مقاومت به انسولین یکی از چالش‌های اساسی سلامتی است که اثرات بسیار گسترده‌ای بر روی بدن می‌تواند داشته باشد. این وضعیت، بیماری است که در آن بافت‌های بدن نسبت به انسولین (که توسط پانکراس ترشح می‌شود) مقاومت نشان می‌دهند. به طور معمول مقاومت به انسولین با اختلالات متعدد سلامتی همراه است. در این مقاله، به بررسی علل، عوامل موثر و راه‌های مدیریت مقاومت به انسولین می‌پردازیم تا افراد بتوانند با این مشکل بهتر آشنا شوند و راه‌های موثری برای درمان آن انتخاب کنند.
مقاومت انسولین چیست؟
مقاومت به انسولین زمانی است که سلول‌های ماهیچه‌ها، چربی و کبد شما به خوبی به انسولین (هورمونی که توسط لوزالمعده ساخته می‌شود و به مدیریت گلوکز خون (قند خون) کمک می‌کند) پاسخ نمی‌دهند. گاهی اوقات، مقاومت به انسولین یک وضعیت کوتاه مدت است و بعد از مدتی ممکن است خوب شود. با این حال اگر برای مدت طولانی درمان نشود می‌تواند به دیابت تبدیل شود.
منبع اصلی سوخت بدن شما گلوکز است که با تجزیه غذایی که می‌خورید ایجاد می‌شود. هنگامی که گلوکز وارد جریان خون شما می‌شود، انسولین به آن کمک می‌کند تا وارد سلول‌های شما شود، جایی که یا استفاده می‌شود یا برای بعد ذخیره می‌شود. این به پانکراس شما سیگنال می‌دهد که تولید انسولین را متوقف کند.
زمانی که شما با مشکل مقاومت به انسولین مواجه هستید، چرخه بالا به درستی عمل نمی‌کند. در این شرایط سلول‌ها اجازه ورود گلوکز را نمی‌دهند و در نتیجه گلوکز خون بیشتر و بیشتر در جریان خون انباشته می‌شود. از سمتی دیگر پانکراس شما به تولید انسولین ادامه می‌دهد. برای مدتی، لوزالمعده شما ممکن است بتواند آنقدر انسولین اضافی بسازد که سلول‌های شما باز شوند و گلوکز را به همان شکلی که قرار است، وارد بدن کنند. در این حالت قند خون شما در محدوده طبیعی باقی می‌ماند، اما با گذشت زمان، سلول‌های شما ممکن است مقاوم‌تر به انسولین شوند و سطح گلوکز خون شما همچنان افزایش یابد.
علائم مقاومت به انسولین
علائمی وجود ندارد که نشان دهنده مقاومت به انسولین باشد و باعث شود شما در خانه خود بتوانید این مشکل را شناسایی کنید. برای تشخیص این مشکل شما نیاز به انجام آزمایش دارید. آزمایشی که برای تشخیص مقاومت به انسولین انجام می‌شود، آزمایش خون است که سطح قند خون شما را بررسی می‌کند. بنابراین شما بدون مراجعه به پزشک نمی‌توانید مطمئن شوید که مقاومت به انسولین دارید یا خیر. برخی از علائم مقاومت به انسولین که در صورت مشاهده باید به پزشک مراجعه کنید عبارتند از:
- دور کمر بیش از ۴۰ اینچ در مردان و ۳۵ اینچ در زنان
- نشان داده شدن عدد ۱۳۰/۸۰ یا بالاتر در دستگاه فشار خون
- سطح گلوکز ناشتا بیش از ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL)
- سطح‌تری گلیسیرید ناشتا بیش از ۱۵۰ میلی گرم در دسی لیتر
- سطح کلسترول HDL کمتر از ۴۰ میلی گرم در دسی لیتر در مردان و ۵۰ میلی گرم در دسی لیتر در زنان
- مشکلات پوستی
- ایجاد لکه‌های تره روی پوست زیر بازو و یا گردن (بیماری آکانتوز نیگریکانس)
- ایجاد شدن وضعیت رتینوپاتی
بیشتر بخوانید: قند خون نرمال در سنین مختلف چند است؟
علل مقاومت به انسولین
مانند بسیاری از مشکلات دیگری که برای سلامتی شما ممکن است به وجود بیاید، مقاومت به انسولین به دلایل مختلفی ممکن است به وجود بیاید. با تشخیص علت مقاومت به انسولین شما می‌توانید راحت‌تر آن را درمان کنید. برخی از مواردی که ممکن است، به وجود آمدن مقاومت به انسولین را محتمل‌تر کند عبارتست از:
- داشتن اضافه وزن به خصوص چربی شکم
- سبک زندگی غیر فعال
- رژیم غذایی سرشار از کربوهیدرات
- ابتلا به دیابت بارداری
- بیماری کبد چرب غیر الکلی
- سابقه خانوادگی دیابت
- سیگار کشیدن
- سن (احتمال این بیماری بعد از ۴۵ سالگی بیشتر است)
- اختلالات هورمونی مانند سندرم کوشینگ، آکرومگالی و کم کاری تیروئید
- داروهایی مانند استروئیدها، برخی از درمان‌های HIV و برخی داروهای فشار خون
- وقفه تنفسی در خواب یا آپنه خواب
بیشتر بخوانید: آشنایی با انواع انسولین و زمان اثر آن‌ها
ار تباط مقاومت به انسولین با سندرم تخمدان پلی کیستیک
حدود ۱۵٪ از زنان به بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS مبتلا می‌شوند. برخی افراد تصور می‌کنند که این مشکل می‌تواند موجب مقاومت به انسولین شود. سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS یکی از شایع‌ترین علل ناباروری است. در این بیماری مقدار هورمونی به نام آندروژن بیش از حد معمول است. این می‌تواند باردار شدن را برای شما سخت کند؛ همچنین باعث علائم دیگری مانند آکنه و نازک شدن مو می‌شود. اکثر افراد مبتلا به PCOS به انسولین نیز مقاوم هستند.
عوارض مقاومت به انسولین
در صورتی که شما مقاومت به انسولین بدن خود را درمان نکنید ممکن است با مشکلات دیگری مواجه شوید و عوارضی برای شما به همراه داشته باشد. مقاومت به انسولین می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- بیماری کبد
- افزایش‌تری گلیسیرید
- افزایش کلسترول LDL (کلسترول بد)
- بیماری قلبی
- مشکلات چشم
- برخی از انواع سرطان
- بیماری آلزایمر
- افزایش وزن
درمان مقاومت به انسولین
برای درمان مقاومت به انسولین شما نیاز دارید که سطح قند خون خود را کاهش دهید و از دیابت نوع ۲ پیشگیری کنید. یک سری راهکارها وجود دارد که شما می‌توانید از آن‌ها برای رسیدن به این امر استفاده کنید. برخی از درمان‌های مقاومت به انسولین شامل موارد زیر می‌شوند.
- درمان مقاومت به انسولین با دارو
- ورزش
- کاهش وزن
- مصرف کمتر غذاهای فرآوری شده
- از بین بردن استرس
- داشتن خواب کافی
- ترک سیگار
درمان مقاومت به انسولین با دارو
هیچ دارویی وجود ندارد که مستقیما موجب درمان مقاومت به انسولین شود. با این حال زمانی که شما به پزشک مراجعه می‌کنید و پزشک شما این بیماری را تشخیص می‌دهد ممکن است برخی داروها را برای شما تجویز کند. این دارو ها، داروهایی برای درمان سایر مشکلات سلامتی شما، مانند فشار خون بالا یا کلسترول LDL (کلسترول بد) بالا است. اگر در معرض خطر ابتلا به دیابت هستید، ممکن است دارویی به نام متفورمین نیز دریافت کنید. این دارو معمولا برای افراد مبتلا به دیابت تجویز می‌شود تا به کنترل قند خون کمک کند.
ورزش
فعالیت بدنی و ورزش میزان استفاده بدن از انسولین را بهبود می‌بخشد. به همین دلیل فعالیت بدنی و ورزش به صورت منظم می‌تواند به مقاومت به انسولین کمک بسیاری کند. در هفته ۵ روز، حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت متوسط مانند پیاده روی سریع را در برنامه خود قرار دهید.
کاهش وزن
کاهش ۵ تا ۷ درصد وزن می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهد. بنابر این در صورتی که می‌خواهید مشکل مقاومت به انسولین شما کاهش پیدا کند سعی کنید وزن خود را کاهش دهید. برای رسیدن به وزن ایده آل با روشی مناسب می‌توانید با یک پزشک تغذیه مشورت کنید.
مصرف کمتر غذاهای فرآوری شده
مصرف برخی از غذاها مانند غذاهای فرآوری شده به بدن اعلام می‌کند تا انسولین بیشتری بسازد؛ بنابراین با مصرف کمتر این غذاها می‌توانید به رفع مشکل مقاومت به انسولین کمک کنید. غذاهای فرآوری شده شامل کربوهیدرات‌های تصفیه شده (مانند محصولات پخته شده بسته‌بندی شده) می‌شود. به جای مصرف مواد غذایی فرآوری شده شما می‌توانید غذاهای پر فیبر، غذاهای با شاخص گلیسمی پایین، اکثر انواع میوه‌های تازه، سبزیجات تازه، لوبیا، حبوبات (مانند بادام زمینی یا عدس)، لبنیات کم چرب، غلات کم فرآوری شده (مانند کینوا) و برنج قهوه‌ای مصرف کنید.
از بین بردن استرس
استرس یکی از مشکلاتی است که می‌تواند باعث بروز بیماری‌های مختلف در بدن شود. هنگامی که استرس دارید، سطح قند خون شما ممکن است افزایش یابد. اگر نگرانی‌های زیادی دارید یا احساس خستگی می‌کنید، صحبت با یک مشاور یا درمانگر می‌تواند کمک کننده باشد.
داشتن خواب کافی
خوابیدن کمتر از ۷ ساعت در شب می‌تواند مقاومت شما به انسولین را افزایش دهد. برای استراحت بیشتر سعی کنید بعد از ساعت ۳ بعد از ظهر چرت نزنید و از مصرف الکل و وعده‌های غذایی زیاد قبل از خواب خودداری کنید.
ترک سیگار
یکی دیگر از مواردی که می‌تواند موجب مقاومت انسولین در بدن شود و شما را با مشکلات مختلف مواجه کند، کشیدن سیگار است. به همین دلیل سیگار نکشید تا مقاومت انسولین در بدن شما افزایش پیدا نکند.
سخن پایانی
در این مطلب از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز به بررسی کامل مقاومت انسولین پرداختیم. مقاومت به انسولین مشکل جدی سلامتی است که می‌تواند به اختلالات جدی از جمله دیابت نوع ۲ منجر شود. با انجام تغییرات در رژیم غذایی، افزایش فعالیت بدنی و کنترل استرس، می‌توان مقاومت به انسولین را کاهش داد و بهبود حالت سلامتی عمومی را تسهیل کرد. شما می‌توانید سوالات خود را در خصوص مقاومت انسولین در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.
