نقش هورمون DHT در بدن چیست؟
در پاسخ به این سوال که هورمون DHT چیست باید گفت هورمون DHT (دی‌هیدروتستوسترون) یکی از مشتقات فعال تستوسترون است که بیشتر در مردان تولید می‌شود. با وجود اینکه مقدار آن نسبت به تستوسترون کمتر است، تأثیر بسیار قوی‌تری بر بدن دارد.
این هورمون از طریق آنزیمی به نام 5-آلفا ردوکتاز ساخته می‌شود و نقش کلیدی در رشد اندام‌های جنسی مردانه در جنینی، بلوغ، رشد موهای صورت، بدن و حفظ ویژگی‌های مردانه دارد.
مهم‌ترین وظایف DHT در بدن:
- رشد اندام تناسلی در دوران جنینی
- آغاز بلوغ در نوجوانی (افزایش موهای بدن، تغییر صدا)
- حفظ توده عضلانی و تراکم استخوان
- افزایش میل جنسی و انرژی عمومی بدن
با این حال، اگر سطح DHT بیش از حد شود یا بدن به آن بیش از اندازه حساس باشد، ممکن است مشکلاتی مانند ریزش مو، آکنه یا مشکلات پروستات ایجاد شود.
علائم بالا بودن هورمون DHT در بدن چیست؟
افزایش سطح هورمون DHT در بدن میتواند به علائم ظاهری و داخلی منجر شود، به‌خصوص در افرادی که ژنتیک آن‌ها نسبت به این هورمون حساس‌تر است. این علائم ممکن است در مردان و زنان متفاوت باشد و به مرور زمان شدت یابد.
شایع‌ترین علائم افزایش DHT:
-
ریزش مو با الگوی مردانه یا زنانه (مخصوصاً در نواحی شقیقه و فرق سر)
-
چرب شدن پوست و ایجاد آکنه‌های مقاوم، بهویژه در ناحیه پیشانی، چانه و پشت
-
بزرگ شدن غده پروستات در مردان یا علائم ادراری
-
افزایش رشد موهای زائد در زنان
-
کاهش میل جنسی یا اختلالات هورمونی در زنان
اگر این علائم را به همراه سابقه خانوادگی دارید، بهتر است سطح DHT را از طریق آزمایش خون بررسی کنید.
علت افزایش هورمون DHT در بدن چیست؟
بالا رفتن سطح هورمون DHT معمولاً به دلیل عوامل درونی مانند اختلالات هورمونی یا تأثیر ژنتیکی اتفاق می‌افتد. اما برخی شرایط محیطی و سبک زندگی هم می‌توانند بر افزایش این هورمون اثرگذار باشند.
مهم‌ترین دلایل بالا بودن DHT:
- ژنتیک: اگر سابقه طاسی ارثی یا مشکلات پروستات در خانواده وجود دارد، احتمال افزایش DHT در بدن بیشتر است.
- افزایش سطح تستوسترون: چون DHT از تستوسترون ساخته می‌شود، بالا بودن آن مستقیماً باعث افزایش DHT می‌شود
- فعالیت بیش از حد آنزیم 5-آلفا ردوکتاز: این آنزیم تستوسترون را به DHT تبدیل می‌کند و افزایش فعالیتش باعث بالا رفتن DHT می‌شود.
- استرس مزمن و سبک زندگی ناسالم: خواب ناکافی، رژیم پرچرب و استرس می‌توانند سطح هورمون‌ها را برهم بزنند.
- برخی داروها و مکمل‌ها: به‌خصوص مکمل‌هایی که سطح تستوسترون را بالا می‌برند.
هورمون DHT چه تأثیری بر ریزش مو دارد؟
یکی از شناخته‌شده‌ترین اثرات هورمون DHT در بدن، تأثیر مستقیم آن بر فولیکول‌های مو است؛ بهویژه در نواحی حساس به آندروژن مثل شقیقه‌ها و فرق سر. زمانی که سطح DHT بالا می‌رود یا بدن نسبت به آن حساس‌تر می‌شود، فولیکول‌های مو دچار تحلیل تدریجی میشوند.
رابطه DHT و ریزش موی آندروژنتیک:
- فولیکول‌های مو کوچک‌تر میشوند و چرخه رشد کوتاه‌تری پیدا می‌کنند
- موها نازک‌تر، کم‌رنگ‌تر و شکننده‌تر میشوند
- در نهایت، فولیکول‌ها غیرفعال میشوند و دیگر مویی رشد نمی‌کند
- این فرآیند بیشتر در مردان دیده می‌شود، اما در زنان هم با الگوی متفاوت رخ می‌دهد
به همین دلیل، بسیاری از درمان‌های ریزش مو مثل فیناستراید یا شامپو ضد ریزش مو بر کنترل این هورمون تمرکز دارند.
چگونه هورمون DHT را کاهش دهیم؟
اگر DHT در بدن بیش از حد تولید شود و منجر به ریزش مو، آکنه یا مشکلات پروستات گردد، می‌توان با روش‌هایی طبیعی یا دارویی آن را کنترل یا مهار کرد. هدف، تنظیم فعالیت آنزیم 5-آلفا ردوکتاز و کاهش حساسیت گیرنده‌های بدن نسبت به DHT است.
روش‌های کاهش DHT در بدن:
- استفاده از داروهای مهارکننده DHT مثل فیناستراید یا دوتاستراید
- مصرف مکمل‌هایی مثل نخل ارهای، قرص زینک، قرص ویتامین B6 و لیزین
- رعایت رژیم غذایی کم‌چرب و سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها
- کاهش استرس و خواب کافی برای تنظیم عملکرد هورمونی
- استفاده از شامپوهای DHT Blocker حاوی کتوکونازول، کافئین یا بیوتین
- کاهش مصرف مکملهای تستوسترونی یا داروهای هورمونی بدون نسخه
پیش از مصرف دارو یا مکمل، مشورت با پزشک یا داروساز ضروری است.
تأثیر هورمون DHT بر پروستات در مردان
هورمون DHT نقش مستقیمی در رشد و عملکرد غده پروستات دارد. در دوران بلوغ، این هورمون به رشد طبیعی پروستات کمک می‌کند، اما در سنین بالاتر، سطح بالای آن میتواند باعث مشکلاتی در این غده شود.
ارتباط بین DHT و بیماری‌های پروستات:
- بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) که در آن افزایش سطح DHT میتواند باعث رشد غیرطبیعی سلول‌های پروستات شده و منجر به تکرر ادرار، کاهش جریان ادرار یا بیدار شدن شبانه برای ادرار شود.
- باعث افزایش ریسک التهاب یا درد پروستات می‌شود.
- بر سلامت جنسی و عملکرد نعوظ در صورت مزمن شدن بزرگی پروستات تاثیر می‌گذارد.
- درمان‌های رایج برای BPH اغلب بر مهار DHT با داروهایی مانند فیناستراید تمرکز دارند.
تشخیص و درمان زودهنگام اختلالات پروستات میتواند از بروز عوارض شدید در آینده جلوگیری کند. بررسی سطح DHT در مردان بالای ۴۰ سال بهویژه توصیه می‌شود.
آیا زنان هم هورمون DHT دارند؟
بله، هورمون DHT فقط مخصوص مردان نیست؛ بدن زنان نیز مقدار کمی DHT تولید می‌کند. این هورمون در زنان نقش‌هایی در تنظیم تعادل هورمونی و عملکرد سیستم تولید مثل دارد. اما اگر سطح آن بیش از حد شود، میتواند باعث مشکلاتی در ظاهر و چرخه قاعدگی شود.
اثرات بالا بودن DHT در زنان:
- ریزش مو با الگوی زنانه (کم‌پشتی در فرق سر)
- ایجاد موهای زائد در صورت، چانه یا بدن
- آکنه‌های مقاوم به درمان، مخصوصاً در اطراف فک و چانه
- اختلال در چرخه قاعدگی یا تخمک‌گذاری
- افزایش احتمال سندروم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)
افزایش DHT در زنان اغلب به دلیل اختلالات هورمونی یا مقاومت به انسولین رخ می‌دهد و با آزمایش‌های خون قابل تشخیص است.
آزمایش هورمون DHT چیست و چه زمانی باید انجام شود؟
آزمایش DHT یکی از تست‌های خون تخصصی است که برای اندازه‌گیری سطح هورمون دی‌هیدروتستوسترون در بدن انجام می‌شود. این تست معمولاً زمانی تجویز می‌شود که فرد با ریزش مو، آکنه شدید، مشکلات پروستات یا نشانه‌های عدم تعادل هورمونی مواجه است.
چه زمانی باید آزمایش DHT بدهیم؟
- در صورت ریزش موی شدید یا الگودار (مخصوصاً در خانواده دارای سابقه طاسی)
- در صورت بروز علائم هورمونی مانند آکنه، چربی پوست، یا موهای زائد
- در صورت مشکلات ادراری در مردان میانسال یا سالمند
- برای بررسی اختلالات هورمونی در زنان، مانند تنبلی تخمدان PCOS یا قاعدگی نامنظم
- پیش از شروع درمان‌های ضد ریزش مو یا مکملهای تستوسترون
این آزمایش معمولاً در آزمایشگاه‌های تخصصی انجام می‌شود و برای تفسیر نتایج، حتماً باید با پزشک مشورت کنید.
نتیجه‌گیری
در این مطلب از داروخانه آنلاین مثبت سبز به این سوال که هورمون DHT چیست، پرداختیم.
هورمون DHT یکی از اجزای طبیعی بدن است که نقش‌های مهمی در رشد و عملکرد جنسی، بهویژه در مردان دارد. اما زمانی که سطح آن افزایش یابد یا بدن به آن حساس شود، میتواند مشکلاتی مانند ریزش مو، آکنه، یا اختلالات پروستات ایجاد کند.
خبر خوب این است که با تشخیص به‌موقع، استفاده از مکملهای مناسب، رعایت سبک زندگی سالم و مشاوره پزشکی، می‌توان این هورمون را کنترل کرد و از عوارض آن جلوگیری نمود.
اگر علائمی مثل ریزش مو یا تغییرات هورمونی دارید، بررسی سطح DHT و اقدام زودهنگام میتواند تفاوت بزرگی در سلامت شما ایجاد کند.
