پوست به عنوان یک محافظ در برابر عوامل خارجی، نقش بسیار حیاتی در حفظ سلامت و زیبایی فرد ایفا می‌کند. اختلالات پوستی می‌توانند تغییرات منفی در زیبایی افراد داشته باشند که تاثیراتی جدی بر کیفیت زندگی فرد دارد. یکی از داروهای مؤثر و پرکاربرد در درمان اختلالات پوستی، داروی داپسون می‌باشد. داپسون (Dapsone) یک گروه از آنتی‌بیوتیک‌های تتراسایکلینی است که به‌عنوان یک وسیله کارآمد در درمان عفونتهای پوستی و آکنه‌ها شناخته میشود. این دارو با مهار رشد و تکثیر باکتری‌ها و اثر مستقیم بر روی باکتری‌های مسبب عفونت پوستی، به تسریع فرآیند بهبودی کمک می‌کند.
اشکال دارویی داپسون
- قرص: 25 میلی گرم، 100 میلی گرم
موارد مصرف داروی داپسون
داروی داپسون برای درمان نوع خاصی از اختلالات پوستی (درماتیت هرپتی فرمیس) استفاده میشود. همچنین با سایر داروها برای درمان بیماری هانسن استفاده میشود. داپسون متعلق به دستهای از داروها به نام سولفون‌ها است که با کاهش تورم (التهاب) و توقف رشد باکتری‌ها عمل می‌کند. این دارو برای عفونتهای ویروسی (مانند سرماخوردگی، آنفولانزا) کارایی ندارد. استفاده غیر ضروری یا استفاده نادرست از هر آنتیبیوتیک می‌تواند منجر به کاهش اثربخشی آن شود.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Dapsone
سولفون؛ با عمل به عنوان یک آنتاگونیست رقابتی PABA از استفاده طبیعی باکتریایی از اسید پارا آمینو بنزوئیک (PABA) برای سنتز اسید فولیک جلوگیری می‌کند. در برابر مایکوباکتریوم لپره باکتری کش و باکتریواستاتیک است. دارو خود جذب شده است و حداکثر زمان پلاسما 4-8 ساعت (پس از مصرف) می‌باشد. توزیع در پروتئین محدود 70-90٪ (داپسون) و 99% (متابولیت) و در کل آب بدن و در تمام بافت‌ها، به ویژه کبد و کلیه وجود دارد. حذف در نیمه عمر 28 ساعت و دفع از طریق ادرار (85%) به عنوان متابولیت صورت می‌گیرد.
مقدار مصرف داروی Dapsone
داروی داپسون را با یا بدون غذا طبق دستور پزشک، معمولاً یک بار در روز از طریق خوراکی مصرف کنید. داروهای سوزش سر دل یا کاهش اسید معده (مانند مقادیر زیادی آنتی اسید، رانیتیدین، فاموتیدین) یا دیدانوزین ممکن است از جذب کامل داپسون در جریان خون شما جلوگیری کند. دوز داپسون خود را از دوز هر یک از این محصولات حداقل 2 ساعت جدا کنید.
اگر برای یک اختلال پوستی از داپسون استفاده می‌کنید، ممکن است پزشک نسخه شما را با دوز پایین داپسون شروع کند و به تدریج دوز شما را برای کنترل بیماری تنظیم کند. اگر از این دارو برای درمان بیماری هانسن یا پیشگیری از عفونتهای ناشی از HIV استفاده می‌کنید، دارو معمولاً برای سال‌ها یا مادام العمر مصرف میشود.
زمان مصرف قرص داپسون
قبل از مصرف داروی داپسون (Dapsone)، اطلاعات دارویی موجود بر روی بسته بندی دارو را بررسی کنید. برای استفاده از اشکال موضعی داپسون، ابتدا دستهای خود کامل شستشو دهید. پوست آسیب دیده را با یک پاک کننده ملایم و بدون صابون به آرامی تمیز کرده و خشک کنید. مقدار کمی از دارو (به اندازه یک نخود) را در یک لایه نازک بر روی نواحی آسیب دیده پوست طبق دستور پزشک قرار دهید. بسته به برند شما، این دارو معمولاً یک یا دو بار در روز استفاده میشود. پس از مصرف دارو دستهای خود را بشویید تا به طور تصادفی وارد چشم یا دهان شما نشود.
طریقه مصرف داروی داپسون
- این دارو برای درماتیت هرپتی فرمیس، 50 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی استفاده میشود. تیتر کردن به 300 میلی گرم در روز یا بیشتر برای رسیدن به اثر مطلوب را در نظر داشته باشید. در اسرع وقت دوز را به حداقل دوز موثر در محدوده 50-300 میلی گرم در روز کاهش دهید.
- داروی داپسون برای درمان جذام 100 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی استفاده میشود که همراه با سایر داروهای ضد جذام قابل مصرف است.
- بیماری سل یا لپروماتوز 100 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی با 600 میلی گرم ریفامپین روزانه مصرف میشود.
- مقدار مصرفی این دارو برای پنوموسیستیس، 100 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی است که به عنوان تک درمانی تجویز خواهد شد.
- برای درمان جذام در کودکان، 1-2 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه به صورت خوراکی استفاده میشود که نباید بیش از 100 میلی گرم در روز همراه با سایر داروهای ضد جذام باشد. به مدت 3 سال (حداقل) همراه با رژیم چند دارویی (یعنی ریفامپین) تجویز شود.
موارد احتیاط
قبل از مصرف داروی داپسون، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله برخی اختلالات خونی (مانند کم خونی، کمبود G6PD، کمبود متهموگلوبین ردوکتاز)، بیماری کبد، بیماری قلبی، بیماری ریوی، عفونت جدی، قند خون بسیار بالا (کتوز دیابتی) و… با پزشک در رابطه با خطرات دارو مشورت کنید. برخی از موارد احتیاط و هشدار استفاده از داروی داپسون (Dapsone) شامل موارد زیر می‌باشد؛
- اگر از این دارو برای درمان بیماری هانسن استفاده می‌کنید، توجه داشته باشید که از آنجایی که سیستم ایمنی شما به مبارزه با عفونت کمک می‌کند، ممکن است متوجه بدتر شدن زخم‌های پوستی و بی‌حسی، درد و سوزن سوزن شدن یا ضعف عضلانی شوید.
- مصرف این دارو در برخی بیماران سبب خواب آلودگی و سرگیجه شده است. در صورت بروز این عارضه، از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری بالایی دارند، خودداری کنید. تا حدامکان رانندگی نکرده و کار با ماشین‌آلات و تجهیزات را به زمانی دیگر موکول کنید. همچنین از مصرف موادمخدر یا الکل خودداری کنید، این موارد می‌تواند خواب آلودگی و سرگیجه شما را بدتر کند.
- قبل از انجام عمل جراحی، به پزشک یا دندانپزشک خود در مورد تمام محصولاتی که استفاده می‌کنید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) اطلاع دهید.
- در دوران بارداری، این دارو باید با تایید پزشک مصرف شود (زمانی که به وضوح مورد نیاز است). خطرات و فواید آن را با پزشک خود در میان بگذارید. این دارو به شیر مادر منتقل میشود و ممکن است اثرات نامطلوبی بر روی نوزاد شیرخوار داشته باشد. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.
- این دارو ممکن است باعث دیسکرازی خون (به عنوان مثال آگرانولوسیتوز) شود. به همین جهت بیمار را از نزدیک نظارت کنید.
- نکرولیز اپیدرمی سمی و سایر واکنش‌های پوستی ممکن است رخ دهد. همچنین، هنگام درمان بیماران مبتلا به حساسیت به سولفونامیدها احتیاط کنید.
- سوپرعفونت‌های باکتریایی و قارچی ممکن است از درمانهای طولانی مدت رخ دهد.
موارد منع مصرف قرص داپسون
- حساسیت به دارو یا جزء
- بارداری و شیردهی (با نسخه پزشک)
عوارض قرص داپسون (Dapsone)
حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، سرگیجه یا تاری دید، وزوز گوش، بی‌خوابی، سردرد، هپاتیت، نوروپاتی محیطی و… برخی از عوارض داروی داپسون می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت بروز یک واکنش آلرژیک جدی از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه، قرمزی یا دون دون پوست بعد خارش شدید و… به پزشک مراجعه کنید. برخی از عوارض جانبی داروی داپسون شامل موارد زیر می‌باشد؛
- همولیز
- متهموگلوبینمی
- حالات واکنشی (یعنی تغییرات ناگهانی در فعالیت بالینی که در طول درمان جذام رخ می‌دهد؛ طبقه بندی شده به عنوان معکوس کننده واکنش‌های اریتم گرهی جذام)
- بی‌خوابی
- سردرد
- درماتیت لایه بردار
- حساسیت به نور
- حالت تهوع و استفراغ
- کم خونی
- لکوپنی
- هپاتیت
- زردی کلستاتیک
- نوروپاتی محیطی (معمولا در بیماران غیر جذامی)
- تاری دید
- وزوز گوش
تداخل دارویی داپسون
- تداخلات رده X (پرهیز): ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، واکسن وبا
- کاهش اثرات داروها توسط داپسون (سیستمیک): ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، واکسن ب.ث.ژ (ایمنی‌زا)، واکسن وبا، لاکتوباسیلوس و استریول، سدیم پیکوسولفات، واکسن حصبه
- کاهش اثرات داپسون (سیستمیک) توسط داروها: القاکننده‌های متوسط و قوی CYP3A4، دابرافنیب، دفراسیروکس، انزالوتامید، اردافیتینیب، ایووسیدنیب، میتوتان، ساریلومب، سیلتوکسیمب، توسیلیزومب
- افزایش اثرات داروها توسط داپسون (سیستمیک): داروهای ضد مالاریا، آتازاناویر، بی‌حس کنده‌های موضعی، پریلوکائین، سدیم نیتریت، تری‌متوپریم
مصرف قرص داپسون (Dapsone) در دوران بارداری و شیردهی
مصرف قرص داپسون (Dapsone) در دوران بارداری و شیردهی باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود. داپسون می‌تواند از طریق جفت عبور کرده و به جنین برسد. با این حال، مصرف این دارو در دوزهای کم برای درمان عفونتهای خاص در دوران بارداری ممکن است بی‌خطر باشد. در صورت بروز هر گونه عوارض جانبی، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
شرایط نگهداری داروی Dapsone
داروی داپسون باید در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. توجه داشته باشید که تمام داروهای شیمیایی و گیاهی در اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، ژل، شیاف، کرم و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر داروی داپسون
این مقاله با عنوان داروی داپسون، از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز فراهم شده است. درمان اختلالات پوستی با داروی داپسون به‌عنوان یک راهکار موثر و کارآمد در مقابله با عفونت‌ها و آکنه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. وجود مکانیسم عمل منحصر به فرد این دارو، به طیف وسیع فعالیت آن و قابلیت نفوذ به بافت‌های پوستی، این دارو را به یک گزینه ایده‌آل در درمان انواع اختلالات پوستی تبدیل کرده است. استفاده از داپسون می‌تواند به تسریع فرآیند بهبودی و کاهش علائم اختلالات پوستی منجر شود. همچنین، مزایای مهم این دارو شامل قابلیت استفاده در مواجهه با باکتری‌های مقاوم به دیگر آنتی‌بیوتیک‌ها، کاهش التهابات پوستی و جلوگیری از تشکیل آکنه‌ها می‌باشد.
منبع سایت: Medscape
