پوکی استخوان سبب تضعیف استخوانها شده و احتمال بروز شکستگی در استخوانها را افزایش میدهد. از هر 4 زن ایرانی که بالای 50 سال سن دارند، 1 نفر از آنها به پوکی استخوان مبتلا است اما آیا این امکان وجود دارد که در سنین جوانی نیز فردی گرفتار پوکی استخوان شود؟ پوکی استخوان یکی از بیماریهای خاموش قرن است که زنان را 8 برابر بیش از مردان در معرض خطر ابتلا قرار میدهد. همراه ما باشید تا احتمال بروز پوکی استخوان در جوانی را با یکدیگر بررسی نماییم.
ابتلا به پوکی استخوان در جوانی
پوکی استخوان به ویژه در زنان و علی الخصوص پس از دوران یائسگی شایع است اما گاه برخی عوامل زمینهساز بروز پوکی استخوان در دورانی که هنوز فرد جوان است نیز میشوند؛ به طوریکه احتمال ابتلا به پوکی استخوان در سنین کودکی و نوجوانی نیز وجود دارد. در این صورت معمولا در سنین 8 تا 14 سال بیماری پوکی استخوان خود را نشان میدهد اما گاه در سنین کمتر نیز ممکن است این اتفاق بیفتد. پوکی استخوان در جوانی مشکلی جدی محسوب میشود چراکه ممکن است فرد هنوز در حال رشد باشد و در حالیکه استخوانها هنوز استحکام کافی ندارند، حاصل شود.
عموما بین سنین 18 تا 20 سالگی 90% از توده استخوانی در بدن هر فرد ایجاد شده است. از دست دادن توده استخوانی در سنین جوانی فرد را به شدت در معرض خطر شکستگی استخوانها قرار میدهد. در این موارد مصرف قرص غضروف ساز حتما پیشنهاد میشود.
انواع پوکی استخوان در جوانی
پوکیاستخوان در سنین نوجوانی یا جوانی به 2 شکل میتواند بروز یابد:
پوکی استخوان ثانویه
پوکی استخوان ثانویه به این معنا است که ابتلا به نوعی بیماری خاص موجب به وجود آمدن پوکی استخوان شده است. این نوع از پوکیاستخوان شایعترین نوع بروز این بیماری در سنین نوجوانی است. برخی از بیماریهایی که زمینهساز ابتلا به پوکی استخوان در جوانی میشوند، شامل موارد زیر هستند:
- آرتروز روماتیسمی در نوجوانی
- دیابت
- فیبروز سیستیک
- سرطان خون
- بیماری سلیاک
- هموسیستینوری (نوعی اختلال متابولیکی مادرزادی)
- پرکاری تیروئید
- هایپرپاراتیروئیدیسم
- سندرم کوشینگ
- سندرم سوء جذب
- بیاشتهایی عصبی
- مشکلات کلیوی
با داشتن بیماری آرتریت روماتوئید ممکن است توده استخوانی در سنین کودکی یا نوجوانی به ویژه در نزدیکی مفاصل به مقدار کافی نباشد و در نتیجه احتمال بروز پوکی استخوان افزایش یابد. سه گانه ورزشکاران زن نیز ممکن است به بروز پوکی استخوان منجر شود. این بیماری سندرمی است که در نتیجه کمبود انرژی ناشی از عادات غذایی نادرست و همچنین اختلال در عادت ماهیانه به وجود میآید.
همچنین مصرف برخی از داروها نیز میتواند به پوکی استخوان در جوانی منجر شود. داروهای شیمیدرمانی، داروهای ضد تشنج یا داروهای استروئیدی برای درمان آرتروز از جمله این داروها هستند.
پوکی استخوان ایدیوپاتیک
این نوع پوکی استخوان زیاد شایع نیست اما با این حال میتوان گفت که در پسران بیش از دختران دیده میشود. پوکی استخوان ایدیوپاتیک که دلیل بروز آن مشخص نیست، اغلب درست قبل از دوران بلوغ ظاهر میشود. در دوران بلوغ ممکن است تراکم استخوانها بهبود یابد اما همچنان به سطحی که باید باشد، نخواهد رسید و در نتیجه پوکی استخوان وجود خواهد داشت.
علائم پوکی استخوان در جوانی
پوکی استخوان بیماری خاموشی است که گاه در بدن انسان بدون هیچ نوع علائمی وجود دارد. در برخی موارد این بیماری ممکن است با نشانههای زیر همراه باشد:
- درد در ناحیه کمر، لگن، زانو، مچ پا و پا
- مشکل به هنگام راه رفتن
- ایجاد شکستگی در مچ پا، قوزک پا یا هر قسمت دیگر از پا
تشخیص پوکی استخوان
دقیقترین روش جهت تشخیص هر نوع از پوکی استخوان در هر سن وسال اسکن سنجش تراکم استخوان است. این آزمایش باید به صورت تخصصی توسط پزشک ارتوپد تفسیر شود تا بتوان از نتیجه اطمینان حاصل کرد. در بیشتر موارد کودک، نوجوان یا فرد جوان با شکستگی استخوان به پزشک مراجعه میکند و بعد با دادن آزمایش متوجه بیماری پوکی استخوان در خود خواهد شد. در صورتی که فرد پوکی استخوان داشته باشد، معمولا شکستگی استخوانهای وی بر اثر یک زمین خوردن ساده یا یک ضربه ساده حاصل میشود. به منظور تشخیص پوکی استخوان، تست خون، مطالعه تاریخچه پزشکی اعضای خانواده، بررسی دیگر بیماریهای احتمالی در فرد و معاینه فیزیکی وی ضروری است.
درمان پوکی استخوان در جوانی
اگر پوکی استخوان در جوانی اتفاق بیفتد، پزشک بیش از هر چیز به بررسی عامل ایجاد کننده آن خواهد پرداخت زیرا چنانچه اشاره کردیم، این بیماری بیشتر مختص دوران پیری است و وقوع آن در جوانی کمتر شایع است. به منظور درمان پوکی استخوان با توجه به عامل بیماری باید اقدامات لازم را انجام داد. یعنی اگر یک بیماری دیگر زمینهساز پوکی استخوان شده باید ابتدا به مداوای آن پرداخت. در بعضی موارد نیز مصرف برخی از داروها پوکی استخوان را ایجاد کرده است؛ در این صورت ممکن است پزشک بتواند در داروها تغییراتی ایجاد کرده و جایگزینهای مناسبی برای آنها پیدا کند که برای سلامت استخوانها مضر نباشند.
اگر فرد مبتلا به پوکی استخوان در سنین کودکی یا نوجوانی باشد، در مصرف داروهای موثر در بهبود پوکی استخوان باید با دقت عمل کرد زیرا بسیاری از آنها در سنین کم قابل مصرف نیستند. چنانچه مشخص شود که قطعا فرد جوان به پوکی استخوان مبتلا است، در این صورت باید از استخوانها در برابر شکستگی با جدیت مراقبت کرد و ممکن است بعضی از ورزشها برای شخص مناسب نباشد. داشتن رژیم غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D، مصرف پروتئین به مقدار کافی، خودداری از مصرف کافئین و داشتن فعالیت بدنی بیخطر در درمان پوکی استخوان میتواند بسیار موثر باشد.
درمان پوکی استخوان به کمک دارو
متداولترین داروهایی که برای کنترل پوکی استخوان مورد مصرف قرار میگیرند، بیس فسفوناتها هستند. بیس فسفوناتها که هم به صورت خوراکی و هم به صورت تزریقی میتوانند مصرف شوند. همچنین در کنار داروهای درمان پوکی استخوان میتوان از مکمل های غذایی نیز برای کمک به درمان بهتر استفاده کرد. از جمله مکمل های غذایی برای درمان پوکی استخوان قرص های حاوی کلسیم است. در این موارد با توجه به درصد پوکی استخوان و سن جذب کلسیم ، پزشک ممکن است دوزهای متنوع برای بیمار تجویز نماید.
کلام آخر
پوکی استخوان در جوانی چندان شایع نیست زیرا این بیماری در اکثر مواقع پس از سن 50 سالگی خود را نشان میدهد. اما گاه بروز برخی بیماریها و به ناچار مصرف بعضی از داروها موجب میشود تا در سنین جوانی یا حتی در کودکی بیماری پوکی استخوان به وجود آید. خوشبختانه در این موارد با برطرف کردن علت ابتلا به این بیماری میتوان در مبارزه با آن موفق عمل کرد. اگر شما در سنین جوانی به سر میبرید و احساس میکنید که علائم پوکی استخوان در شما دیده میشود و در عین حال سابقه فامیلی هم دارید، حتما در این رابطه با پزشک مشورت کنید.