی از کاربردهای این دارو به شرح زیر است:
- آرتریت روماتوئید: اتانرسپت در بیماران بزرگسال مبتلا به آرتریت روماتوئید متوسط تا شدید استفاده میشود. این دارو التهاب مفاصل را کاهش داده و از تخریب مفاصل جلوگیری می‌کند. به علاوه، بیشتر در ترکیب با متوترکسات تجویز میشود.
- اسپوندیلیت آنکیلوزان: این بیماری باعث التهاب مزمن در ستون فقرات و لگن میشود. این دارو با مهار TNF، سفتی و درد مفاصل را کاهش داده و عملکرد فیزیکی بیمار را بهبود می‌بخشد. به علاوه، برای تقویت بدن می‌توانید از قرص تقویت سیستم ایمنی بدن استفاده کنید.
- آرتریت پسوریاتیک: این نوع آرتریت در افراد مبتلا به پسوریازیس پوستی دیده میشود. اتانرسپت هم علائم مفصلی و هم ضایعات پوستی را کاهش می‌دهد و مانع پیشرفت بیماری میشود.
- پسوریازیس پلاکی شدید: در موارد شدید پسوریازیس که درمان‌های موضعی موثر نیستند، این دارو سبب کاهش ضایعات پوستی، خارش و التهاب میشود و کیفیت زندگی بیماران را بهبود می‌دهد.
- آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان: این بیماری در کودکان و نوجوانان باعث درد، التهاب و سفتی مفاصل میشود. اتانرسپت می‌تواند به صورت موثری علائم را کاهش دهد و جلوی آسیب مفصلی را بگیرد.
ترکیبات اتانرسپت
اتانرسپت یک داروی بیولوژیک نوترکیب است که از اتصال بخش محل اتصال گیرنده انسانی TNF به بخش Fc از آنتی‌بادی IgG1 ساخته شده است. این ترکیب باعث مهار اثرات التهابی TNF-alpha میشود. دارو به صورت محلول تزریقی آماده‌سازی میشود و حاوی ترکیبات کمکی برای پایداری است.
- ساکارز
- سدیم کلرید
- تریس
- آب برای تزریق
نحوه تزریق آمپول اتانرسپت
آمپول اتانرسپت به صورت تزریق زیرجلدی استفاده میشود و توسط خود بیمار یا مراقب بیمار در منزل انجام می‌گیرد. این دارو باید با رعایت کامل شرایط استریل و طبق دستور پزشک مصرف شود. نواحی مناسب برای تزریق شامل ران‌ها، شکم یا بازوی خارجی است. برای آگاهی از نحوه تزریق با ما همراه باشید.
- دارو را از یخچال خارج کرده و اجازه دهید 15 تا 30 دقیقه در دمای اتاق بماند. از گرم کردن با مایکروویو یا آب داغ خودداری کنید. بررسی کنید که محلول شفاف و بی‌رنگ تا کمی زردرنگ باشد و ذرات معلق نداشته باشد.
- محل تزریق را با پنبه آغشته به الکل تمیز کنید. اجازه دهید محل خشک شود تا سوزش کمتری هنگام تزریق ایجاد شود.
- سوزن را در زاویه 45 تا 90 درجه به آرامی وارد پوست کنید و دارو را با سرعت یکنواخت تزریق کنید. پس از اتمام تزریق، سوزن را خارج کرده و با پنبه محل را به آرامی فشار دهید.
- نواحی مناسب برای تزریق قسمت خارجی ران‌ها، قسمت پایینی شکم (حداقل 5 سانتی‌متر دورتر از ناف) و پشت بازوها است. محل تزریق را هر بار تغییر دهید تا از ایجاد تحریک، کبودی یا زخم جلوگیری شود.
- پس از استفاده، سوزن و سرنگ را در ظرف مخصوص وسایل تیز و آلوده قرار دهید. از دور انداختن مستقیم در سطل زباله خانگی خودداری کنید.
عوارض آمپول اتانرسپت
آمپول اتانرسپت با وجود اثربخشی بالا، ممکن است عوارضی ایجاد کند که شدت آن‌ها در افراد مختلف متفاوت است. شایع‌ترین عوارض شامل واکنش در محل تزریق و عفونت‌های خفیف تنفسی است. از آنجا که اتانرسپت سیستم ایمنی را مهار می‌کند، خطر ابتلا به عفونت‌های شدید یا نهفته مانند سل نیز افزایش می‌یابد. بررسی منظم توسط پزشک بسیار ضروری است.
- واکنش در محل تزریق (قرمزی یا خارش)
- عفونت‌های تنفسی از جمله سرماخوردگی
- عفونت‌های شدید شامل سل، عفونت‌های قارچی یا باکتریایی جدی
- سردرد یا سرگیجه
- ضعف و خستگی
- درد عضلانی یا مفصلی
- خارش یا کهیر
به علاوه، برخی بیماران بعد از تزریق این آمپول عوارض جانبی جدی گزارش دادند که در صورت بروز، نیاز به بررسی پزشک دارد. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو عبارتند از:
- واکنش‌های آلرژیک شدید (آنافیلاکسی)
- مشکلات خونی شدید
- نارسایی قلبی یا تشدید آن
- بیماریهای خودایمنی جدید
- اختلالات عصبی
موارد احتیاط و منع مصرف
قبل از مصرف، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. موارد احتیاط این آمپول به شرح زیر است:
- اتانرسپت سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند، بنابراین پیش از شروع مصرف باید بیمار از نظر وجود عفونت‌های فعال یا پنهان بررسی شود. آزمایش مانتو (پوستی)، آزمایش IGRA و عکس رادیولوژی قفسه سینه ممکن است تجویز شوند. در صورت وجود عفونت نهفته، ابتدا باید درمان شود.
- این دارو ممکن است باعث تشدید نارسایی قلبی در بیماران با سابقه این بیماری شود. بیماران دارای نارسایی قلبی متوسط تا شدید (کلاس III یا IV) باید با احتیاط فراوان و تحت نظر پزشک متخصص این دارو را مصرف کنند یا از مصرف آن پرهیز شود.
- این دارو در برخی موارد نادر ممکن است باعث بروز یا بدتر شدن بیماریهای دمیلینه‌کننده مانند مولتیپل اسکلروزیس (MS) شود. در افرادی با سابقه چنین بیماری‌هایی یا سابقه خانوادگی آن، مصرف اتانرسپت تنها با نظر پزشک انجام گیرد.
- مصرف بلندمدت دارو از جمله در کودکان و نوجوانان، ممکن است خطر ابتلا به سرطان‌هایی مانند لنفوم، لوسمی و برخی سرطان‌های پوستی را افزایش دهد. بیمار باید از نظر بروز علائم هشدار از جمله رشد توده، خال جدید، خستگی شدید یا تب مداوم، بررسی شود.
- اتانرسپت ممکن است باعث کاهش گلبول‌های سفید (نوتروپنی)، قرمز (کم‌خونی) یا پلاکت‌ها شود. بیمار باید آزمایش خون دوره‌ای انجام دهد و در صورت بروز علائم مانند کبودی غیرعادی، خونریزی خودبه‌خودی، تب یا گلودرد مکرر بلافاصله به پزشک مراجعه کند.
تزریق اتانرسپت در بارداری
مصرف آمپول اتانرسپت در دوران بارداری باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود. شواهد علمی کافی برای اثبات ایمنی کامل این دارو در دوران بارداری وجود ندارد و در موارد خاص که مزایای دارو برای مادر بیشتر از خطرات احتمالی برای جنین باشد، ممکن است تجویز شود. این دارو از جفت عبور می‌کند و ممکن است بر سیستم ایمنی نوزاد اثراتی داشته باشد. پس از زایمان، واکسن‌های زنده نباید تا مدت مشخصی به نوزاد تزریق شوند.
تداخل دارویی اتانرسپت
برخی از تداخلات دارویی این آمپول شامل موارد زیر است:
- تداخلات رده X (پرهیز): ناتالیزومب، پیمکرولیموس، ریلوناسپت، تاکرولیموس (موضعی)، توسیلیزومب، واکسن (زنده)، ودولیزومب، کاناکینومب، سرتولیزومب پگول، آباتاسپت، آناکینرا، ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)
- افزایش اثرات داروها توسط اتانرسپت: آباتاسپت، آناکینرا، کاناکینومب، سرتولیزومب پگول، سیکلوفسفامید، فینگولیمود، لفلونامید، ناتالیزومب، ریلوناسپت، سیپونیمود، آنالوگ‌های تیوپورین
شرایط نگهداری آمپول اتانرسپت
دارو باید در یخچال و در دمای بین 2 تا 8 درجه سانتیگراد نگهداری شود. از نگهداری دارو در معرض نور مستقیم خورشید یا حرارت شدید خودداری کنید.
کلام آخر
این مقاله به بررسی درمان بیماریهای التهابی با آمپول اتانرسپت، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. این دارو با مهار فاکتور نکروز تومور آلفا، التهاب را کاهش داده و از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند، که منجر به بهبود قابل توجه کیفیت زندگی بیماران میشود. با وجود اثربخشی بالا، رعایت نکات ایمنی، پایش دقیق و مشاوره مستمر با پزشک جهت پیشگیری از عوارض و تداخلات دارویی ضروری است.
