قرص ترانکوپین برای چیست؟
قرص ترانکوپین (Trancopine) با نام علمی کوئتیاپین، یک داروی ضدروان‌پریشی است که برای درمان اختلالاتی مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و در برخی موارد افسردگی شدید تجویز می‌شود. این دارو با تاثیر بر مواد شیمیایی مغز، سبب تعادل خلق و خو خواهد شد. مصرف آن باید تحت نظر پزشک باشد و ممکن است عوارضی شامل خواب‌آلودگی یا افزایش وزن ایجاد کند.
کاربرد قرص ترانکوپین
این دارو از طریق اثر بر برخی مواد شیمیایی در مغز از جمله دوپامین و سروتونین، در تنظیم خلق‌وخو، کاهش اضطراب، توهم و افکار غیرواقعی موثر است. برخی از کاربردهای این قرص به شرح زیر است:
- درمان اسکیزوفرنی: قرص ترانکوپین برای افراد دچار اسکیزوفرنی تجویز می‌شود. این اختلال روانی با توهم‌های دیداری یا شنیداری، هذیان، افکار آشفته و رفتارهای غیرعادی همراه است. کوئتیاپین با کاهش فعالیت بیش‌ازحد دوپامین در مغز، این علائم را کاهش داده و با درمان درک واقعیت همراه است.
- درمان اختلال دوقطبی: ترانکوپین در هر دو فاز بیماری دوقطبی فاز شیدایی (مانیا) و فاز افسردگی شدید کاربرد دارد. به علاوه، بیماران می‌توانند از داروهای کاهش استرس و بهبود خواب و داروهای حافظه و اعصاب استفاده کنند.
- درمان کمکی در افسردگی مقاوم: در برخی موارد، افرادی که به داروهای ضدافسردگی معمول پاسخ نداده باشند، ممکن است با افزودن ترانکوپین به درمان، بهبودی قابل‌توجهی تجربه کنند. این استفاده بیشتر در افسردگی اساسی دیده می‌شود.
- درمان اضطراب شدید و اختلال خواب (در دوز پایین): در دوزهای پایین‌تر (۲۵ تا ۵۰ میلی‌گرم)، این دارو گاهی برای کاهش اضطراب شدید، بی‌خوابی مزمن و آرام‌سازی ذهن تجویز می‌شود.
ترکیبات قرص ترانکوپین
ترانکوپین دارای ترکیب اصلی کوئتیاپین است که یک داروی آنتی‌سایکوتیک (ضدروان‌پریشی) از نوع غیر معمول یا آتیپیک محسوب می‌شود. علاوه بر ماده مؤثر، حاوی مواد جانبی جهت فرم‌دهی، جذب بهتر و پایداری دارو نیز است. ترکیبات این قرص عبارتند از:
- لاکتوز مونوهیدرات
- میکروکریستالین سلولز
- کروس‌کارملوز سدیم
- منیزیم استئارات
- پی‌وی‌پی
- دی‌اکسید سیلیکون کلوئیدی
- مواد رنگی مجاز (بسته به دوز و شرکت سازنده)
نحوه مصرف قرص ترانکوپین
این قرص باید مطابق با نسخه و دستور پزشک مصرف شود. دوز و زمان مصرف آن بسته به نوع بیماری، شدت علائم و شرایط جسمی بیمار متفاوت است. این دارو با دوز کم شروع شده و به تدریج افزایش می‌یابد تا بدن به آن عادت کند. برای اطلاع از نحوه مصرف ترانکوپین با ما همراه باشید.
- این دارو بسته به نوع اختلال (اسکیزوفرنی، دوقطبی یا افسردگی) ممکن است یک یا دو بار در روز تجویز شود. مصرف آن به شکل منظم و سر ساعت، اثر درمانی دارو را بهبود می‌بخشد. به علت خاصیت خواب‌آور بودن، اغلب دوزهای شبانه آن قبل از خواب تجویز می‌شوند.
- قرص را به صورت کامل همراه با یک لیوان آب مصرف کرده و از جویدن یا خرد کردن قرص خودداری کنید. خرد کردن یا جویدن قرص منجر به آزادسازی فوری و در نتیجه عوارض جانبی خواهد شد.
- همچنین، قطع ناگهانی دارو می‌تواند منجر به بروز علائم شامل بی‌خوابی، اضطراب، تهوع یا بازگشت علائم بیماری شود. بنابراین در صورت نیاز به قطع دارو، پزشک دوز را به صورت تدریجی کاهش می‌دهد.
بهترین زمان مصرف قرص ترانکوپین
زمان مصرف قرص ترانکوپین شب‌ها قبل از خواب است. این دارو خاصیت خواب‌آور و آرام‌بخش دارد و مصرف شبانه آن سبب بهبود خواب شده و از خواب‌آلودگی روزانه جلوگیری می‌کند. با این حال، بسته به شرایط بیماری و نظر پزشک، ممکن است مصرف آن یک یا دو بار در روز تنظیم شود. همیشه مصرف را طبق تجویز پزشک انجام دهید.
عوارض قرص ترانکوپین
قرص ترانکوپین مانند بسیاری از داروهای روان‌پزشکی ممکن است با بروز عوارض جانبی همراه باشد. شدت و نوع این عوارض به دوز مصرفی، شرایط فردی و واکنش بدن بستگی دارد. بیشتر عوارض خفیف بوده و با ادامه درمان کاهش می‌یابند و برخی موارد نیاز به پیگیری پزشکی دارند. مصرف خودسرانه یا قطع ناگهانی دارو می‌تواند عوارض را تشدید کند. برخی از عوارض شایع این قرص عبارتند از:
- خواب‌آلودگی
- سرگیجه
- افزایش وزن
- یبوست
- خشکی دهان
- افزایش اشتها
- تاری دید
- بی‌قراری یا احساس اضطراب
- افت فشار خون هنگام برخاستن
به علاوه، برخی بیماران بعد از مصرف عوارض جانبی جدی و خطرناکی گزارش کردند که نیاز به قطع مصرف و بررسی پزشک دارد. برخی از عوارض جدی و خطرناک این قرص به شرح زیر می‌باشد:
- تب بالا و سفتی عضلات (نشانه احتمالی سندرم نورولپتیک بدخیم)
- تغییرات شدید در ضربان قلب (تند یا نامنظم شدن ضربان)
- غش یا سرگیجه شدید هنگام ایستادن (افت فشار خون ناگهانی)
- حرکات غیرارادی عضلات (در صورت، زبان یا دست‌ها)
- افکار خودکشی یا رفتارهای پرخطر
- افزایش قند خون شدید (علائم شامل تشنگی مفرط، تکرر ادرار، خستگی)
- زردی پوست یا چشم‌ها (نشانه مشکل کبدی)
- تنگی نفس یا تورم پاها (نشانه مشکلات قلبی یا احتباس مایعات)
موارد احتیاط و منع مصرف
قبل از مصرف، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. برخی از موارد احتیاط این دارو به شرح زیر است:
- ترانکوپین ممکن است باعث افت فشار خون، نامنظمی ضربان قلب یا افزایش ضربان شود. افرادی که سابقه حمله قلبی، آریتمی، نارسایی قلبی یا افت فشار خون دارند، باید با احتیاط زیاد مصرف کنند.
- این دارو می‌تواند باعث افزایش قند خون شود. در بیماران دیابتی یا کسانی که در معرض دیابت می‌باشند، لازم است قند خون به صورت مرتب بررسی شود. در صورت افزایش غیرمنتظره تشنگی، تکرر ادرار یا خستگی، باید به پزشک اطلاع داده شود.
- دارو ممکن است اشتها را زیاد کرده و موجب افزایش وزن شود. بیماران با اضافه وزن باید سبک زندگی سالم از جمله رژیم غذایی کنترل شده و فعالیت بدنی منظم داشته باشند. پیگیری وزن به صورت ماهانه پیشنهاد می‌شود.
- قرص ترانکوپین در کبد متابولیزه می‌شود، بنابراین افرادی که دچار نارسایی کبدی یا سایر اختلالات کبدی می‌باشند، باید با دوزهای پایین‌تر شروع کنند و عملکرد کبدی آن‌ها به شکل منظم پایش شود.
- در بیماران مسن مبتلا به دمانس، استفاده از ترانکوپین با افزایش خطر سکته مغزی و مرگ همراه بوده است. در این گروه سنی، مصرف باید تنها در صورت ضرورت و تحت نظارت دقیق صورت گیرد.
مصرف قرص ترانکوپین در بارداری
مصرف قرص ترانکوپین در بارداری باید با احتیاط و تحت نظر دقیق پزشک انجام شود. این دارو جزو دسته داروهای روان‌پزشکی است که ممکن است در برخی موارد از جمله احتمال بروز عوارض هنگام تولد مانند لرزش، مشکلات تنفسی یا اختلالات حرکتی موقت در نوزاد خطراتی برای جنین داشته باشد. در صورت نیاز شدید مادر به درمان، پزشک با ارزیابی مزایا و خطرات، دوز مناسب را تجویز می‌کند. مصرف خودسرانه یا قطع ناگهانی دارو در بارداری می‌تواند باعث عود بیماری یا عوارض جدی شود.
تداخل دارویی ترانکوپین
قرص ترانکوپین ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد که می‌تواند اثربخشی آن را تغییر داده یا عوارض جانبی را افزایش دهد. داروهایی مانند آرام‌بخش‌ها، داروهای ضدافسردگی، آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضدصرع می‌توانند با ترانکوپین تداخل کنند. همچنین مصرف همزمان با الکل خطر خواب‌آلودگی شدید را افزایش می‌دهد.
شرایط نگهداری قرص ترانکوپین
این دارو یا این قرص باید در دمای اتاق و به دور از نور نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، شیاف، کرم، محلول تزریقی و غیره باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر
این مقاله به بررسی درمان اختلال روانی از جمله اختلال دو قطبی و افسردگی با ترانکوپین، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز پرداخت. این قرص یکی از داروهای مهم در درمان اختلالات روانی مانند اختلال دوقطبی، افسردگی شدید و اسکیزوفرنی است که نقش مهمی در کنترل علائم و بهبود عملکرد روانی و اجتماعی بیماران ایفا می‌کند. البته مصرف آن باید تحت نظر پزشک متخصص و با رعایت دوز و نکات احتیاطی انجام شود. آگاهی از عوارض جانبی، تداخلات دارویی و نحوه صحیح مصرف، به بیماران کمک می‌کند تا با اطمینان و آرامش بیشتری روند درمان خود را ادامه دهند.
