با اینکه بیش از 1 سال از پاندمی ویروس کرونا در کره زمین می‌گذرد، جهان همچنان درگیر مقابله با این ویروس مهلک است و روزانه بسیاری از افراد به واسطه ابتلا به کووید-19 ناخواسته به کام مرگ کشانده می‌شوند. از فوریه 2021 تاکنون بیش از 7 مورد واکسن برای کرونا ویروس به تولید رسیده و موفق به دریافت مجوز از سازمان‌های ناظر شده است و بیش از 200 واکسن دیگر نیز در مرحله آزمایش به سر می‌برد. این روزها جهش‌های مکرر ویروس کرونا رعب و وحشت را در میان عموم بیشتر کرده است و مردم بیش از گذشته به دنبال کسب اطلاعات در مورد واکسن کرونا هستند. در این مطلب با انواع واکسن کرونا بیشتر آشنا خواهید شد.
واکسن کرونا در بدن چگونه عمل می کند؟
هر نوع ویروس از جمله ویروس کرونا زمانی‌که به بدن انسان راه می‌یابد، شروع به تکثیر شدن کرده و ایجاد عفونت می‌کند. در این هنگام سیستم ایمنی بدن به چند گونه مختلف وارد مبارزه با عفونت به وجود آمده می‌شود. گلبول‌های سفید سلول‌های ایمنی بدن هستند که به مقابله با ویروس می‌پردازند. ماکروفاژها، لنفوسیت‌های B و لنفوسیت‌های T انواع مختلفی از گلبول‌های سفید هستند که از طرق مختلفی آماده مبارزه با عفونت می‌شوند.
هنگامی‌که فردی برای نخستین بار به ویروس کرونا مبتلا می‌شود، چند روز یا چند هفته طول می‌کشد تا بدن وی بتواند برای مقابله با این ویروس آنتی بادی تولید کند. پس از بهبود بیماری، بدن چند لنفوسیت T به نام سلول‌های حافظه را در خود حفظ می‌کند تا اگر بار دیگر همین ویروس در بدن مشاهده شد، با سرعت بیشتری بتواند به مبارزه با عفونت بپردازد. اما هنوز مشخص نیست این سلول‌های حافظه تا چه مدت میتوانند فعال باشند.
با تزریق واکسن کرونا بدن با ویروس غیر فعال شده کرونا روبرو می‌شود. (البته دقت کنید که فناوری ساخت واکسنها با یکدیگر متفاوت است). پس از انجام واکسیناسیون کرونا معمولا چند هفته طول می‌کشد تا بدن لنفوسیت‌های T و لنفوسیت‌های B را تولید کند و پس از طی چند هفته بدن در برابر این ویروس ایمنی لازم را پیدا می‌کند. البته با توجه به نوع واکسن باید ببینید که واکسن تزریق شده برای شما چند درصد ایمنی به وجود می‌آورد.
مقایسه انواع واکسن کرونا با یکدیگر
تاکنون در کشورهای مختلف واکسنهای گوناگونی برای بیماری کرونا به تولید رسیده که بعضی از آنها دارای تائیدیه‌های لازم جهت تزریق به عموم هستند. در اینجا به خصوصیات چند مورد از برجسته‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:
واکسن فایزر – بیون تک
این واکسن با تکنولوژی جدید mma توسط کشورهای آمریکا و آلمان به تولید رسیده است. در این تکنولوژی بخشی از کد ژنتیکی ویروس وارد بدن شده و با ورود آن، بدن به تحریک سیستم دفاعی پرداخته و با تولید پادتن در برابر ویروس کووید-19 ایمنی به وجود می‌آورد. این واکسن در 2 نوبت با فاصله حداقل 21 روز باید مورد استفاده قرار گیرد اما حداکثر پس از 6 هفته از تزریق دوز اول، دوز دوم نیز باید تزریق شود تا تاثیرگذاری به بهترین شکل صورت گیرد. واکسن فایزر 95% درصد ایمنی در برابر ویروس کرونا ایجاد می‌کند.
واکسن آسترازنکا
این واکسن که توسط کشور ایران نیز خریداری شده و اکنون برای بسیاری از افراد مورد استفاده قرار گرفته، به صورت مشترک توسط کشور انگلستان و سوئد به تولید رسیده است. در تهیه این واکسن بخشی از کد ژنتیکی کرونا ویروس در یک ویروس سرماخوردگی ضعیف شده که قابلیت ایجاد بیماری را ندارد، قرار داده می‌شود. واکسن آکسفورد- آسترازنکا در 2 نوبت در فاصله 8 الی 12 هفته باید تزریق شود. هرچه فاصله زمانی میان 2 نوبت تزریق این واکسن بیشتر باشد، ایمنی بیشتری حاصل خواهد شد بنابراین فاصله 12 هفته بین دو دوز مصرف کاملا ایده‌آل است. ایمنی این واکسن در برابر کرونا حدود 65 درصد است که البته در برخی منابع تا 70% نیز برآورد شده است. پس از تزریق دوز دوم مقدار ایمنی افزایش می‌یابد.
واکسن اسپوتنیک وی
یکی دیگر از انواع واکسن کرونا که در جهان شناخته شده است، واکسن اسپوتنیک وی نام دارد که تولید آن در کشور روسیه صورت گرفته است. طی تولید این واکسن بخشی از پروتئین ویروس کرونا استخراج شده و سپس به شکلی که قابلیت بیماری‌زایی نداشته باشد، در یک آدنوویروس زنده قرار می‌گیرد. بیش از 20 کشور از جمله ایران اقدام به خرید این واکسن کرده‌اند. واکسن اسپوتنیک وی نیز همانند دو واکسن قبلی باید در 2 نوبت تزریق شود و حداقل بین تزریق هر نوبت 4 هفته فاصله وجود داشته باشد. این واکسن 91.6% ایمنی در برابر کرونا به وجود می‌آورد.
واکسن مدرنا
آمریکا، اسپانیا و سوئیس از سازندگان واکسن مدرنا هستند. این واکسن با فناوری جدید mma تولید شده است. در این تکنولوژی بخشی از کد ژنتیکی ویروس وارد بدن شده و با اتصال به سلول و با القای پروتئینی به نام 2P سیستم ایمنی را تحریک کرده و با تولید آنتی بادی در برابر ویروس کرونا از بدن محافظت به عمل می‌آورد. واکسن مدرنا در 2 نوبت با فاصله حداقل 28 روز باید مورد استفاده قرار گیرد. این واکسن 94.1% ایمنی در برابر بیماری کرونا ایجاد می‌کند.
واکسن کواکسین
از انواع واکسن کرونا این بار به واکسن کواکسین می‌رسیم که یک واکسن هندی است (بهارات) که تزریق آن نیز در 2 نوبت با فاصله 4 هفته باید صورت گیرد. در تهیه این واکسن از ویروس غیر فعال شده استفاده شده است. این واکسن در افراد بالای 18 سال مجوز مصرف دارد. درد در محل تزریق، تهوع، استفراغ، خستگی و تب از عوارض مصرف این واکسن هستند. این واکسن 81% ایمنی در بدن ایجاد می‌کند.
دیگر انواع واکسن کرونا
کشورهای مختلف واکسنهای دیگری را نیز برای در امان ماندن از ویروس کرونا روانه بازار کرده‌اند که در ادامه به طور مختصر به آنها نیز اشاره می‌کنیم:
- واکسن جانسون و جانسون: ساخت شاخه بلژیکی یک شرکت آمریکایی
- واکسن سینوفارم: ساخت کشور چین
- واکسن سینوواک: ساخت کشور چین
- واکسن نواواکس: ساخت کشور آمریکا
مقایسه انواع واکسن کرونا در یک نگاه
با نگاهی اجمالی به جدول زیر می‌توانید با مشخصات کلی واکسنهای کرونا که در حال حاضر در کشورهای مختلف جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند، بیشتر آشنا شوید:
| نام واکسن | نوع واکسن | تعداد دوز تزریق | درصد ایمنی | حدود قیمت | مصرف در بارداری و شیردهی | کشور سازنده |
| فایزر | mRNA | 2 | 95% | 19.5 دلار | در موارد اضطراری بلامانع | آمریکا-آلمان |
| آسترازنکا | dsDNA ویروس غیر فعال شده | 2 | 63.9% | 3-4 دلار | در شیردهی در موارد اضطراری مجاز | انگلستان- سوئد |
| اسپوتنیک وی | dsDNA ویروس غیر فعال شده | 2 | 91.6% | 10 دلار | ممنوع | روسیه |
| مدرنا | mRNA | 2 | 94.1% | 32-37 دلار | در موارد اضطراری بلامانع | آمریکا- اسپانیا- سوئیس |
| سینوفارم | dsDNA ویروس غیر فعال شده | 2 | 79% الی 86% | 150 دلار | در برخی کشورها در دوران شیردهی مجاز | چین |
| کواکسین | dsDNA ویروس غیر فعال شده | 2 | 81% | 1.5 دلار | توصیه نمیشود | هندوستان |
| جانسون و جانسون | dsDNA ویروس غیر فعال شده | 1 | 66.3% | 10 دلار | مصرف اضطراری مجاز | شاخه بلژیکی شرکت آمریکایی |
| سینوواک | dsDNA ویروس غیر فعال شده | 2 | 50.4% | 60 دلار | اطلاعاتی در دسترس نیست | چین |
| نواواکس | پروتئینی | 2 | 95.6% | 16 دلار | اطلاعاتی در دسترس نیست | آمریکا |
واکسن کرونا بزنیم یا نزنیم ؟
تمامی پزشکان متخصص در سراسر دنیا تزریق واکسن کرونا را برای افراد بزرگسال توصیه می‌کنند. کلیه واکسنهای کرونا که دارای تائیدیه‌های لازم هستند و توسط مراکز قانونی تزریق می‌شوند، قابلیت ایجاد ایمنی بدن انسان در برابر ویروس کرونا را دارند. ممکن است با تزریق واکسن برخی از افراد دچار عوارض جانبی شوند. بروز عوارض جانبی نگران کننده نیست و نشان از این موضوع دارد که بدن شما در حال ایمن شدن در برابر کووید-19 است. بنابراین هر زمان که نوبت به تزریق واکسن برای شما رسید، تردید نداشته باشید. بی‌گمان واکسن بسیاری از افراد را از مواجه شدن با مرگ در برابر ویروس کرونا نجات خواهد داد.
آیا پس از تزریق واکسن باز هم باید ماسک بزنیم ؟
هیچ یک از انواع ویروس کرونا که در این مطلب به آنها اشاره شد، نمی‌تواند ایمنی 100% در برابر ویروس کرونا ایجاد کنند. واکسنها ممکن است بتوانند علائم این بیماری را به حداقل برسانند و به همین دلیل است که تزریق آنها توصیه می‌شود. بنابراین از آنجایی که شخصی که واکسن زده است، همچنان ممکن است ناقل ویروس کرونا باشد، پس از واکسینه شدن نیز همچنان باید ماسک زده و کلیه پروتوکول‌های بهداشتی را رعایت کند.
عوارض واکسن کرونا
هر نوع واکسنی می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد. عوارض معمول واکسن کرونا پس از تزریق شامل تب، بدن‌درد، حالت تهوع، استفراغ، درد در محل تزریق و علائمی از این قبلی است که تنها چند روز پس از واکسیناسیون معمولا همه آنها برطرف خواهد شد. در برخی موارد نیز ممکن است برخی از افراد با شوک آنافیلاکتیک یا حساسیت حاد روبرو شوند.
معمولا توصیه می‌شود که افرادی که دچار حساسیت شدید به دارو یا غذای خاصی هستند و با مصرف دارو یا غذای خاصی سابقه بستری شدن در بیمارستان را دارند، فعلا از زدن واکسن خودداری نمایند.
اما اشخاصی که دیابت، فشار خون، کم‌کاری یا پرکاری‌تیروئید، آسم، آلرژی فصلی و بیماری‌های گوارشی دارند، با خیال آسوده میتوانند از انواع واکسن کرونا استفاده کنند.
آیا واکسن کرونا می تواند باعث مرگ شود ؟
پزشکان بر این باورند که مزایای استفاده از واکسن کرونا بسیار بسیار بیشتر از عوارض احتمالی پس از تزریق آن است. حتما خبرهایی مبنی بر فوت تعدادی از افراد در جهان پس از تزریق واکسن کرونا به گوش شما نیز رسیده است. متخصصان می‌گویند که اکثر این افراد خود به شدت بیمار بوده‌اند و ممکن است مرگ آنها اصلا به واکسن کرونا مربوط نباشد. آمار مرگ و میر پس از تزریق واکسن کرونا بسیار اندک است و به هر حال چنانچه اشاره کردیم به نظر می‌رسد که تزریق این واکسن بسیار سودمندتر از تزریق نکردن آن باشد. در هر صورت نه می‌توان به طور قطع گفت که محال است کسی با تزریق واکسن کرونا بمیرد و نه می‌توان تائید کرد که هرگز کسی پس از تزریق این واکسن دچار مرگ نخواهد شد. تحقیقات در مورد علت مرگ افرادی که با زدن این واکسن دچار مرگ شدهاند، همچنان ادامه دارد.
واکسن برکت
کوو ایران برکت یکی دیگر از انواع واکسن کرونا است که در ایران به افراد بالای 18 سال تزریق می‌شود. این واکسن توسط یکی از شرکت‌های وابسته به گروه دارویی برکت ساخته شده و برعکس آنچه که اغلب عنوان می‌شود، تکنولوژی ساخت آن اصلا شبیه واکسن کرونای چینی نیست بلکه پلتفرم تهیه آنها مشابه است. این واکسن پس از تست حیوانی و انسانی مورد تائید سازمان غذا و داروی ایران قرار گرفته اما توسط سازمان بهداشت جهانی هنوز تائید نشده است. آن‌گونه که در خبرگزاری‌ها اعلام شده میزان اثرگذاری واکسن برکت بیش از 90% است و اغلب عوارض جانبی خفیفی ایجاد می‌کند.
دیگر واکسن های ایرانی کرونا
به طور کلی 9 واکسن ایرانی برای کرونا مجوز انجام کارآزماییهای بالینی را گرفتند که البته به جز برکت و پاستوکووک 7 واکسن دیگر تاکنون به طور عمومی مورد استفاده قرار نگرفته‌اند. شنیده‌ها حاکی از آن است که واکسن اسپایکوژن نیز به تازگی مجوز تزریق اضطراری را دریافت کرده است. واکسن های فخرا و کوو پارس در فاز 3 کارآزمایی قرار دارند و واکسن نورا نیز به زودی فاز دوم کارآزمایی را آغاز خواهد کرد. اسویک نیز واکسن دیگری است که پلتفرمی شبیه به برکت و سینوفارم داشته و در انتظار صدور مجوز از سوی سازمان غذا و دارو برای شروع کارآزمایی بالینی فاز یک به سر می‌برد. آخرین واکسن نیز وکتورال است که در کارآزمایی مرحله جانوری قرار دارد.
سخن پایانی
در این مطلب انواع واکسن کرونا را به شما عزیزان معرفی کردیم. کلیه واکسنهای نامبرده شده از تائیدیه‌های لازم جهت تزریق عمومی برخوردار هستند و طبق نظر کارشناسان با خیال آسوده می‌توان از آنها استفاده کرد. تزریق واکسن و همزمان رعایت پروتوکول‌ها درست همانند قبل موجب می‌شود تا همه‌گیری کرونا تا حدود بسیار قابل توجهی در همه نقاط جهان از جمله کشور ما کاهش یابد.
مرسی از مقاله کامل تون