بیهوشی عمومی یکی از پیشرفتهای مهم پزشکی است که امکان انجام جراحیها و عملهای پزشکی پیچیده را فراهم کرده است. در این میان، استفاده از داروهای مختلف بیهوشی برای کنترل درد و حفظ وضعیت پایدار بیمار اهمیت ویژهای دارد. آمپول آلفنتانیل، یکی از داروهای قوی مخدر از خانواده اوپیوئیدها، بهعنوان یک مسکن و بیهوشکننده در بیهوشی عمومی به کار میرود. این دارو به دلیل اثر سریع و کوتاهمدت، در جراحیهای کوتاهمدت و مواردی که نیاز به تسکین سریع درد وجود دارد، به طور گسترده استفاده میشود.
اشکال دارویی آلفنتانیل
- محلول تزریقی: 0.5 میلی گرم در میلی لیتر
موارد مصرف آمپول آلفنتانیل
آمپول آلفنتانیل به عنوان یک داروی مخدر قوی در محیطهای بیمارستانی و تحت نظر پزشک مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو برای کنترل درد حاد و بیهوشی کاربرد دارد. در ادامه به برخی از موارد مصرف آمپول آلفنتانیل خواهیم پرداخت؛
- بیهوشی عمومی: آلفنتانیل به عنوان بخشی از القای بیهوشی عمومی برای جراحیهای مختلف به کار میرود. این دارو میتواند به عنوان داروی اصلی بیهوشی یا در ترکیب با سایر داروهای بیهوشی استفاده شود.
- تسکین درد شدید حاد: در کنترل درد حاد در حین و بعد از جراحیها، به خصوص جراحیهای کوتاه و سرپایی، استفاده میشود. آلفنتانیل به دلیل شروع سریع اثر، برای کنترل درد ناگهانی و شدید بسیار مناسب است.
- آرامبخشی بیماران ونتیله شده: در بیماران تحت ونتیلاسیون مکانیکی (به ویژه در بخشهای مراقبتهای ویژه) برای کاهش درد و اضطراب استفاده میشود.
- کنترل درد در حین پروسیجرهای تشخیصی و درمانی: مانند اندوسکوپی، برونکوسکوپی یا سایر روشهای تهاجمی که نیاز به تسکین سریع درد دارند.
داروی آلفنتانیل برای چیست؟
داروی آلفنتانیل (Alfentanil) یک داروی مخدر قوی از خانواده اوپیوئیدها است که به عنوان یک داروی ضد درد و بیهوشی در محیطهای پزشکی مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو معمولاً در اتاق عمل یا برای تسکین دردهای شدید در بیمارانی که بهسختی تحت مراقبتهای ویژه هستند، استفاده میشود.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر آمپول آلفنتانیل
مکانیسم عمل داروی آلفنتانیل، ضد درد آگونیست مخدر؛ آستانه درد را افزایش و مسیرهای صعودی درد را مهار کرده و درک درد را تغییر میدهد. شروع دارو به صورت فوری و اوج پلاسما به ترتیب کاهش غلظت در عضلات اسکلتی، کلیهها، کبد، دستگاه روده، ریهها، طحال و مغز توزیع میشود. متابولیسمها شامل کبد (آنزیم P450 کبدی CYP3A4)، CNS، کلیهها، ریهها و جفت (کونژوگه با اسید گلوکورونیک، هیدرولیز، اکسیداسیون) است.
مقدار مصرف آمپول آلفنتانیل
قبل از مصرف آمپول آلفنتانیل، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی یا نسخه پزشک شامل مقدار و زمان مصرف را با دقت بررسی کنید. دوزهای تزریقی این دارو را در زمانهای تجویز شده و به صورت مساوی انجام دهید تا بهترین اثر برای شما حاصل شود. بدون هماهنگی با پزشک دوز تزریقی خود را افزایش، کاهش یا قطع نکنید. افزایش دوز مصرفی بدون هماهنگی با پزشک، تاثیری بر روی سلامتی شما نداشته و تنها عوارض جانبی را افزایش میدهد.
طریقه مصرف آمپول آلفنتانیل
- دوز مصرفی برای دوز القای بیهوشی؛ معمولاً با دوزهای کوچک در محدوده 8 تا 30 میکروگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، تزریق وریدی به آرامی انجام میشود. این دوز میتواند بسته به نوع جراحی، وضعیت بیمار و سایر داروهای بیهوشی تنظیم شود. دوز نگهداری در طول جراحی یا پروسیجر، دوزهای اضافی کوچک (25 تا 100 میکروگرم) تزریق میشود تا سطح مناسب بیهوشی و تسکین درد حفظ شود.
- همچنین، برای تزریق بولوس، یک دوز مشخص به صورت یکجا و سریع به بیمار تزریق میشود تا اثر سریع و قوی در کنترل درد یا بیهوشی ایجاد کند. در برخی موارد، به ویژه در جراحیهای طولانی یا در بخشهای مراقبت ویژه، آلفنتانیل به صورت انفوزیون وریدی مداوم استفاده میشود. دوز انفوزیون معمولاً 0.5 تا 2 میکروگرم در دقیقه برای هر کیلوگرم وزن بدن است که بر اساس پاسخ بیمار تنظیم میشود.
- دوز دارو باید با دقت و بر اساس وضعیت بیمار و پاسخ او به درمان تنظیم شود. بیماران باید به دقت از نظر تنفس، فشار خون، ضربان قلب و سطح هوشیاری مانیتور شوند. خطر افسردگی تنفسی بالاست، به ویژه زمانی که آلفنتانیل با سایر داروهای آرامبخش یا بیهوشی ترکیب میشود.
موارد احتیاط
قبل از مصرف آمپول آلفنتانیل، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنشهای آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله مشکلات تنفسی (مانند آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه)، غش، تشنج، بیماری معده یا روده (مانند زخم)، مشکل در ادرار کردن (مانند بزرگ شدن پروستات) و… را با پزشک مشورت کنید. در ادامه به موارد احتیاط آمپول آلفنتانیل خواهیم پرداخت؛
- درمان ممکن است تواناییهای ذهنی یا فیزیکی مورد نیاز برای انجام فعالیت های بالقوه خطرناک مانند رانندگی ماشین یا کار با ماشین آلات پس از تجویز دارو را مختل کند. به بیماران هشدار دهید که از رانندگی یا کار با ماشین آلات خطرناک خودداری کنند، مگر اینکه نسبت به اثرات دارو تحمل کنند و بدانند که چگونه به دارو واکنش نشان خواهند داد.
- در برادی کاردی، مختل شدن ذخیره قلبی، ضربه به سر، کم کاری تیروئید، افزایش ICP، ضایعات داخل جمجمه، نارسایی کلیوی، نارسایی تنفسی، چاقی، سابقه سوء مصرف دارو احتیاط کنید.
- در بیمارانی که ممکن است مستعد اثرات داخل جمجمهای احتباس CO2 باشند (به عنوان مثال، کسانی که شواهدی از افزایش فشار داخل جمجمه یا تومورهای مغزی دارند)، درمان ممکن است باعث کاهش نیروی تنفسی شود و احتباس CO2 ناشی از آن میتواند فشار داخل جمجمه را بیشتر افزایش دهد. این بیماران را از نظر نشانههای آرامبخشی و افسردگی تنفسی، به ویژه هنگام شروع درمان، تحت نظر بگیرید. مواد افیونی ممکن است سیر بالینی را در یک بیمار با آسیب سر پنهان کند. از مصرف در بیماران مبتلا به اختلال هوشیاری یا کما خودداری کنید.
- این دارو ممکن است باعث اسپاسم اسفنکتر اودی شود. مواد افیونی ممکن است باعث افزایش آمیلاز سرم شوند. بیماران مبتلا به بیماری مجاری صفراوی، از جمله پانکراتیت حاد را برای تشدید علائم تحت نظر بگیرید.
- درمان ممکن است دفعات تشنج را در بیماران مبتلا به اختلالات تشنج و در سایر محیطهای بالینی مرتبط با تشنج افزایش دهد. بیماران را برای تشدید کنترل تشنج در طول درمان تحت نظر بگیرید.
- مواد افیونی میتوانند باعث اختلالات تنفسی مرتبط با خواب از جمله آپنه مرکزی خواب (CSA) و هیپوکسمی مرتبط با خواب شوند. مصرف مواد افیونی خطر ابتلا به CSA را به صورت وابسته به دوز افزایش میدهد. در بیمارانی که با CSA مراجعه میکنند، کاهش دوز مواد افیونی را با استفاده از بهترین شیوهها برای کاهش مصرف مواد افیونی در نظر بگیرید.
خطرات جدی داروی آلفنتانیل
- درمان بیماران و سایر کاربران را در معرض خطر اعتیاد، سوء مصرف و سوء استفاده از مواد افیونی قرار می دهد که می تواند منجر به مصرف بیش از حد و مرگ شود. خطر هر بیمار قبل از تجویز و ارزیابی مجدد همه بیماران به طور منظم برای ایجاد این رفتارها و شرایط را در نظر داشته باشید.
- آرامبخشی عمیق؛ اگر تصمیم به مدیریت درد بعد از عمل با این دارو به همراه بنزودیازپین یا سایر داروهای مضعف CNS گرفته شود، دوز را با کمترین دوز مؤثر شروع کنید و بر اساس پاسخ بالینی تیتر کنید. بیماران را از نظر علائم و نشانههای افسردگی تنفسی، آرامبخشی و افت فشار خون به دقت بررسی کنید. مایعات یا سایر اقدامات برای مقابله با افت فشار خون باید در دسترس باشد.
- دپرسیون تنفسی جدی، تهدید کننده زندگی یا کشنده ممکن است با مصرف، به ویژه در زمان شروع یا پس از افزایش دوز ایجاد شود. برای کاهش خطر افسردگی تنفسی، دوز مناسب و تیتراسیون ضروری است.
- مصرف همزمان مواد افیونی با بنزودیازپینها یا سایر داروهای مضعف سیستم عصبی مرکزی (CNS)، از جمله الکل، ممکن است منجر به آرامبخشی عمیق، افسردگی تنفسی، کما و مرگ شود. تجویز همزمان این دارو و بنزودیازپینها یا سایر داروهای مضعف CNS را برای استفاده در بیمارانی که گزینههای درمانی جایگزین برای آنها ناکافی است، ذخیره کنید.
موارد منع مصرف آمپول آلفنتانیل
- حساسیت مفرط
- افزایش فشار داخل جمجمه
- افسردگی شدید تنفسی
عوارض آمپول آلفنتانیل
تاری دید، حالت تهوع، استفراغ، سرگیجه، سفتی دیواره قفسه سیننه، آریتمی، تاکی کاردی، فشار خون بالا، افسردگی تنفسی بعد از عمل و… برخی از عوارض آمپول آلفنتانیل میباشد. به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده میکنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض داروی آلفنتانیل خواهیم پرداخت؛
- آریتمی (14%)
- برادی کاردی (14%)
- سفتی دیواره قفسه سینه (17%)
- فشار خون بالا (18%)
- حالت تهوع (28%)
- استفراغ (18%)
- تاکی کاردی (12%)
- تاری دید (1-3%)
- سرگیجه (3-9٪)
- فشار خون بالا (10%)
- افسردگی تنفسی پس از عمل (1-3%)
- حرکات عضلات اسکلتی (3-9%)
- آرامبخشی بعد از عمل (1-3%)
- خارش و کهیر
تداخل دارویی آلفنتانیل
- تداخلات رده X (پرهیز): آبامتاپیر، آزلاستین (نازال)، برومپریدول، کانیواپتان، کریزوتینیب، الوکسادولین، انزالوتامید، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، ایدلالیسیب، اپیوئید ها (میکس آگونیست/ آنتاگونیست)، اورفنادرین، اوکسوممازین، پارالدهید، تالیدومید
- افزایش اثرات داروها توسط آلفنتانیل: آلویموپان، آزلاستین (نازال)، بلونانسرین، بلاک کنندههای کانال کلسیمی (غیردیهیدروپیریدینی)، سریتینیب، دسموپرسین، دیورتیک ها، الوکسادولین، فکسینیدازول، فلونیترازپام، ایوابرادین، متوتریمپرازین، متیروسین، آگونیست های اوپیوئیدی، اورفنادرین، اکسی کدون، پارالدهید، پیریبدیل، پرامیپکسول، پروپوفول، راموسترون، روپینیرول، روتیگوتین، داروهای سروتونرژیک (خطر بالا)، سیپونیمود، سوورکسانت، تالیدومید، زولپیدم
- افزایش اثرات آلفنتانیل توسط داروها: فلوکونازول، فوس اپرپیتانت، فوس نوتپیتانت، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، ایدلالیسیب، گیاه کاوا، لاروترکتینیب، لمبورکسانت، لیسورید، لوفکسیدین، منیزیم سولفات، متوتریمپرازین، متوکلوپرامید، میدودرین، میفپریستون، مینوسیکلین (سیستمیک)، اومبیتاسویر/ پاریتاپرویر/ ریتوناویر/ داسابوویر، اوکسوممازین، پالبوسیکلیب، پرامپانل، روفینامید، روکسولیتینیب، سیمپرویر، سدیم اکسیبات، استریپنتول، ترلیپرسین، سوکسینیل کولین، تتراهیدروکانابینول، تتراهیدروکانابینول و کانابیدیول، توفاسیتینیب
مصرف آمپول آلفنتانیل در دوران بارداری و شیردهی
استفاده طولانی مدت از مسکنهای مخدر در دوران بارداری ممکن است باعث بروز سندرم محرومیت از مواد افیونی نوزادان شود. اطلاعات موجود در زنان باردار برای اطلاع از خطر مرتبط با دارو برای نقایص مادرزادی و سقط جنین کافی نیست. مواد افیونی از جفت عبور میکنند و ممکن است باعث ایجاد افسردگی تنفسی و اثرات روانی – فیزیولوژیکی در نوزادان شوند.
یک آنتاگونیست مواد افیونی، مانند نالوکسان، باید برای معکوس کردن افسردگی تنفسی ناشی از مواد افیونی در نوزاد در دسترس باشد. مصرف دارو در زنان در حین و بلافاصله قبل از زایمان توصیه نمیشود، زمانی که استفاده از مسکنهای کوتاه اثرتر یا سایر تکنیکهای ضد درد مناسبتر است.
تاثیر داروی آلفنتانیل در شیردهی
نوزادانی که از طریق شیر مادر در معرض دارو قرار می گیرند از نظر آرامبخشی بیش از حد و افسردگی تنفسی نظارت کنید. علائم ترک در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند، زمانی که تجویز ضددرد اپیوئیدی توسط مادر متوقف یا زمانی که شیردهی متوقف میشود، رخ میدهد. علائم قطع مصرف در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند، زمانی که تجویز یک ضددرد اپیوئیدی توسط مادر متوقف یا شیردهی متوقف میشود، رخ میدهد. نالوکسان ممکن است ترک مواد افیونی را در شیرخواری که مادرش مسکنهای اپیوئیدی دریافت کرده است، تسریع کند.
شرایط نگهداری آمپول آلفنتانیل
آمپول آلفنتانیل باید در دمای اتاق (15 تا 25 درجه سانتیگراد) نگهداری شود. نباید در معرض گرما یا سرمای شدید قرار گیرد. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، شیاف، کرم، پماد و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر آمپول آلفنتانیل
این مقاله به بررسی بیهوشی عمومی با آمپول آلفنتانیل، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. آلفنتانیل به عنوان یکی از داروهای موثر در بیهوشی عمومی، نقشی حیاتی در مدیریت درد و تسکین بیماران در حین و پس از جراحی ایفا میکند. با توجه به اثر سریع و قدرت بالای این دارو، استفاده از آن به پزشکان این امکان را میدهد که با دقت بیشتری بیهوشی را کنترل کرده و تجربه بیمار از جراحی را بهبود بخشند. ویژگیهایی مانند شروع سریع اثر، کوتاه بودن مدت زمان تأثیر و قدرت قوی در تسکین درد، این دارو را به انتخابی ایدهآل در جراحیهای کوتاهمدت تبدیل کرده است.
منبع سایت: Medscape