علت گاز گرفتن زبان هنگام خواب چیست؟
دلایل متعددی وجود دارد که باعث می‌شود فرد در هنگام خواب ناخودآگاه زبان خود را گاز بگیرد. آشنایی با علت‌های احتمالی و راهکارهای اولیه، به ما کمک می‌کند راحت‌تر برای درمان و پیشگیری اقدام کنیم.
| علت گاز گرفتن زبان در خواب | راه حل پیشنهادی |
|---|---|
| ناهنجاری فک و دندان |
ارتودنسی یا درمان‌های اصلاحی فک |
| دندان قروچه |
استفاده از محافظ دندان (نایت‌گارد) |
| اختلال حرکت ریتمیک در خواب |
مشاوره با متخصص مغز و اعصاب |
| آپنه خواب | درمان اختلال خواب و استفاده از دستگاه CPAP در موارد شدید |
| گرفتگی عضلات صورت در خواب |
مدیریت استرس با کمک ورزش‌های ریلکسیشن |
| بیماری لایم | مراجعه به پزشک برای درمان دارویی |
| زبان متورم یا بزرگ | بررسی پزشکی و درمان علت تورم |
ناهنجاری فک و دندانی
رایج‌ترین علت گاز گرفتن زبان در خواب، وجود ناهنجاری در فک‌ها یا بهم ریختگی دندان‌ها است. زمانی که دندان‌ها به درستی روی هم قرار نگیرند، زبان فضای کافی برای استراحت ندارد و هنگام خوابیدن بین دندان‌ها گیر می‌کند. همین موضوع باعث می‌شود فرد ناخواسته زبان خود را گاز بگیرد. در این مورد، اصلاح ناهنجاری‌ها به کمک ارتودنسی دندان بهترین راهکار است. ارتودنسی باعث می‌شود دندان‌ها در موقعیت درست قرار گیرند و فشار اضافی روی زبان کاهش یابد.
برای درمان بهم ریختگی دندان به چه دکتر مراجعه کنیم؟
برای اصلاح نامرتبی یا بهم‌ریختگی دندان‌ها باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کرد. ارتودنتیست با کمک روش‌های مختلف مانند ارتودنسی ثابت، متحرک یا نامرئی، به اصلاح موقعیت دندان‌ها می‌پردازد. این کار موجب بهبود ظاهر لبخند و رفع مشکلاتی مثل گاز گرفتن زبان در خواب می‌شود. برای تشخیص اولیه مراجعه به دندانپزشک عمومی ممکن است کافی باشد، اما تنها متخصص ارتودنسی می‌تواند درمان دقیق و اصولی ارائه دهد.
دندان قروچه (براکسیسم)
بسیاری از افراد هنگام خواب، به‌ویژه در شرایط استرس یا اضطراب، بدون اینکه متوجه باشند دندان‌هایشان را به شدت روی هم فشار می‌دهند. در این حالت اگر زبان بین دندان‌ها قرار گرفته باشد، فرد به راحتی آن را گاز می‌گیرد. دندان قروچه علاوه بر آسیب به زبان، موجب ساییدگی دندان‌ها، ترک‌خوردگی مینای دندان و حتی دردهای عضلانی فک هم می‌شود. بهترین راهکار برای کنترل این مشکل استفاده از محافظ دندانی یا نایت‌گارد است. این وسیله ساده هنگام خواب روی دندان‌ها قرار می‌گیرد و از فشار مستقیم روی زبان و دندان‌ها جلوگیری می‌کند. کنترل استرس، بهبود کیفیت خواب و پرهیز از مصرف کافئین و الکل قبل از خواب نیز شدت دندان قروچه را کاهش می‌دهد.
اختلال حرکت ریتمیک (RMD)
اختلال حرکت ریتمیک در خواب یا RMD، بیشتر در کودکان رخ می‌دهد اما گاهی در بزرگسالان هم مشاهده می‌شود. علائم این اختلال شامل حرکات تکراری به ویژه در نواحی سر، گردن یا تنه بدن مانند تکان دادن سر یا فشار دادن دندان‌ها در خواب و حرکات جویدن است. اگرچه ممکن است خود فرد متوجه این حرکات نشود، اما احتمال گیر کردن زبان بین دندان‌ها و گازگرفتگی آن بسیار زیاد است. علت دقیق RMD مشخص نیست، اما برخی پزشکان آن را به مشکلات عصبی یا تاخیر در رشد سیستم عصبی نسبت می‌دهند. در برخی موارد نیز این اختلال ناشی از ویروس، استرس یا ضربه است.
معمولا اختلال RMD با افزایش سن خودبه‌خود برطرف می‌شود، اما اگر شدت آن زیاد باشد باید برای انجام درمان‌های رفتاری یا دارویی با پزشک متخصص مغز و اعصاب مشورت کرد.
گاز گرفتن زبان به دلیل آپنه در خواب
آپنه یا همان وقفه تنفسی در خواب، وضعیتی است که فرد در طول خواب برای چند ثانیه یا حتی بیشتر دچار توقف تنفس می‌شود. این مشکل باعث می‌شود فرد به طور ناخودآگاه حرکات غیرعادی در فک و دهان انجام دهد تا مسیر تنفسی باز بماند. در چنین شرایطی احتمال گاز گرفتن زبان بالا می‌رود. افرادی که آپنه خواب دارند معمولا با علائمی مانند خر و پف شدید، خواب‌آلودگی روزانه و بیدار شدن مکرر در شب روبه‌رو هستند.
روش درمان آپنه خواب به شدت آن بستگی دارد. در موارد خفیف، کاهش وزن، تغییر وضعیت خواب و ترک سیگار کمک‌کننده است، اما در موارد شدید ممکن است استفاده از دستگاه CPAP برای باز نگه داشتن راه هوایی ضروری باشد.
گرفتگی عضلات صورت در خواب
وقتی عضلات صورت و فک در خواب به طور ناگهانی منقبض می‌شوند، احتمال فشردن دندان‌ها روی زبان افزایش می‌یابد. این وضعیت به دلیل خستگی شدید، استرس یا مشکلات عصبی ایجاد می‌شود و افرادی که دچار تنش‌های عصبی یا استرس‌های روزانه هستند، بیشتر آن را تجربه می‌کنند. کاهش مصرف کافئین، ورزش منظم، تمرینات آرام‌سازی قبل از خواب مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا ماساژ فک به بهبود عملکرد عضلات کمک می‌کند. در موارد شدیدتر، تزریق بوتاکس برای کاهش تنش در نواحی دهان، صورت، سر یا گردن انجام می‌شود.
گاز گرفتن زبان به دلیل بیماری لایم
بیماری لایم نوعی بیماری عفونی است که به وسیله گزش کنه منتقل می‌شود. این بیماری در همه افراد شایع نیست، اما اگر درمان نشود روی سیستم عصبی مرکزی تاثیر گذاشته و علائمی مثل ضعف عضلانی، بی‌حسی و حرکات غیرطبیعی در خواب ایجاد می‌کند. این موضوع باعث می‌شود که فرد به طور تصادفی زبان یا گونه خود را در خواب گاز بگیرید.
درمان بیماری لایم با داروهای آنتی‌بیوتیک تحت نظر پزشک انجام می‌شود. در صورت وجود علائمی مانند تب، درد مفاصل، خستگی و بروز زخم‌های عجیب در پوست به همراه گاز گرفتن زبان در خواب، مراجعه به پزشک ضروری است.
زبان متورم یا بزرگ
زبان متورم یا بزرگ‌تر از حالت طبیعی نیز می‌تواند علت گاز گرفتن زبان در خواب باشد. در این وضعیت، زبان به دلیل بزرگی بیش از حد فضای کافی برای قرار گرفتن در دهان ندارد و هنگام خواب به راحتی بین دندان‌ها گیر می‌کند. تورم زبان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از آلرژی و عفونت گرفته تا مشکلات تیروئید یا بیماری‌های ژنتیکی. گاهی تغییر سبک زندگی، پرهیز از غذاهای آلرژی‌زا و رعایت بهداشت دهان و دندان کمک‌کننده است، اما در برخی موارد نیاز به درمان دارویی یا جراحی وجود دارد.
گاز گرفتن زبان در خواب مشکلی است که نباید آن را نادیده گرفت، زیرا تکرار آن می‌تواند منجر به زخم‌های دردناک، التهاب و حتی آسیب‌های جدی به دندان و فک شود. خوشبختانه با شناخت علت گاز گرفتن زبان در خواب و انتخاب روش درمانی مناسب می‌توان این مشکل را کنترل کرد.
برای افرادی که به دلیل ناهنجاری‌های فک و دندان دچار این مشکل می‌شوند، مراجعه به دکتر خدیوی به عنوان بهترین متخصص ارتودنسی در تهران انتخابی مطمئن است. دکتر علیرضا خدیوی عضو انجمن ارتودنتیست های آمریکا (AAO) با 25 سال تجربه و به کارگیری روش‌های نوین ارتودنسی، به اصلاح نامرتبی دندان‌ها کمک می‌کند و علاوه بر زیبایی لبخند، مانع مشکلاتی مانند گاز گرفتن زبان در خواب می‌شود.
