آشنایی با بیماری ام اس: از علائم تا درمان‌

بیماری ام اس چیست؟

مالتیپل اسکلروزیس (ام اس) یک بیماری مزمن سیستم عصبی مرکزی است. در بیماری ام اس، سیستم ایمنی به غلاف میلین که محافظ رشته‌های عصبی است، حمله می‌کند. تخریب میلین باعث ایجاد بافت اسکار به نام اسکلروز یا پلاک می‌شود.

در نهایت، این بیماری می‌تواند باعث آسیب دائمی ‌به رشته‌های عصبی شود. هنگامی ‌که اعصاب به این طریق آسیب می‌بینند، نمی‌توانند پیام‌ها را به طور معمول هدایت کنند. در نتیجه، ارتباط بین مغز و بقیه بدن قطع می‌شود.

ام اس یک بیماری غیرقابل پیش بینی است و بیماران را به طور متفاوتی تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری ممکن است در برخی از افراد فقط علائم خفیفی ایجاد کند. اما برخی دیگر از مبتلایان ممکن است توانایی خود را در واضح دیدن، نوشتن، صحبت کردن یا راه رفتن از دست بدهند.

علت بوجود آمدن بیماری ام اس چیست؟

همانطور که گفته شد، بیماری ام اس زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به مغز و اعصاب حمله می‌کند. دقیقا معلوم نیست چه عاملی باعث این بیماری می‌شود.

احتمال ابتلا به این بیماری در شرایط زیر بیشتر است:

• سن 20 تا 50 سال ( البته ام اس ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد.)
• جنسیت زن (زنان 2 تا 3 برابر بیشتر از مردان به ام اس عود کننده- فروکش کننده مبتلا می‌شوند.)
• ابتلای یکی از بستگان درجه یک به ام اس
• سیگار کشیدن (احتمال ابتلا به ام اس در افرادی که سیگار می‌کشند، دو برابر بیشتر است.)
• ابتلا به ویروس اپشتین بار (ویروس رایجی که باعث بیماری‌هایی مانند تب غدد می‌شود.)
• کمبود ویتامین D
• چاقی
• برخی بیماری‌های خود ایمنی (بیماری تیروئید، کم خونی پرنیشیوز، پسوریازیس، دیابت نوع 1 و بیماری التهابی روده)

انواع بیماری ام اس

انواع ام اس به پیشرفت علائم و دفعات عود بستگی دارد. انواع ام اس عبارت‌اند از:

دو نوع دیگر از انواع کمتر شایع بیماری ام اس وجود دارد که در واقع قبل از تشخیص ام اس، تشخیص داده می‌شوند:

سندروم جدا شده بالینی

سندروم ایزوله بالینی به اولین دوره بالینی با نشانه‌های ام اس اشاره دارد که بر میلین تأثیر می‌گذارد. بر اساس نتایج آزمایش‌های بیشتر، این سندروم از نظر بالینی ممکن است ام اس یا یک بیماری دیگر تشخیص داده شود.

سندروم جدا شده رادیولوژیکی

سندروم جدا شده از نظر رادیولوژیک یکی از تشخیص‌های احتمالی قبل از ام اس است. در این بیماری، تغییراتی در MRI مغز و نخاع دیده می‌شود؛ اما فرد علائم کلاسیک ام اس را ندارد.

بدترین نوع بیماری ام اس

طبق مطالعات، افراد مبتلا به ام اس پیش‌رونده اولیه نسبت به سایر انواع ام اس پیش آگاهی کمتری از بیماری خود دارند. این نوع ام اس ممکن است به دلیل پاتوفیزیولوژی نامشخص و سیر بیماری پیش‌رونده، دیرتر تشخیص داده شود. در نتیجه تاثیر داروها یا درمان‌ها سخت‌تر و چالش برانگیزتر می‌شود.

علائم ام اس

علائم ام اس اغلب غیرقابل پیش بینی هستند. موارد زیر شایع‌ترین علائم بیماری ام اس هستند. البته ممکن است این نشانه‌ها در هر فردی با فرد دیگر متفاوت باشد.

• احساس خستگی شدید
• مشکلات چشم یا بینایی مانند تاری دید یا درد چشم
• بی‌حسی یا احساس سوزن سوزن شدن در قسمت‌های مختلف بدن
• احساس عدم تعادل، سرگیجه یا ناهماهنگی اندام‌ها
• گرفتگی عضلات، اسپاسم و سفتی
• نیاز به بیشتر ادرار کردن یا عدم کنترل ادرار
• مشکلات حافظه یا تمرکز
• مشکلات جنسی از جمله خشکی واژن یا مشکلات نعوظ

تشخیص ام اس

هیچ ابزار تشخیصی معینی برای تشخیص ابتلا به بیماری ام اس وجود ندارد. پزشک، پس از معاینه فیزیکی، معاینه عصبی و آزمایش بیماری را تشخیص می‌دهد. تشخیص ام اس ممکن است زمان‌بر باشد؛ زیرا علائم ام‌اس می‌تواند شبیه به چندین بیماری رایج دیگر باشد.

تست ام اس

برای تشخیص ام اس، لازم است که آزمایش‌هایی صورت بگیرد:

• آزمایش خون و آزمایش ادرار
• آزمایش MRI
• تست توموگرافی انسجام نوری (OCT)
• تجزیه و تحلیل مایع نخاعی
• تست پتانسیل برانگیخته (EP)

درمان بیماری ام اس

در حال حاضر هیچ درمانی برای مالتیپل اسکلروزیس (MS) وجود ندارد. اما روش‌های درمانی وجود دارد که می‌تواند پیشرفت بیماری را کند کرده و به کاهش علائم آن کمک کند. انتخاب روش درمان به نوع ام اس، شدت علائم، وخامت بیماری، سن و سلامت عمومی ‌بیمار بستگی دارد.

داروهای ام اس

داروهایی که ممکن است در این مسیر برای شما تجویز شود، شامل موارد زیر است:

علاوه بر داروها، درمان‌های حمایتی نیز برای کاهش علائم به کار گرفته خواهند شد:

• توصیه‌هایی در مورد نحوه مدیریت خستگی مفرط
• فیزیوتراپی و آموزش تمریناتی برای کمک به مشکلات حرکتی و درد عضلانی
• ارائه تجهیزات حرکتی (مانند عصا، واکر و صندلی چرخدار) برای کمک به انجام فعالیت‌های روزانه
• درمان شناختی رفتاری (CBT) برای کمک به بهبود اضطراب، افسردگی و خستگی
• آموزش فعالیت‌هایی برای بهبود خلق و خو، حافظه، تمرکز و تفکر (توانبخشی شناختی)
• ارائه توصیه‌ها، تمرینات و داروها برای کمک به مشکلات روده یا مثانه
• مشاوره و درمان مشکلات جنسی مانند اختلال نعوظ، خشکی واژن، کاهش میل جنسی و…

عوارض ام اس

عوارض ام اس از خفیف تا شدید متغیر است و می‌تواند از خستگی تا ناتوانی در راه رفتن را شامل شود. از عوارض دیگر می‌توان به از دست دادن بینایی، تعادل و کنترل روده یا مثانه اشاره کرد.

سخن پایانی

ام اس یک بیماری مادام العمر بدون درمان است. البته، گزینه‌های درمانی موجود در مدیریت علائم و به حداقل رساندن دفعات و شدت عود بیماری بسیار موثر هستند. همانطور که در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز اشاره شد، ام اس می‌تواند منجر به ناتوانی و از کار افتادگی شود و در طول زمان انجام کارهای روزمره را بدون کمک دشوار کند. تیم پزشکی به جلوگیری از عوارض و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کنند. اکثر افراد مبتلا به ام اس با کمک و حمایت درمانی، زندگی کامل و فعالی دارند.