قرص ایزوکاربوکسازید یک داروی مهارکننده آنزیم مونوآمین اکسیداز (MAOI) است که با افزایش سطح نوروترانسمیترهای خاص در مغز به کاهش علائم افسردگی کمک میکند. این دارو به ویژه برای بیمارانی که به سایر درمانهای ضد افسردگی پاسخ مناسبی ندادهاند، تجویز میشود. در این مقاله، به بررسی دقیقتر ایزوکاربوکسازید، مکانیزم عمل آن، مزایا و معایب استفاده از این دارو و نکات مهم در مورد مصرف آن پرداخته خواهد شد.
اشکال دارویی ایزوکاربوکسازید
- قرص: 10 میلی گرم
موارد مصرف قرص ایزوکاربوکسازید
قرص ایزوکاربوکسازید برای درمان افسردگی استفاده میشود. ایزوکاربوکسازید متعلق به دستهای از داروهای شناخته شده به عنوان مهارکنندههای مونوآمین اکسیداز (مهارکننده MAO) است که با کمک به بازگرداندن تعادل برخی مواد طبیعی در مغز عمل میکند.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی ایزوکاربوکسازید
مکانیسم عمل داروی ایزوکاربوکسازید؛ مهارکننده غیرانتخابی مونوآمین اکسیداز؛ ممکن است آنزیم مونوآمین اکسیداز را که مسئول تجزیه دوپامین، سروتونین، اپی نفرین و نوراپی نفرین است، مهار کند و به نوبه خود باعث افزایش غلظت درونزا این انتقالدهندههای عصبی شود. اثرات ممکن است تا 2 هفته پس از قطع ادامه یابد.
مقدار مصرف قرص ایزوکاربوکسازید
قرص ایزوکاربوکسازید را به صورت خوراکی با یا بدون غذا طبق دستور پزشک، معمولا 2 تا 4 بار در روز مصرف کنید. دوز بر اساس وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان است. برای کاهش خطر عوارض جانبی، پزشک ممکن است شما را با دوز پایین شروع کند و سپس به تدریج دوز شما را افزایش دهد. هنگامی که وضعیت شما بهبود یافت و برای مدتی بهتر شدید، ممکن است پزشک دوز معمولی را کاهش دهد. برای کمک به یادآوری، هر روز در زمانهای یکسانی از آن استفاده کنید.
زمان مصرف قرص ایزوکاربوکسازید
قبل از مصرف قرص ایزوکاربوکسازید، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را بررسی کنید. مصرف این دارو را بدون مشورت با پزشک خود قطع نکنید. اگر به طور ناگهانی مصرف این دارو را قطع کنید، ممکن است علائم ترک (مانند بیقراری، گیجی، توهم، سردرد، ضعف و اسهال) داشته باشید. برای کمک به جلوگیری از قطع مصرف، پزشک ممکن است دوز شما را به آرامی کاهش دهد. اگر برای مدت طولانی یا در دوزهای بالا از ایزوکاربوکسازید استفاده کرده باشید، احتمال عوارض قطع مصرف وجود دارد.
نحوه مصرف قرص ایزوکاربوکسازید
- داروی ایزوکاربوکسازید برای درمان افسردگی، 10 میلی گرم هر 6-12 ساعت به صورت خوراکی استفاده میشود که در صورت نیاز دوز مصرفی را میتوان تا 40 میلی گرم در هفته اول افزایش داد. پس از هفته اول، ممکن است تا 20 میلی گرم در هفته تا حداکثر 60 میلی گرم در روز افزایش یابد. پس از دستیابی به حداکثر اثر، دوز را به دوز نگهدارنده کاهش دهید.
- دارو را مطابق با دستور پزشک مصرف کرده و بدون هماهنگی با وی دوز مصرفی خود را افزایش، کاهش یا قطع نکنید. افزایش دوز مصرفی بدون هماهنگی با پزشک تاثیری بر روند بهبودی شما نداشته و تنها سبب عوارض جانبی میشود.
- در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز از دست رفته یک نوبت را دو بار مصرف نکنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص ایزوکاربوکسازید، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که میتواند باعث واکنشهای آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله نوع خاصی از تومور غده فوق کلیوی (فئوکروموسیتوم)، بیماری عروق مغزی (مانند سکته مغزی)، فشار خون بالا، سابقه بیماری سردردهای شدید یا مکرر، مشکلات کبدی، سابقه شخصی و خانوادگی اختلالات روانی و خلقتی (مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی)، بیماری قلبی، بیماری کلیوی، بیماریهای خاص سیستم عصبی، سندرم پارکینسون، تشنج، تیروئید پرکار و… با پزشک مشورت کنید.
مصرف داروی ایزوکاربوکسازید ممکن است منجر به گیجی و خواب آلودگی شود. در صورت بروز، از انجام فعالیتهایی که نیاز به هوشیاری بالایی دارند، پرهیز کنید. تا حد امکان رانندگی نکرده و کار با ماشینآلات و تجهیزات را به زمان دیگری موکول کنید. اگر دیابت دارید، ایزوکاربوکسازید ممکن است قند خون شما را کاهش دهد. قند خون خود را به طور منظم طبق دستور بررسی کنید و نتایج را با پزشک خود در میان بگذارید. اگر علائم قند خون پایین مانند تعریق ناگهانی، لرزش، ضربان قلب سریع، گرسنگی، تاری دید، سرگیجه، یا سوزن سوزن شدن دست و پا را دارید، فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
موارد هشدار قرص ایزوکاربوکسازید
- بدتر شدن بالینی و افکار خودکشی ممکن است علیرغم مصرف دارو در نوجوانان و جوانان (24-18 سال) رخ دهد.
- در بیماران مبتلا به دیابت (گلوکز را به دقت کنترل کنید)، گلوکوم، نارسایی کبدی و کلیوی، اختلال عملکرد تیروئید احتیاط کنید.
- درمان میتواند عوارض جانبی جدی ایجاد کند و به عنوان درمان اولیه توصیه نمیشود. باید برای بیمارانی که به سایر داروهای ضد افسردگی پاسخ رضایت بخشی نشان ندادهاند، اختصاص داده شود.
- فشار خون ممکن است رخ دهد که بیشتر در بیماران مبتلا به فشار خون بالا دیده میشود. فشار خون معمولا پس از قطع دارو به سرعت به سطح قبل از درمان باز میگردد. در بیمارانی که در شروع درمان تمایل به افت فشار خون دارند، دوز باید به تدریج افزایش یابد. افت فشار خون وضعیتی ممکن است با دراز کشیدن بیمار تا زمانی که فشار خون به حالت عادی بازگردد، تسکین یابد.
- درمان آستانه تشنج را در برخی از آزمایشات حیوانی کاهش میدهد، در صورت درمان بیماران صرعی احتیاط کنید. به نظر میرسد درمان اثرات متفاوتی در بیماران صرعی دارد. در حالی که برخی کاهش در تعداد تشنج دارند، برخی دیگر تشنج بیشتری دارند. حداقل 48 ساعت قبل از میلوگرافی قطع شود و حداقل 24 ساعت پس از عمل نباید درمان را از سر بگیرد.
- بروز تغییر عملکرد کبد یا زردی در بیماران تحت درمان وجود دارد. آزمایشات دورهای شیمی کبد باید در طول درمان انجام شود. در اولین علائم اختلال عملکرد کبد یا زردی مصرف را قطع کنید.
- در بیماران بیش فعال یا آشفته و همچنین در بیماران اسکیزوفرنی با احتیاط مصرف شود. زیرا ممکن است باعث تحریک بیش از حد شود. فعال شدن شیدایی یا هیپومانیا در بخش کوچکی از بیماران مبتلا به اختلال عاطفی عمده که با داروهای ضدافسردگی عرضه شده تحت درمان قرار گرفتند، گزارش شده است.
موارد منع مصرف داروی ایزوکاربوکسازید
- حساسیت مفرط
- فئوکروموسیتوم، CHF، CVD، نارسایی شدید کلیوی
- نقص عروق مغزی تایید شده یا مشکوک یا هر بیمار مبتلا به بیماری قلبی عروقی، فشار خون بالا یا سابقه سردرد
- روانگسیختگی
- سابقه بیماری کبدی یا تستهای غیر طبیعی عملکرد کبد
- مصرف همزمان با مهارکنندههای MAO یا مشتقات دی بنزازپین؛ داروهای سمپاتومیمتیک (از جمله آمفتامینها)؛ برخی از داروهای مضعف سیستم عصبی مرکزی (از جمله مواد مخدر و الکل)؛ داروهای ضد فشار خون، دیورتیک، آنتی هیستامین، آرام بخش یا بیحسکننده، بوپروپیون (در عرض 14 روز پس از قطع ایزوکاربوکسازید)، بوسپیرون (کمتر از 10 روز از قطع ایزوکاربوکسازید)، دکسترومتورفان، پنیر یا سایر غذاهای با محتوای تیرامین بالا
- استفاده با SSRI (کمتر از 14 روز از قطع مصرف ایزوکاربوکسازید؛ 5 هفته بین قطع فلوکستین و شروع ایزوکاربوکسازید صبر کنید)
- مصرف با مهارکنندههای MAO (بین قطع مصرف مهارکننده MAO و شروع ایزوکاربوکسازید 1 هفته صبر کنید)
- مصرف همزمان با داروهای مضعف CNS ممکن است منجر به هذیان، هیپرپیرکسی، تشنج، کما، تحریک و فشار خون بالا شود.
- مصرف همزمان با فورازولیدون، پارگیلین، پارگیلین و متیکلوتیازید، فنلزین سولفات، پروکاربازین، ترانیل سیپرومین سولفات، دی بنزازپین و سایر داروهای سه حلقهای، آمی تریپتیلین، پرفنازین و آمی تریپتیلین، کلومیپرامین دئوپرامین تریپتیلین، دوکسپین، کاربامازپین، سیکلوبنزاپرین، آموکساپین ماپروتیلین، تریمیپرامین مالئات
- مصرف غذاهای سرشار از تیرامین یا مکملهای حاوی کافئین، تیروزین، تریپتوفان، فنیل آلانین یا فنیل آلانین (واکنشهای فشار خون بالا ممکن است رخ دهد)
خطر خودکشی با مصرف داروی ایزوکاربوکسازید
- در مطالعات کوتاه مدت، داروهای ضد افسردگی خطر تفکر و رفتار خودکشی را در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان جوان (کمتر از 24 سال) که داروهای ضد افسردگی برای اختلالات افسردگی اساسی و سایر بیماریهای روانپزشکی مصرف میکنند، افزایش میدهد.
- این افزایش در بیماران بالای 24 سال مشاهده نشد. کاهش جزئی در تفکر خودکشی در بزرگسالان بالای 65 سال دیده شد. در کودکان و بزرگسالان جوان، خطرات باید با فواید مصرف داروهای ضد افسردگی سنجیده شود.
- بیماران باید از نظر تغییرات در رفتار، بدتر شدن بالینی و تمایل به خودکشی به دقت تحت نظر باشند. این فرایند باید در طول 1-2 ماه اولیه درمان و تنظیم دوز انجام شود. خانواده بیمار باید هرگونه تغییر ناگهانی در رفتار را با ارائه دهنده مراقبتهای بهداشتی در میان بگذارند.
- بدتر شدن رفتار و تمایل به خودکشی که بخشی از علائم ارائه نشده است ممکن است نیاز به قطع درمان داشته باشد.
عوارض قرص ایزوکاربوکسازید
سرگیجه، خواب آلودگی، خستگی، ضعف، مشکلات خواب، یبوست، خشکی دهان، تحریک، گیجی، خشکی دهان، کاهش حافظه و… برخی از عوارض قرص ایزوکاربوکسازید میباشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فورا به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل غش، تغییرات روحی و روانی (مانند بیقراری، گیجی)، سفتی عضلات، رز، تورم مچ پا، افزایش وزن غیرعادی، درد، تورم و قرمزی چشم، تغییرات بینایی، درد معده یا شکم، زردی چشم یا پوست، ادرار تیره)، تشنج و… میباشد. در ادامه به برخی از عوارض قرص ایزوکاربوکسازید خواهیم پرداخت؛
- افت فشار خون ارتواستاتیک
- سرگیجه
- خواب آلودگی
- خستگی
- سردرد
- هایپررفلکسی
- اختلال خواب
- ضعف یا لرزش
- یبوست
- دهان خشک
- گیجی
- کاهش حافظه
- بیاشتهایی
- حالت تهوع و استفراغ
- تکرر ادرار یا احتباس ادرار
- اضطراب
- تحریک
تداخل دارویی ایزوکاربوکسازید
- تداخلات جدی: سایر داروهای ضد افسردگی (از جمله ماپروتیلین، میرتازاپین، نفازودون، TCA ها مانند آمی تریپتیلین/نورتریپتیلین)، سرکوب کنندههای اشتها مانند دی اتیل پروپیون)، داروهای اختلال کمبود توجه (مانند اتوموکستین، متیل فنیدات)، آپراکلونیدین، بوپروپیون، بوسپیرون، کاربامازپین، سیکلوبنزاپرین، دوترابنازین، دکسترومتورفان، داروهای خاص برای فشار خون بالا (مانند گوانتیدین، بتا بلوککنندهها، متیلآپاتینول، متیلها کلونیدین، آلکالوئیدهای راوولفیا)، سایر مهارکنندههای MAO (لینزولید، متاکسالون، متیلن بلو، موکلوبمید، فنلزین، پروکاربازین، رازاگیلین، سافین آمید، سلژیلین، ترانیل سیپرومین)، متوکلوپرامید، برخی از داروهای اوپیوئیدی (تادولفنیل، تادولپنیلها)
- تداخلات متوسط: خار مریم، داروهای ضد افسردگی خاص (از جمله SSRI مانند فلوکستین/پاروکستین، SNRI مانند دولوکستین و ونلافاکسین)، مپریدین
مصرف قرص ایزوکاربوکسازید در دوران بارداری و شیردهی
سمیت بالقوه باروری دارو در حیوانات به اندازه کافی ارزیابی نشده است. همچنین مشخص نیست که آیا ایزوکاربوکسازید میتواند باعث آسیب جنین در هنگام تجویز به یک زن باردار شود یا بر ظرفیت تولید مثل تأثیر بگذارد. دارو فقط در صورت نیاز واضح باید به زن باردار داده شود. سطوح دفع در شیر انسان مشخص نشده است و اثرات آن بر نوزاد شیرخوار ناشناخته است. درمان باید در زنانی که شیر میدهند تنها در صورت نیاز واضح استفاده شود.
شرایط نگهداری داروی ایزوکاربوکسازید
قرص ایزوکاربوکسازید، باید در دمای اتاق و به دور از نور نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، شیاف، کپسول و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر قرص ایزوکاربوکسازید
این مقاله به بررسی قرص ایزوکاربوکسازید در درمان افسردگی از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. درمان افسردگی با استفاده از قرص ایزوکاربوکسازید به عنوان یکی از گزینههای مؤثر دارودرمانی، میتواند برای بیمارانی که به سایر داروهای ضد افسردگی پاسخ مناسبی ندادهاند، راهگشا باشد. ایزوکاربوکسازید با مکانیسم عمل مهارکننده مونوآمین اکسیداز (MAOI) به افزایش سطح نوروترانسمیترها در مغز کمک میکند و در نتیجه علائم افسردگی را کاهش میدهد.
منبع سایت: Medscape
